تحول زیباترین ایستگاههای قطار جهان

با آغاز عصر سفرهای ریلی در قرن نوزدهم، شهرهای مختلف جهان اقدام به ساخت ایستگاههای قطار باشکوهی کردند که محلی برای بدرقه مسافران و استقبال از آنها بود و جلوهای از شکوه و پیشرفت شهری به شمار میرفت. با این حال، در پی تغییر نیازها و تحولات صنعت حملونقل ریلی در دهههای بعد، بسیاری از این ایستگاهها دستخوش تغییرات اساسی شدند؛ اما آنچه همواره ثابت باقی مانده، معماری خیرهکننده این بناهاست که بازتابی از سبکها و دورههای مختلف معماری در سراسر جهان را به نمایش میگذارد.
ایستگاه لوز، سائوپائولو| برزیل
ایستگاه لوز یک سازه جالب با سبک بریتانیایی به شهر پرجنبوجوش سائوپائولو است. این ایستگاه در سال ۱۹۰۱ ساخته شد و سبک آن به کلیسای وستمینستر و بیگ بن لندن اشاره دارد. برج ساعت مرکزی این ایستگاه با ارتفاع ۵۲ متر و ساعتی به قطر تقریبی سه متر ساخته شده که از صدها متر دورتر قابل مشاهده است. این ساختمان در سال ۱۹۴۶ بر اثر آتشسوزی بهشدت آسیب دید اما بین سالهای ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۱ بازسازی و گسترش یافت و در این فرایند، سکوی جدیدی برای قطارهای شهری به آن اضافه شد.
امروزه ایستگاه لوز همچنان یکی از نمادهای اصلی و مرکز حملونقل کلیدی شهر سائوپائولو است. این ایستگاه از سال ۲۰۰۶ میزبان موزه زبان پرتغالی بوده و بخشهایی از ساختمان تغییر کاربری داده شده است. ساختمان در سال ۲۰۱۵ بار دیگر دچار آتشسوزی شد و بازسازی آن بین سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ انجام شد. در این مدت، ساعت انگلیسی که در آتشسوزی ۱۹۴۶ نابود شده بود، با مدل برزیلی میشلینی جایگزین شد.
ایستگاه فلیندرز استریت، ملبورن| استرالیا
ایستگاه فلیندرز استریت قدیمیترین ایستگاه قطار استرالیا است که از دهه ۱۸۵۰ در این محل وجود داشته است. ساختمان فعلی که در سال ۱۹۱۰ تکمیل شد دارای نمایی چشمگیر با رنگ زرد و گنبدی از مس سبز است. یک افسانه شهری رایج وجود دارد که شرکت برنده مناقصه به اشتباه نقشه ایستگاهی در بمبئی را ارسال کرده و همین موجب شده است طراحی آن کمی حس و حال هندی داشته باشد.
امروزه فلیندرز استریت یکی از شلوغترین ایستگاههای قطار حومهای در نیمکره جنوبی است و روزانه بیش از ۱۵۰۰ قطار و ۱۱۰ هزار مسافر از آن عبور میکنند. موقعیت مرکزی این ایستگاه موجب شده است به نقطهای محبوب برای ملاقات مردم تبدیل شود و افراد زیر ردیف ساعتهای نصبشده بالای ورودی اصلی یا روی پلههای منتهی به آن جمع میشوند.
ایستگاه چاترپاتی شیواجی ماهاراج، بمبئی| هند
ایستگاه چاترپاتی شیواجی ماهاراج در بمبئی در ابتدا با نام ویکتوریا ترمینوس شناخته میشد. این ایستگاه نمونهای چشمگیر از تلفیق فرهنگی است که معماران بریتانیایی و صنعتگران هندی با همکاری یکدیگر، سبکی نو و منحصربهفرد برای شهر خلق کردند. ساخت این ایستگاه با ترکیبی از از سبک احیای گوتیک ویکتوریایی و عناصر سنتی هندی بین سالهای ۱۸۷۸ تا ۱۸۸۷ به طول انجامید.
امروزه این ایستگاه بهعنوان مرکز اصلی حملونقل مسافران در بمبئی شناخته میشود و روزانه حدود سه میلیون نفر از آن استفاده میکنند. در سال ۱۹۹۶، بهمنظور ادای احترام به شاه هندی قرن هفدهم، نام آن به چاترپاتی شیواجی ترمینوس تغییر یافت که بخشی از سیاست ملی جایگزینی نامهای بریتانیایی با نامهای هندی بود. واژه ماهاراج نیز در سال ۲۰۱۷ به آن افزوده شد و در سال ۲۰۰۴ این ایستگاه بهعنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
ایستگاه سنت پانکراس، لندن| انگلستان
ایستگاه سنت پانکراس که در سال ۱۸۶۸ افتتاح شد، همراه با هتل میدلند گرند بهعنوان نمای اصلی ساختمان که در سال ۱۸۷۶ افتتاح شد، یک شاهکار از معماری گوتیک ویکتوریایی است. این ایستگاه علاوهبر هدف اتصال لندن به شهرهای مختلف، برای تحت تأثیر قرار دادن و نمایش هنر آهنگری، آجرکاری و توانمندیهای صنعتی منطقه میدلند انگلستان ساخته شد. تمام مصالح ساختمانی مورد استفاده در ساخت ایستگاه، از همان منطقه تأمین شده بود.
هر دو ساختمان ایستگاه و هتل در دهه ۱۹۶۰، در معرض خطر تخریب قرار گرفتند، اما با تلاشهای کمپینی نجات یافتند. ایستگاه تحت بازسازی گستردهای قرار گرفت و در سال ۲۰۰۷ توسط ملکه الیزابت دوم بهعنوان سنت پانکراس بینالمللی بازگشایی شد و خدمات ریلی به سراسر بریتانیا و اروپا را ارائه داد. هتل نیز با بازسازی مجلل در سال ۲۰۱۱ بهعنوان هتل رنسانس سنت پانکراس لندن افتتاح شد.
ایستگاه آنتورپ-سنتراال (Centraal Station)، آنتورپ| بلژیک
مردم محلی ایستگاه مرکزی آنتورپ را کلیسای راهآهن مینامند. این ساختمان باشکوه با نمای سنگی و گنبدی عظیم و با الهام از پانتئون رم در سال ۱۹۰۵ افتتاح شد. ساختمان ایستگاه آنتورپ-سنتراال با سبکی منحصربهفرد که ترکیبی از باروک، قرون وسطایی، اکلکتیک است، طراحی شده و در سال ۱۹۷۵ بهعنوان بنای محافظتشده ثبت شده است.
امروزه ایستگاه سنتراال بهعنوان یکی از زیباترین ایستگاههای جهان شناخته میشود و طراحی متنوع آن تحسین همگان را برمیانگیزد.. اگرچه ظاهر ایستگاه بدون تغییر مانده، اما در واقع بازسازیهای زیرزمینی گستردهای برای تبدیل آن از پایانه به ایستگاه عبوری صورت گرفته است.
ایستگاه گرند سنترال، نیویورک| آمریکا
ترمینال گرند سنترال فوریه ۱۹۱۳ با استقبال گسترده افتتاح شد، هرچند ساخت آن هنوز بهطور کامل به پایان نرسیده بود. در روز افتتاح بیش از ۱۵۰ هزار بازدیدکننده داشت و بهسرعت به شلوغترین ایستگاه آمریکا تبدیل شد. در دهه ۱۹۶۰، طرحهایی برای ساخت یک برج ۵۵ طبقه بر فراز این ایستگاه مطرح شد که میتوانست آسیب جبرانناپذیری وارد کند. پس از یک نبرد حقوقی طولانی و کمپینی، این ایستگاه نجات پیدا کرد.
گرند سنترال همچنان با وجود ساختمانهای بلند اطراف، معماری باشکوه خود را حفظ کرده است. این ایستگاه در اواخر دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ بهطور کامل بازسازی شد، امکانات مدرن به آن افزوده و دههها آلودگی از چهره آن زدوده شد. فضای داخلی این ایستگاه همچنان خیرهکننده است و پس از میدان تایمز، دومین جاذبه پربازدید نیویورک به شمار میرود.
ترمینال سیرکجی، استانبول| ترکیه
ترمینال سیرکجی استانبول توسط یک معمار آلمانی و با ترکیبی از سبکهای آرت نوو و شرقی طراحی شده است و یکی از بهترین نمونههای اورینتالیسم اروپایی به شمار میرود. این ایستگاه در سال ۱۸۹۰ افتتاح شد و بهعنوان پایانه شرقی قطار لوکس اورینت اکسپرس شهرت پیدا کرد که تا سال ۱۹۷۷ بین پاریس و استانبول حرکت میکرد. در دهههای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ رستوران این ایستگاه محل محبوبی برای خبرنگاران، نویسندگان و دیپلماتهای جهانگرد بود.
معماری سیرکجی همچنان چشمگیر است اما امروزه فقط قطارهای داخلی در آن توقف میکنند. این ایستگاه از سال ۲۰۰۵ میزبان موزه راهآهن استانبول است که بهطور عمده به دوران اورینت اکسپرس اختصاص دارد. در فوریه ۲۰۲۴، خط قطار سبک جدیدی بین کازلیچشمه و سیرکجی افتتاح شد.
ایستگاه گار دورسی، پاریس| فرانسه
ایستگاه گار دورسی که در محل کاخ سابق دورسی در مرکز پاریس ساخته شده بود، برای نمایشگاه جهانی ۱۹۰۰ افتتاح شد. موقعیت این ایستگاه بعدها به نقطه ضعفی برای پاریس تبدیل شد چون اجازه توسعه بیشتر را نمیداد. خدمات مسافت طولانی در سال ۱۹۳۹ متوقف و ایستگاه بهتدریج متروکه شد. اگرچه این فضا بدون استفاده بود، اما فضای چشمگیر آن باقی ماند و بهعنوان لوکیشن فیلمهای مشهور مورد استفاده قرار گرفت.
پس از آنکه این ایستگاه در دهه ۱۹۶۰ به سختی از تخریب نجات پیدا کرد، در سال ۱۹۷۸ بهعنوان بنای تاریخی ثبت شد و پس از بازسازی اساسی، در سال ۱۹۸۶ بهعنوان موزه دورسی افتتاح شد. نمای بوز-آرتس پرزرقوبرق آن دستنخورده باقی ماند، در حالی که فضای داخلی به مجموعهای از گالریهای وسیع تبدیل شد. سوله بزرگ قطار اکنون سالن اصلی موزه است و هتل قدیمی راهآهن مجموعه اصلی نقاشیها را در خود جای داده است.