نگاهی به پروژه ساختمان مسکونی ۱۴۶
ساختمان ۱۴۶ در محلهی گلسار شهر رشت، با زمینی به مساحت ۵۰۰ متر مربع به عنوان یک آپارتمان مسکونی با بارگذاری ۵ طبقه روی همکف تعریف شده بود. فرآیند طراحی این پروژه با تاکید بر سه موضوع اصلی انجام شد.
در خصوص برنامهی پروژه، با توجه به منطقی نبودن ایجاد فضای زیرزمینی به دلایل اقلیمی، طبقهی همکف به پارکینگ و طبقهی پنجم به فضاهای عمومی پروژه شامل فضای ورزشی، تفریحی و سالن اجتماعات اختصاص داده شد و به این ترتیب واحدهای مسکونی در طبقات اول تا چهارم به صورت تکواحدی جانمایی شدند.
ساماندهی بخشهای خصوصی، عمومی و نیمهعمومی پروژه از طریق مداخله در مقطع و ایجاد دو خط شکست و دستیابی به سه تراز انجام شد. ارتباطات عمودی در پلان به گونهای جانمایی و تعریف شدند که ورود به واحد مسکونی از تراز میانی باشد. علاوه بر ورودی، فضای نشیمن، آشپزخانه و مطبخ نیز در این ترازجایگذاری شدند. تراز جنوبی پایینتر قرار گرفت و سالن پذیرایی و اتاق خواب مهمان را در خود جای داد و تراز بالایی در جبههی شمالی به سه اتاق خواب اختصاص یافت.
اختلاف ترازها در پروژه منجر به ایجاد یک نیمطبقه در بخش شمالی در میان طبقهی همکف و اول شد که به انبارها و واحد سرایداری اختصاص پیدا کرد. از سوی دیگر در طبقهی پنجم، این اختلاف تراز در چیدمان روابط فضایی عرصههای مشاعی و همچنین کیفیتهای فضایی آنها موثر بود. در این طبقه، تراز میانی به حیاط تبدیل شد که با طراحی پلکانی، دسترسی به تراز بالاتر (سالن اجتماعات) و تراز پایینتر (فضاهای ورزشی) را فراهم میکرد. همچنین این حیاط، منظر و نور دو فضای مذکور را تامین میکرد. سازماندهی فضاهای نیمهباز در واحدهای مسکونی با رویکردی انجام گرفت که منجر به ایجاد دو کیفیت متفاوت باشد. در نظر گرفتن یک تراس باریک در ارتباط با جدارهی شهری در بخش جنوبی و اتصال آن به یک تراس عمیق در بخش غربی، موجب برقراری ارتباط حداکثری فضای داخلی با فضای نیمهباز میشد. تراس غربی، از کیفیاتی نظیر محرمیت نسبی، سایهی مناسب و ارتباط با فضای خدماتی(مطبخ) برخوردار بود.
تصمیمگیری در مورد موضوع نما به طور عمومی، واجد تعارضات و تناقضاتی است. برای مثال؛ نور و منظر حداکثری شفافیت را طلب میکنند و محرمیت، صلبیت را. میتوان موضعگیری در قبال این دوگانهها -نظیر شفافیت و صلبیت، همچنین دید از داخل و دید از بیرون(منظر و محرمیت) را- از تصمیماتی دانست که به نمای پروژه شکل میدهند. از این رو در طراحی تلاش شد که میان عناصر تاثیرگذار بر نما و تاثیر پذیر از آن، تناسب ایجاد شده و اهداف زیر مورد توجه قرار گیرند:
نما بتواند به عنوان عنصری پویا و چشمنواز از بیرون عمل کند.
نما بتواند بخشی از بار «طراحی داخلی» را به دوش بکشد و قسمت پشتی آن نه فقط به عنوان دیواری صلب -که وجوه متفاوتی در بیرون و درون دارد- بلکه به عنوان عنصری دوسویه که در شکلدهی به فضای داخلی موثر است عمل کند. یعنی نما نه تنها خود را از یک سو -سمت شهر- نشان دهد، از سوی دیگر -سمت خانه- هم قابل خوانش باشد.
نما بتواند محرمیت مورد نیاز در فضای داخلی، برای ایجاد حس حضور در یک «فضای شخصی» را برای کاربر تامین کند و همچنین به موضوع محرمیت میان دو ساختمان روبهروی هم در کوچههای کمعرض نیز پاسخگو باشد.
نما بتواند از یک عنصر دوبعدی الحاقی به ساختمان، تبدیل به یک عنصر فضامند سهبعدی واجد کیفیتهای معمارانه شود.
نما بتواند عناصری که ممکن است از بیرون، آن را ناخوشایند و به همریخته نشان دهند، پشت خود پنهان کند.
توجه به این نکات در طراحی امکان برقراری پیوندی میان نمای پروژه و فضای بینابینی تراس متصل به واحد مسکونی را فراهم میکرد. این امر با استفاده از تکنیک دیوارههای جداکننده در تراسها به گونهای محقق شد که علاوه بر کنترل میزان نورگیری، تنظیم چشمانداز پیش روی پروژه، محرمیت فضاها را نیز توامان میسر نماید.
اتخاذ چنین رویکردی موجب شد که نما، نه به عنوان یک مرز قطعی جداکنندهی بیرون و درون یا حتی یک ترکیببندی بصری، بلکه به عنوان فضایی واسط، امکان تبدیل تدریجی فضای درون خانه به فضای بیرون را امکانپذیر کند و ارتباط میان فضای مسکونی و شهر را در قالب جدارهی شهری تعریف نماید.
مشخصات پروژه:
• طراح: دفتر طراحی معماری پراگماتیکا
• معمار ارشد: محمدرضا محبعلی
• تیم طراحی: فرزاد حاج شریفی، نسترن نصیری، شیرین تفضلی
• اجرا: شفیعی، مهاجر معتمدی
• نظارت: محمدرضا محبعلی
• سازه: حسنی
• تأسیسات برقی: کنعانی
• تأسیسات مکانیکی: اخوان
• گرافیک: پارسا باطبی، حسین خراسانی
• کارفرما: مهرداد رستگار
• کاربری: مسکونی
• زیربنا: ۲۰۹۵ مترمربع
• مساحت: ۵۱۹ مترمربع
• جوایز و افتخارات:
o فینالیست جایزه معمار | ۱۴۰۳ | مسکونی آپارتمانی
• محل اجرا: رشت، گلسار، خیابان ۱۴۶، پلاک ۷
• تصاویر: دیداستودیو- مسیح مستاجران، علی میرشفیع