راز ماندگاری محله‌های تاریخی خواهر رنسانسی اصفهان
فلورانس، خواهرخوانده اصفهان، محله‌های قدیمی خود را با رویکردی جامع و یکپارچه که بر حفاظت از میراث، برنامه‌ریزی شهری، مشارکت جامعه و مدیریت گردشگری پایدار متمرکز است، به شکل دست‌نخورده حفظ می‌کند.
Admin1
فلورانس و اصفهان، دو شهر تاریخی با میراث فرهنگی غنی، به‌عنوان شهرهای خواهرخوانده همکاری‌هایی در زمینه تبادل تجربیات مدیریت و حفاظت از میراث تاریخی دارند. شهر فلورانس برای مرکز تاریخی خود یک برنامه مدیریت دقیق دارد که توسط شورای شهر تصویب و به‌طور منظم به‌روزرسانی می‌شود. این برنامه یک سند راهبردی و اجرایی است که با هدف حفاظت و ارتقای ارزش جهانی برجسته این سایت میراث جهانی یونسکو تدوین شده است. سومین به‌روزرسانی از زمان برنامه اولیه در سال ۲۰۰۶، در دسامبر ۲۰۲۱ توسط شورای شهر تصویب شده و منعکس‌کننده چالش‌ها و اولویت‌های جدید برای حفاظت از سایت است.
برنامه مدیریت مرکز تاریخی فلورانس مسائل کلیدی و نقاط قوت مرکز تاریخی را مشخص می‌کند و تغییرات اجتماعی-اقتصادی را نیز از طریق مشارکت فعال شهروندان، سازمان‌ها و ذی‌نفعان مورد توجه قرار می‌دهد تا فراگیری و مسئولیت‌پذیری مشترک تضمین شود. این برنامه حفاظت از میراث را با برنامه‌ریزی شهری، مدیریت گردشگری، حمل‌ونقل، تجارت و زندگی اجتماعی تلفیق می‌کند و چهارچوبی جامع برای مدیریت بافت پیچیده شهری فلورانس فراهم می‌آورد.
گسترش مرزهای سایت، از جمله تپه سن مینیاتو و نقشه‌برداری از ویژگی‌ها و عناصر فیزیکی پشتیبان از جمله ویژگی‌های کلیدی به‌روزرسانی اخیر است که ارزش جهانی را در بر می‌گیرد. این برنامه با دستورالعمل‌های میراث جهانی یونسکو همسو است و شامل موارد زیر است:
گسترش مرزهای سایت میراث جهانی برای پوشش دادن مناطق دارای ارزش فرهنگی و طبیعی فراتر از هسته تاریخی
به‌کارگیری روش‌های بین‌المللی همچون رویکرد «منظر شهری تاریخی» و «ارزیابی تأثیر میراث» برای پایش و کاهش تغییراتی که می‌توانند بر سایت‌های میراثی تأثیر بگذارند
ترویج تلفیق عناصر معماری و طبیعی برای ارتقای منظر شهری
هماهنگی میان دفتر میراث جهانی فلورانس و روابط با یونسکو و شهرداری برای رسیدگی به مسائل حیاتی و بهره‌گیری از نقاط قوت در حفاظت از میراث
پروژه‌های شهری پایدار و فضاهای سبز
فلورانس پروژه‌هایی همچون «مسیر سبز فلورانس» را توسعه داده است که یک مسیر فرهنگی و اکولوژیکی ۲۰ کیلومتری در محله اولترآرنو است و سایت‌های میراث جهانی و فضاهای سبز شهری را به هم متصل می‌کند. این پروژه با هدف ترویج گردشگری آرام، پایداری و رفاه انجام می‌شود و شامل بازسازی و بهسازی اجزای فیزیکی مسیرها، افزایش آگاهی درباره اهمیت ارتباط مرکز تاریخی با مناظر پیرامونی، مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی همچون آلودگی شهری و استفاده ناکافی از فضاهای سبز و ارائه مسیرهای جایگزین برای کاهش فشار گردشگری انبوه بر هسته تاریخی شهر است.
مسیر سبز فلورانس با بهبود جذابیت و دسترسی محله‌هایی همچون اولترآرنو، به توسعه اقتصادی خارج از مسیرهای سنتی گردشگری کمک می‌کند، جریان گردشگران را متنوع می‌سازد و به کسب‌وکارهای محلی سود می‌رساند. این مسیر برای عابران پیاده، دوچرخه‌سواران و افراد با محدودیت حرکتی، قابل دسترسی است و گزینه‌های حمل‌ونقل شهری پایدار را افزایش می‌دهد.
این پروژه با سیاست‌های گسترده‌تر شهرداری برای افزایش فضاهای سبز در بافت متراکم فلورانس، مقابله با تغییرات اقلیمی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان از طریق ارتقای تحرک سبز و پایداری شهری همسو است.
فنون حفاظت و پایش مدرن
شهر فلورانس ترکیبی از فنون سنتی مرمت همچون مرمت دیوارنگاره‌ها و فناوری‌های نوین همچون پایش با پهپاد و ابزارهای دیجیتال را برای نگهداری و پایش سایت‌های تاریخی به کار می‌برد. این ترکیب منجر به اقدامات حفاظتی با دقت و مداخلات به‌موقع می‌شود تا محله‌ها دست‌نخورده باقی بمانند.
محله‌هایی همچون اولترآرنو و سانتامبروجیو اصالت و جذابیت خود را از طریق موارد زیر حفظ کرده‌اند:
حفاظت از کارگاه‌ها و استودیوهای هنری و حفظ صنایع دستی و هویت فرهنگی سنتی
برگزاری کارگاه‌های عملی و برنامه‌های آموزشی همچون کارگاه تابستانی ۲۰۲۵ در فلورانس که آموزش فشرده‌ای در زمینه مرمت معماری ارائه می‌دهد
نگهداری معماری رنسانس و خیابان‌های باریک با کمترین تغییرات مدرن
تشویق به زندگی محلی با بازارها، فروشگاه‌ها و رستوران‌هایی که بیشتر از گردشگران به ساکنان خدمت می‌کنند
محافظت از ساختارهای تاریخی همچون دیوارهای شهر، دروازه‌ها و باغ‌ها که مرزها و شخصیت محله را تعریف می‌کنند
ترویج محیط‌های پیاده‌رو و فضاهای سبز برای ارتقای کیفیت زندگی و کاهش ازدحام شهری
مردم فلورانس روش‌های ساخت‌وساز اصیل را با استفاده از مصالح سنتی همچون سنگ‌های پیترا فورته و پیترا سرنا، گچ‌بری و دیوارنگاره‌ها حفظ کرده‌اند که موجب ماندگاری هویت معماری رنسانس و قرون وسطایی شهر شده است. تمرکز مرمت‌ها بیش از تغییر، بر حفاظت است؛ به‌گونه‌ای که الگوی خیابان‌های قرون وسطایی و ساختمان‌های رنسانسی همچون پالازو پیتی همچنان محفوظ بماند.
از سوی دیگر، فلورانس میزبان مرکز اروپایی جدید علوم میراث فرهنگی در سایت بازسازی‌شده مانوفاتورا تاباکی است که پژوهش‌های علمی و نوآوری در حفاظت میراث را تقویت می‌کند. باستان‌شناسی پیشگیرانه به ابزاری کلیدی تبدیل شده است که از فناوری‌های پیشرفته‌ای همچون ماهواره‌ها، پهپادها، هوش مصنوعی و ژئورادار استفاده می‌کند تا بدون حفاری‌های تهاجمی، سایت‌های باستانی را شناسایی کند. امکان شناسایی و حفاظت زودهنگام لایه‌های تاریخی پیش از آغاز ساخت‌وساز یا توسعه شهری، خطرات و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
این فناوری‌ها امکان پایش مستمر و ارزیابی ریسک را فراهم می‌کنند تا از آسیب‌های ناشی از توسعه شهری و بلایای طبیعی همچون سیل جلوگیری شود که تهدیدی شناخته‌شده برای میراث فرهنگی فلورانس است. برنامه مدیریت مرکز تاریخی این روش‌های نوین را با حفاظت سنتی تلفیق می‌کند و توسط دفتر شهرداری اختصاصی پشتیبانی می‌شود که فعالیت‌های حفاظتی را هماهنگ و وضعیت حفاظت را از طریق شاخص‌ها و استراتژی‌های مدیریت ریسک پایش می‌کند.
اجرا و پایش
برنامه مدیریت مرکز تاریخی فلورانس چهارچوبی پویا و چندبعدی است که حفاظت از میراث را با توسعه شهری پایدار، مشارکت جامعه و حکمرانی مؤثر تلفیق می‌کند تا چشم‌انداز فرهنگی منحصربه‌فرد شهر را برای نسل‌های آینده حفظ کند. کمیته راهبری نقش محوری در تضمین گفت‌وگو و هماهنگی مستمر میان بازیگران مختلف مدیریت میراث ایفا می‌کند. جلسات دوره‌ای و به‌روزرسانی‌های سالانه با مدیران پروژه موجب می‌شود پیشرفت برنامه عملیاتی به‌طور منظم بررسی شود. این برنامه سندی پویا است که به‌صورت دوره‌ای برای پاسخ به تغییرات وضعیت حفاظت سایت و زمینه اجتماعی-اقتصادی به‌روزرسانی می‌شود.
در مجموع، پروژه‌های شهری پایدار فلورانس به‌ویژه مسیر سبز فلورانس، با تلفیق بازسازی اکولوژیکی، ترویج میراث فرهنگی و ارتقای رفاه جامعه، به حفظ و ارتقای فضاهای سبز و کیفیت زندگی در محله‌های تاریخی شهر کمک می‌کنند. این رویکرد یکپارچه، سلامت محیط زیست، شمول اجتماعی و پویایی اقتصادی را در کنار حفاظت از منظر میراثی منحصربه‌فرد شهر تضمین می‌کند.
بازآفرینی شهری و اتصال محله‌ها
مناطق جدیدتری همچون سان دوناتو شاهد پروژه‌های بازآفرینی شهری بوده‌اند که نیازهای مدرن به‌طور متعادل با حفاظت از میراث تاریخی تلفیق شده است. در این راستا، مناطق صنعتی سابق به پارک‌ها، پردیس‌های دانشگاهی و فضاهای عمومی تبدیل شده‌اند، همچنین حمل‌ونقل شهری با ایجاد خطوط تراموای جدید بهبود یافته است و محله‌ها را به مرکز شهر متصل می‌کند.
بازسازی و بهسازی اجزای فیزیکی مسیرها، ترویج کشف دوباره مناظر کشاورزی و فرهنگی و ارتقای فضاهای سبز شهری به کیفیت بهتر هوا و تنوع زیستی شهری کمک می‌کند. با ارائه جایگزین‌های گردشگری پایدار برای ساکنان و بازدیدکنندگان، سلامت و رفاه روانی‌اجتماعی ساکنان بهبود پیدا می‌کند و ارتباط شهر با محیط طبیعی پیرامون تقویت می‌شود. این اقدامات در کنار ارتقای کیفیت زندگی ساکنان، به حفظ و احترام به زمینه تاریخی شهر پایبند می‌مانند.
این شهر سیستم‌های حمل‌ونقل یکپارچه‌ای شامل تراموا، تاکسی‌های برقی، خطوط دوچرخه‌سواری و مناطق پیاده‌رو را اجرا می‌کند که ترافیک و آلودگی را در محله‌های تاریخی کاهش می‌دهد و به حفظ شرایط دست‌نخورده آنها کمک می‌کند. مداخلات منظر شهری، میدان‌ها و فضاهای عمومی کم‌استفاده فعال شده و مکان‌هایی برای تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های فرهنگی فراهم شده است که هویت محله را تقویت می‌کند.
اولترآرنو: محله صنعتگران و میراث فرهنگی
اولترآرنو به‌عنوان محله‌ای تاریخی و مرکز کارگاه‌های صنایع دستی شناخته می‌شود که در آن کارگاه‌هایی با قدمت قرن‌ها به تولید کالاهایی همچون چرم، جواهرات، لباس‌های دوخته‌شده، فلزکاری، حکاکی و مرمت هنرهای زیبا مشغول هستند. این صنایع دستی گنجینه‌ای زنده و فرهنگی است که فلورانس فعالانه در حفظ آن تلاش می‌کند. به‌منظور مقابله با تهدید تعطیلی کارگاه‌های صنعتگران به‌دلیل فشارهای مالی و افزایش اجاره‌ها، ابتکارات محلی همچون انجمن محله صنعتگران تشکیل شده است. این گروه با ترویج کارهای صنعتگران، گسترش حضور آنلاین، ایجاد منابع درآمدی جدید و تقویت همکاری‌ها، به حفظ صنایع دستی سنتی و هویت فرهنگی محله کمک می‌کند.
پروژه مسیر سبز فلورانس باغ‌ها، بناها و سایت‌های میراث جهانی اولترآرنو را از طریق مسیرهای اکولوژیکی به هم متصل می‌کند و گردشگری آرام و تعامل پایدار با محله را تشویق می‌کند. این طرح به توزیع مجدد جریان گردشگران از مرکز تاریخی شلوغ کمک کرده، توسعه اقتصادی اولترآرنو را حمایت و رفاه ساکنان را بهبود می‌بخشد.
حفاظت محله‌ای و مشارکت جامعه
برنامه مدیریت فلورانس بر نقش «جوامع میراث» به‌عنوان نگهبانان میراث ملموس و ناملموس تأکید می‌کند و مشارکت فعال ساکنان و ذی‌نفعان محلی را در تلاش‌های حفاظتی ترویج می‌دهد تا حفاظت با نیازها و سنت‌های جامعه همسو باشد. تلاش‌ها شامل حفاظت از ساختمان‌های تاریخی، کارگاه‌های صنعتگران و فضاهای عمومی و همچنین ارتقای فضاهای سبز شهری و مسیرهای پیاده‌رو برای بهبود کیفیت زندگی و تقویت همبستگی اجتماعی است. در محله‌هایی همچون سانتامبروجیو، بازارهای سنتی و فروشگاه‌های محلی همچنان به خدمت‌رسانی به ساکنان ادامه می‌دهند و زندگی روزمره و پیوستگی فرهنگی را فراتر از گردشگری حفظ می‌کنند.
فلورانس با این راهبردهای یکپارچه برنامه‌ریزی جامع، گردشگری پایدار، مشارکت جامعه، فنون پیشرفته حفاظت و بازآفرینی شهری سنجیده توانسته است محله‌های قدیمی خود را دست‌نخورده نگه دارد و میراث تاریخی، فرهنگی و معماری خود را حفظ کند، در حالی که به نیازهای شهری معاصر نیز پاسخ می‌دهد.
