روز جهانی معماری World Architecture Day هر سال در نخستین دوشنبه اکتبر مصادف با هفتم اکتبر ۲۰۲۴ برگزار می‌شود تا از آثار معماری بزرگ دنیای باستان و مدرن، همچنین افراد فوق‌العاده و درخشانی قدردانی کند که آن‌ها را طراحی کرده‌اند، به‌ویژه که معماری نه‌تنها به ساختمان‌ها محدود نمی‌شود، بلکه همه جنبه‌های زندگی انسان را در بر می‌گیرد و برای توسعه بشریت به‌عنوان یک مخلوق ضروری است.

اتحادیه بین‌المللی معماران در راستای یادآوری مسئولیت‌های خود در قبال آینده، در سال ۱۹۸۵ تصمیم به انتخاب مناسبتی به‌عنوان روز جهانی معماری گرفت و آن را مصادف با روز جهانی اسکان بشر تعیین کرد.

تاریخ روز جهانی معماری ۱۴۰۳

روز جهانی معماری در نخستین دوشنبه اکتبر هر سال مصادف با هفتم اکتبر ۲۰۲۴ و شانزدهم مهر ۱۴۰۳ برگزار می‌شود.

تاریخچه معماری

تاریخ معماری تاریخ نوع بشر است، این دو به هم مرتبط هستند زیرا با تغییرات پی‌درپی در معماری، فرهنگ، سنت، تجارت، فناوری و روشنفکری بشر نیز توسعه پیدا می‌کند. نخستین دوره معماری که شهرت پیدا کرد، دوره نوسنگی بین ۱۰ هزار تا ۲۰۰۰ قبل از میلاد بوده است. سازه‌های این دوره اغلب مستطیل‌شکل بود و خانه‌ها مستقل از یکدیگر ساخته می‌شدند. معماری نوسنگی از سنگ، تنه درختان، نی، خشت و ستون‌های چوبی ضخیم ساخته شده بود. این نوع معماری را می‌توان در جنوب و جنوب غربی آسیا و بخش عمده اروپا یافت. استون هنج یک سازه معماری معروف از آن دوران است.

دوره بعدی معماری دوره باستان بود که بعضی از بزرگ‌ترین معماری‌های جهان را بر جای گذاشت. نخستین معماری قابل‌توجه در این دوره، زیگورات اور Ziggurat of Ur، یک سازه بین‌النهرینی از ۲۱۰۰ قبل از میلاد به‌شمار می‌رود که به مردوک، الهه موسوم به باروری و آفرینش، تقدیم شده است. پس از آن معماری مصر باستان، از هرم جوزر ساخته‌شده در سلسله سوم تا اهرام جیزه در سلسله چهارم دنبال شد. هرم جوزر Pyramid of Djoser در ۲۶۶۷ تا ۲۶۷۸ پیش از میلاد توسط یک معمار فوق‌العاده و استثنایی به نام ایمهوتپ ساخته شد که یکی از نخستین معماران شناخته‌شده در تاریخ است.

دوره کلاسیک شاهد ظهور یونان باستان و سپس معماری رومی بود که برای قرن‌ها بر دیگر سبک‌های معماری تسلط داشت. معماری یونان باستان برای مردم طراحی شده بود تا جامعه‌ای تلاشگر را فراهم آورد و شامل پارتنون و ارکتیون می‌شد. معماری رومی در زمان خود پیشرفته‌ترین معماری بود و تأثیر گسترده‌ای بر جهان گذاشته بود که تا شمال آفریقا احساس می‌شد. رومیان باستان همچنین به نوآوری‌هایی هم‌چون گنبد، حمام، قنات و طاق‌های سنگی گرد معروف بودند. پانتئون و کولوسئوم مهم‌ترین بقایای معماری دوره روم در دنیای امروز هستند.

پس از آن جهان میزبان معماری رومانسک، گوتیک، رنسانس و نئوگوتیک و ساختارهای برجسته‌ای هم‌چون کلیسای جامع دوره‌ام، کلیسای جامع لوند، برج کج پیزا، کلیسای نوتردام پاریس، کلیسای جامع ریمز و کلیسای جامع فلورانس بود. عصر معماری مدرن نیز در اوایل قرن بیستم با سبک معماری آرت نوو Art Nouveau یا هنر نو آغاز شد و سبک‌های معماری از جمله آرت دکو (ساختمان امپایر استیت و کرایسلر)، اکسپرسیونیسم (برج انیشتین و معبد نیلوفر آبی) و انترناسیونالیسم (ساختمان سیگرام و ساختمان عدالت) را معرفی کرد. آرت نوو که قبل از جنگ جهانی اول ایجاد شد، نخستین سبک معماری بود که از دیگر سبک‌های تاریخی بهره نگرفته بود.

پست‌مدرنیسم یک سبک معماری است که به سرعت در قرن بیست‌ویکم پذیرفته می‌شود که ساختمان تیم دیزنی و دنسینگ هاوس نمونه‌هایی از آن هستند. پرینت سه‌بعدی و معماری پایدار حاصل از این سبک، از انواعی هستند که پیش‌بینی می‌شود سال‌ها بر صحنه‌های معماری جهان تسلط داشته باشند. با این حال سبک‌های رومی به‌رغم اینکه امپراطوری رم هزاران سال پیش به پایان رسیده است، هنوز بر معماری و جامعه در قرن بیست‌ویکم تأثیر می‌گذارد.

شعار روز جهانی معماری ۲۰۲۴

شعار روز جهانی معماری در سال ۲۰۲۴، «توانمندسازی نسل بعدی در طراحی شهری مشارکتی» تعیین شده است که بر نقش معماران جوان در برنامه‌ریزی و توسعه شهری تأکید دارد و موضوعی الهام‌بخش برای تشویق نسل جدید معماران است تا مالکیت جوامع خود و توسعه شهری آینده‌نگر را بر عهده بگیرند، همچنین دیدگاه‌های تازه‌ای ارائه دهند که برای توسعه پایدار ضروری است.

تأکید ویژه این شعار بر تقویت اقتصادهای شهری انعطاف‌پذیر است که در آن شهرها از طریق شیوه‌های نوآورانه و پایدار، شاهد رشد و بهبود باشند. حوزه‌های کلیدی تمرکز روز جهانی معماری در سال جاری شامل بهره‌وری انرژی، مدیریت زباله، استفاده از مواد پایدار و ارتقای تردد پایدار است. هدف این تلاش‌ها ایجاد شهرهای دوستدار محیط زیست است.

حقایقی جالب درباره معماری

فرانک لوید رایت با طراحی بیش از هزار سازه و ساخت بیش از ۵۰۰ مورد از آن‌ها، به‌عنوان بزرگ‌ترین معمار جهان شناخته می‌شود.او به خاطر جزئیات و مفاهیم نوآورانه‌اش از اشکال ارگانیک و طبیعی شناخته شده بود.

نورمن فاستر با درآمد سالانه دو میلیون یورو پردرآمدترین معمار جهان است.

مهارت‌های برتر مورد نیاز برای معمار شدن شامل محاسبات، طراحی، خلاقیت، مهندسی، تجسم، توانایی حل مسئله، مهندسی عمران و مهارت‌های ارتباطی است.

رومی‌ها نخستین کسانی بودند که از بتن استفاده کردند که از ملات، آهک، پپرینو، آجرهای شکسته، مرمر و کلوخه‌های توفا ساخته شده بود.

گنبد پانتئون ساخته‌شده در سال ۱۲۵ پس از میلاد با وزن چهار هزار و ۵۳۵ تن متریک، بزرگ‌ترین گنبدی است که بدون تکیه‌گاه است.

رومیان باستان، مصریان باستان و بابلی‌ها، طاق‌های ضعیف یونانی‌ها را به سازه‌های محکمی تبدیل کردند که به قنات و پل تبدیل شدند. آن‌ها نخستین سیستم گرمایش از کف را اختراع کردند که در حمام‌ها و گرمایش ساختمان‌های عمومی استفاده می‌شد. معماری روم باستان از کیفیت بالایی برخوردار و به گونه‌ای طراحی شده بود که برای قرن‌ها دوام بیاورد، به همین دلیل است که پل آلکانتارا در اسپانیا و کلواکا ماکسیما در رم هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نمونه‌هایی زیبا از معماری تاریخی و مدرن در کنار هم

معماری‌های مدرن و سنتی اغلب با هم ترکیب نمی‌شوند و حتی بسیار متفاوت هستند. معماری تاریخی جذابیت و زیبایی خاص خود را دارد و بشر امروز را در مورد فرهنگ، تاریخ و ارزش‌های گذشته آگاه می‌کند. معماری مدرن در بهترین حالت، الهام‌بخش است و بسیار شبیه به نیروی طبیعت، توانایی تغییر یک محله را دارد؛ بسیاری از ساختمان‌هایی که توسط چهره‌هایی هم‌چون زاها حدید، رم کولهاس، سانتیاگو، کالاتراوا و فرانک گری طراحی شده‌اند، در این زمره جای دارند. وقتی این دو دنیای قدیم و جدید کنار هم قرار می‌گیرند، نتیجه می‌تواند حیرت‌انگیز باشد.

موزه تاریخ نظامی Museum of Military History درزدن آلمان

این سازه که در سال ۱۸۷۶ به‌عنوان یک اسلحه‌خانه ساخته شد، در سال ۱۸۹۷ به موزه تبدیل شد. با این حال دولت آلمان در سال ۱۹۸۹ آن را تعطیل کرد. این فضا در سال ۲۰۱۱ در حالی بازگشایی شد که یک نمای مدرن به آن اضافه شده و بنا از حالت یک ساختمان سنتی نئوکلاسیک تغییر کرده بود.

موزه کونست موریتزبورگ Kunstmuseum Moritzburg (هال، آلمان)

موزه کونست موریتزبورگ در شرق آلمان واقع شده و یک قلعه ساخته‌شده در اواخر قرن پانزدهم است. این سازه به سبک معماری اوایل رنسانس طراحی شده بود، اما در پایان قرن نوزدهم به موزه تبدیل شد و پس از گذشت بیش از یک قرن، بازسازی‌های آن شامل اضافه شدن یک ساختمان مدرن شیک شد.

موزه بروکلین Brooklyn Museum، نیویورک

موزه بروکلین با ۱.۵ میلیون اثر، دومین مجموعه هنری بزرگ نیویورک را در خود جای داده است. ساختمان هنرهای زیبای آن در سال ۱۸۹۵ تکمیل و در سال ۲۰۰۴، یک ورودی شیشه‌ای زیبا به ارزش ۶۳ میلیون دلار به آن اضافه شد که غرفه‌ای ۱۵ هزار فوت مربعی است و نمایی مدرن را در پس‌زمینه سنتی‌تر موزه ایجاد می‌کند.

شهر مد و طراحی City of Fashion and Design، پاریس

ساختمان موسوم به شهر مد و طراحی پاریس در کنار رودخانه سن واقع و در میان فروشگاه‌های عمومی قدیمی شهر ساخته شده است. به این ترتیب فضایی که فاقد شخصیت قابل تشخیص بود، اکنون با ساختار فوق‌العاده مدرن و سبز روشن در نمای بیرونی خود قابل تشخیص است.

اداره بندر Port Authority، آنتورپ بلژیک

ساختمان اداره بندر آنتورپ (طراحی ذهن باز و خلاق زاها حدید)، شبیه هیچ ساختمان دیگری در این سیاره نیست. این بنا در سال ۲۰۱۶ تکمیل شد و بنایی بازسازی‌شده از یک ایستگاه آتش‌نشانی متروکه است که به یک دفتر مرکزی جدید برای بندر شهر تبدیل شده و ۵۰۰ کارمند را در خود جای می‌دهد که پیش از این در ساختمان‌های جداگانه اطراف شهر کار می‌کردند.