محله دایره‌ای، منطقه‌ای است که شهروندان از طریق فرصت‌های اقتصاد دایره‌ای ایجادشده دسترسی بیشتری به محصولات و خدمات دایره‌ای دارند. طراحی این محله‌ها بر روش مصرف مردم اثر می‌گذارد؛ ساکنان یک محله اقتصاد دایره‌ای در مقایسه با محله سنتی خطی منابع را کمتر هدر می‌دهند و بیشتر استفاده مجدد، تعمیر و بازیافت می‌کنند.

محله‌های دایره‌ای به دلیل ساختار و الگوهای خاص خود، تأثیرات عمیقی بر زندگی اجتماعی و اقتصادی شهرها دارند. این محله‌ها با توجه به عوامل اجتماعی، محیطی و فرهنگی متفاوت در هر شهر و منطقه، ظاهری متفاوت خواهند داشت. دولت هر شهر به گونه‌ای متفاوت از این محله‌ها حمایت می‌کند که تحت تأثیر فرهنگ و سیاست است. به‌طور کلی می‌توان سه رویکرد اصلی برای ایجاد محله‌های دایره‌ای معرفی کرد که نمایانگر مسیرها، مراحل و مقیاس‌های مختلف اقدام است و عبارت از تبدیل فضاهای موجود به هاب‌های اقتصاد دایره‌ای، احیای کل محله‌ها و ساخت محله‌های جدید است.

تبدیل فضاهای موجود به هاب‌های اقتصاد دایره‌ای

ابتکارات دایره‌ای می‌توانند از فضاهای موجود در محله برای ایجاد پروژه‌های شخصی به‌منظور بازیافت مواد و احیای طبیعت استفاده کنند. فعالیت‌های اقتصاد دایره‌ای از طریق آشپزخانه‌های مشترک، مراکز استفاده مجدد و تعمیر، کارگاه‌های ساخت، انکوباتورهای نوآوری، کتابخانه‌های اشیا (جایی که می‌توان اقلام خانگی را اجاره کرد) و بانک‌های مواد (ذخایر مواد ساختمانی و دیگر مواد آماده برای استفاده در پروژه‌های جدید) تسهیل می‌شود.

شراکت‌های بین نهادهای عمومی و خصوصی می‌تواند فضا و منابع لازم برای ایجاد این هاب‌های اقتصادی را فراهم کند. این مسیر همچنین می‌تواند به‌عنوان الگوی توزیع قطب و اقماری دیده شود که در آن یک مرکز ایجاد می‌شود تا فعالیت‌های اقتصاد دایره‌ای را در سراسر محله فعال کند.

کتابخانه ابزار ادینبرو | اسکاتلند

در اسکاتلند، کتابخانه ابزار ادینبرو (Edinburgh) در سال ۲۰۱۳ تأسیس شد تا به افراد این امکان را بدهد که به جای خرید ابزار، آن‌ها را به امانت بگیرند. این مؤسسه که به‌صورت یک سرویس اجاره ابزار موقت از یک کیوسک تلفن به پلیس آغاز به کار کرد، اکنون به یک کسب‌وکار پایدار با کارگاه‌ها و کتابخانه‌های ابزار در سه مکان تبدیل شده است و کلاس‌هایی را برگزار می‌کند که امکان تقویت مهارت‌های عملی را برای اعضا فراهم می‌آورد.

هاب گرین سامپا | برزیل

گرین سامپا (Green Sampa) یک هاب استارت‌آپ فناوری سبز در یک ساختمان زباله‌سوز سابق در سائوپائولو و بخشی از ابتکارات وزارت توسعه اقتصادی، کار و گردشگری برزیل است که به نوآوران فضای کاری و دسترسی به فرصت‌های تسریع کسب‌وکار را ارائه می‌دهد.

انبار نوآوری، شارلوت | آمریکای شمالی

در شهر شارلوت در آمریکای شمالی یک ساختمان متعلق به شهر به یک هاب نوآوری با نام Innovation Barn متکی بر اصول اقتصاد دایره‌ای تبدیل شده است و محل یک آزمایشگاه نوآوری مواد است که توسط همکاری عمومی‌خصوصی اداره می‌شود. این مرکز به‌عنوان یک انکوباتور استارت‌آپ دایره‌ای، همچنین یک مرکز آموزشی عمل می‌کند که گروه‌های مختلف می‌توانند درباره پروژه‌های اقتصاد دایره‌ای آموزش ببیند و اصول دایره‌ای را در پروژه‌های خود به‌کار گیرند.

مزرعه شیکاگو، شیکاگو | ایالات متحده آمریکا

مؤسسه Plant Chicago که در یک ایستگاه آتش‌نشانی سابق در سمت جنوب غربی شهر فعالیت می‌کند، مأموریت تقویت اقتصادهای دایره‌ای محلی از طریق ارائه آموزش، هدایت مواد غذایی به مسیری جدا از سطل زباله و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک را که در حال گذار به شیوه‌های دایره‌ای هستند، بر عهده دارد. بازارهای منظم مزرعه شیکاگو ده‌ها هزار دلار درآمد برای کشاورزان و سایر کسب‌وکارهای کوچک تولید می‌کند. این طرح ابتکاری یک مزرعه داخلی با استفاده مشترک توسعه داده است تا به کارآفرینان و شهروندان شیکاگو گزینه‌ای کم‌ریسک برای انجام آزمایش درباره کشت محصولات بدهد.

محله‌های دایره‌ای پاریس | فرانسه

پاریس در حال پیاده‌سازی پروژه‌های مختلف اقتصاد دایره‌ای در محله‌های خود است که بر کاهش زباله و ترویج شیوه‌های پایدار تمرکز دارد. نمونه‌ای از این ابتکارات عبارت است از برگزاری کارگاه‌هایی برای آموزش مهارت‌های تعمیر و بازسازی کالاها که علاوه بر جلوگیری از دور انداختن اشیای آسیب‌دیده، حس همبستگی اجتماعی را نیز تقویت می‌کند و پروژه‌های کشاورزی شهری و بازارهای محلی که به حمایت از کسب‌وکارهای محلی و کاهش زباله‌های تولیدی کمک می‌کند.

بازسازی کل محله

دومین مسیر به سمت ایجاد محله‌ای دایره‌ای شامل بازسازی یا احیای محله‌های موجود است که با بزرگ شدن مقیاس برنامه‌ریزی و تأمین مالی پدیدار شده است. این روند شامل نوسازی ساختمان‌ها، ایجاد پارک‌ها و باغ‌های مشترک و تبدیل زیرساخت‌های موجود به مرکز فعالیت‌های اقتصاد دایره‌ای است. ایجاد و گسترش هر محله دایره‌ای به زمینه جغرافیایی خاص آن محله و مشکلاتی بستگی دارد که اقتصاد دایره‌ای می‌تواند حل کند؛ برای مثال در آمستردام طراحی سیستم‌های دایره‌ای عامل محرک برای مدیریت آب سیلاب است و در کوریتیبا که سکونتگاه‌های غیررسمی تأمین بهداشت و خدمات عمومی را غیرممکن کرده است، احیای محله به شکل دایره‌ای راهی برای حل این معضل است.

بیکسلوتراهام، آمستردام | هلند

نخستین محله دایره‌ای آمستردام بیکسلوتراهام Buiksloterham است که در مراحل ابتدایی یک بازسازی کامل قرار دارد و این پتانسیل را دارد که به یکی از بهترین برنامه‌ریزی‌های سیستماتیک در میان محله‌های دایره‌ای تبدیل شود. طراح آن، این محله را به‌عنوان یک «آزمایشگاه زنده برای دایره‌سازی» توصیف کرده است. این محله اهدافی را برای زندگی پایدار، افزایش بهره‌وری منابع، مدیریت مواد و انرژی، همچنین توسعه اجتماعی و رفاه ساکنان تعیین کرده است و در نهایت قصد دارد انرژی مازاد بر انرژی مصرف خود را از طریق پنل‌های خورشیدی، پمپ‌های گرمایشی و باتری‌های خانگی به همراه یک سیستم باتری مرکزی تولید کند. مدیریت آب سیلاب ویژگی کلیدی بازسازی این محله است و با باغ‌ها و جوی‌هایی امکان‌پذیر شده است که آب را به سمت زمین یا به سمت نوار ساحلی هدایت می‌کنند.

نوو کاکسیمبا Novo Caximba کوریتیبا | برزیل

پروژه نوو کاکسیمبا Novo Caximba در شهر کوریتیبای برزیل یک پروژه برای احیای محله است که یک محله تخریب‌شده با خانه‌های نامنظم را به فضایی قابل سکونت و سبز تبدیل می‌کند. این پروژه علاوه بر ارائه مسکن با کیفیت بهتر و ایجاد ۱۴ هزار شغل جدید در کوریتیبا، شامل ابتکاراتی برای مشارکت محلی‌ها در فعالیت‌های اقتصاد دایره‌ای نظیر نواحی کاشت، باغ‌های مشترک و فردی، تشکیل یک انجمن مواد بازیافتی، مدیریت کمپوست و بانک مصالح ساختمانی است که بسیاری از آن‌ها منبع درآمدی را برای خانواده‌های محلی فراهم می‌آورد.

پارک کویتلاهوآک، مکزیکوسیتی | مکزیک

پارک کویتلاهوآک (Cuitláhuac) یکی از بزرگ‌ترین پارک‌ها در مکزیکوسیتی است که به مدت ۵۵ سال به‌عنوان محل دفن زباله استفاده می‌شد و اکنون به یک پارک ۱۴۵ هکتاری شامل باتلاق‌ها و دریاچه‌ها، مناطق جنگلی مجدد، کارگاه‌های تصفیه فاضلاب و یک سیستم جمع‌آوری آب باران تبدیل شده است. ۲۷ هزار و ۲۹۵ گونه گیاه به این مکان اضافه شده است و ۱۴ درصد از این فضا شامل تیرهای چراغ‌برق و مبلمان خیابانی از پلاستیک بازیافتی و زباله‌های ساختمانی و تخریبی ساخته شده است. این پارک در مکانی راه‌اندازی شد که یکی از پایین‌ترین سطوح دسترسی به فضاهای سبز در مکزیکوسیتی را داشت و به‌عنوان بخشی از استراتژی جامع تأمین فضای سبز دولت اجرا شد.

ساخت محله‌های جدید

در بالاترین سطح از نظر ایده و تأمین مالی، محله‌های دایره‌ای می‌توانند از صفر ساخته شوند. اگرچه این کار بسیار هزینه‌بر است و نیاز به برنامه‌ریزی گسترده‌ای دارد، اما به طراحان این امکان را می‌دهد که اصول دایره‌ای را از ابتدا در ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها و سیستم‌های حمل‌ونقل بگنجانند و پیاده‌سازی کنند.

محله L’Innesto، میلان | ایتالیا

اقتصاد دایره‌ای محله جدید لینستو L’Innesto در میلان بر ارائه فضاهای مشترک متعدد برای ساکنان در محیط داخلی و فضای باز متمرکز است. این محله در یک پایانه باربری سابق ساخته شده است و مدل مسکن اجتماعی زندگی مشترک را از طریق اتاق‌های نشیمن مشترک، یک هاب غذایی مشترک و یک فروشگاه بدون زباله ترویج می‌کند. خدمات این محله توسط ساکنان، اپراتورهای محلی و سازمان‌های غیرانتفاعی مدیریت می‌شود و از طریق یک اپلیکیشن محلی در دسترس است.

پارکینگ دوچرخه، ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی و چهار هکتار فضای سبز عمومی از ویژگی‌های اصلی این محله به‌شمار می‌آید. هدف این محله تبدیل شدن به منطقه کربن‌خنثی پس از ۳۰ سال از طریق یک شبکه گرمایش ناحیه‌ای نوآورانه، ساختمان‌های انرژی‌صفر و فناوری‌های ساخت پیش‌ساخته است.

شهر جدید نای Nye، آرهوس | دانمارک

شهر جدید نای Nye که در بیرون آرهوس در دانمارک واقع شده است، فضاهای مشترک را در مرکز برنامه‌ریزی‌ها قرار داده است و تشویق به تعامل افراد و رشد حس مسئولیت مشترک جامعه از اهداف اصلی آن است. ویژگی‌های این شهر دایره‌ای شامل زمین‌های بازی، گلخانه‌ها، طرح اشتراک خودرو، یک کارگاه و چندین اتاق ملاقات مشترک و یک فروشگاه مواد غذایی محلی است که محصولات تازه را به فروش می‌رساند. مدیریت رواناب در این شهر مطابق با موقعیت مکانی تنظیم شده است و می‌تواند ۴۰ درصد از نیازهای ساکنان را تأمین کند.

این مثال‌ها نشان می‌دهد که چگونه شهرهای سراسر جهان مفاهیم محله دایره‌ای را برای افزایش پایداری، ترویج مشارکت جامعه و رسیدگی به چالش‌های شهری از طریق شیوه‌های نوآورانه اتخاذ می‌کنند.

مزایای کلیدی محله دایره‌ای

محله‌های دایره‌ای می‌توانند رشد اقتصادی محلی را با تشویق کسب‌وکارهای محلی، کاهش هزینه‌های مربوط به دفع زباله و ترویج شیوه‌های مصرف پایدار تحریک کنند. این محله‌ها فرصت‌های توسعه مهارت و آموزش را فراهم می‌آورند و ساکنان را برای اشتغال در صنایع سبز و شیوه‌های پایدار آماده می‌کنند که در نهایت به افزایش اشتغال‌زایی و رضایت شغلی منجر می‌شود.

محله‌های دایره‌ای با ترویج فضاهای مشترک و زندگی مشترک، تعامل اجتماعی و مشارکت جامعه را تشویق و پیوندهای بین ساکنان را تقویت می‌کنند و حس تعلق به جامعه را میان افراد افزایش می‌دهند. تأکید بر شیوه‌های پایدار همچون کاهش زباله، بازیافت و کارایی منابع منجر به ارتقای کیفیت هوا، فضای سبز سالم‌تر و به‌طور کلی شرایط زیست‌محیطی بهتری برای ساکنان محله دایره‌ای می‌شود. این محله‌ها با کاهش مصرف منابع و تولید زباله، ترویج انرژی‌های تجدیدپذیر و ایجاد جوامع مقاوم به تغییرات زیست‌محیطی به اقدامات اقلیمی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کنند.