از پارک‌های اسکیت تا خانه‌های خلاقانه
اسکیت‌بورد، ورزشی شهری است که فراتر از سرگرمی، به ابزاری مهم برای بازآفرینی فضاهای عمومی و تقویت تعاملات اجتماعی تبدیل شده است. معماران و برنامه‌ریزان شهری با طراحی فضاهای نوآورانه، این فعالیت را در دل شهرها و حتی خانه‌ها جای می‌دهند تا رفاه و خلاقیت شهری را به سطحی جدید برسانند.
Admin1
موضوع سلامت و رفاه عاطفی در فضاهای عمومی نقش مهمی در ارتقای رضایت شهروندان و رفاه شهری دارد. ورزش‌ها به‌ویژه فعالیت‌هایی همچون اسکیت‌بورد که یکی از شناخته‌شده‌ترین فعالیت‌های شهری در جهان است، می‌توانند نقش مهمی در ایجاد فضاهای عمومی سالم داشته باشند. اسکیت‌بورد، ورزشی شهری است که فرصتی برای توسعه جسمانی، تفریحی، اجتماعی، فرهنگی و حتی حرفه‌ای نسل‌های مختلف فراهم می‌کند.
فعالیت‌های ورزشی و تربیت‌بدنی مهارت‌هایی همچون ادراک فضایی، هماهنگی چشم و دست، چابکی، تعادل و کنترل بخش‌های مختلف بدن را تقویت می‌کند و با زبان بدن و ابعاد عاطفی، اجتماعی و شناختی ارتباط برقرار می‌کند. ورزش به افراد می‌آموزد که در گروه نقش بپذیرند، مسئولیت‌ها را به عهده بگیرند، قوانین را درک کنند و با غلبه بر چالش‌ها و پذیرش موفقیت و شکست، احساسات جدیدی را تجربه کنند. مطالعات نشان داده‌اند که گسترش فعالیت بدنی در شهرها نه‌تنها به بهبود سلامت، کیفیت زندگی و رفاه کمک می‌کند، بلکه موجب کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، تولید هوای پاک‌تر، افزایش ایمنی و کاهش تراکم ترافیکی در جاده‌ها نیز می‌شود.
فرهنگ اسکیت‌بورد به‌ویژه در شهرهای بزرگ شکل گرفته است. برای مثال، بارسلونا از اوایل دهه ۲۰۰۰ یکی از مقاصد محبوب اسکیت‌بازان جهان بوده است. توسعه فضای شهری فرایندی پیچیده است که در آن منافع متنوع و تصاحب فضا توسط کاربران، فرهنگ‌ها، ارزش‌ها و رفتارهای مختلف نقش دارد. اسکیت‌بورد چه به‌عنوان وسیله تردد و چه به‌عنوان ورزش، نوعی تصاحب غیررسمی فضای شهری است. این فعالیت نمایشی توجه افراد را جلب می‌کند و اگر به‌درستی مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند به احیا و بازسازی فضاهای شهری کمک کند.
با این حال نظرات متفاوتی درباره اسکیت‌بورد در جامعه وجود دارد؛ برخی آن را تخریب شهری می‌دانند که به مبلمان شهری و پیاده‌روها آسیب می‌رساند، امنیت دیگر کاربران را به خطر می‌اندازد و موجب ایجاد سروصدا در شهر می‌شود و به همین دلیل، در بعضی مناطق با جریمه، ممنوعیت یا محدودیت‌هایی روبه‌رو شده است، اما برخی دیگر معتقدند اسکیت‌بورد می‌تواند به بازآفرینی این فضاها کمک کند و با کاربردهای مکمل، هم‌زیستی شهری مسالمت‌آمیز را ترویج دهد.
بازآفرینی فضاهای عمومی با ترویج اسکیت‌بورد
طراحان، معماران منظر و برنامه‌ریزان شهری تلاش می‌کنند تا ارزش‌های اجتماعی و فضای ایجاد شده توسط اسکیت‌بورد را در فضاهای عمومی بگنجانند و فضاهای جذاب مناسب این فعالیت و کاربران آن را طراحی کنند. برای مثال پروژه زیرگذر ولتاوسکا در شهر پراگ تلاش می‌کند زندگی جدیدی به فضایی عمومی ببخشد که پیش‌تر، ساکنان از عبور از آن اجتناب می‌کردند. این پروژه با ایجاد مناطق فعالیت آزاد، کف آینه‌ای، گالری هنری عمومی و امکانات دیگر، فضایی امن و مشترک برای اسکیت‌بازان، عابران و دوچرخه‌سواران فراهم می‌کند و با نورپردازی خطی جدید و محل نشستن با چشم‌انداز شهری، حس امنیت را تقویت می‌کند.
اسکیت‌بورد در دورانی از رونق اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آمریکا در اواخر دهه ۱۹۵۰ شکل گرفت و ریشه در توسعه رفاه و فرهنگ مصرفی داشت. این ورزش ابتدا در سواحل کالیفرنیا به‌عنوان جایگزینی برای موج‌سواری به وجود آمد؛ زمانی که شرایط اقیانوس مناسب نبود، اسکیت‌بورد به جای آن در خیابان‌ها و روی آسفالت استفاده می‌شد. در اوایل دهه ۱۹۶۰، اسکیت‌بورد در میان نوجوانان آمریکا و برخی کشورهای اروپای شمالی محبوب شد و به‌تدریج از موج‌سواری مستقل شد و حوزه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خاص خود را ایجاد کرد.
بحران‌های اقتصادی دهه ۱۹۷۰ موجب تغییر انتظارات و تعطیلی بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه شد، با این وجود گروه‌هایی از جوانان به اسکیت‌بورد ادامه دادند و با استفاده از فضاهای حاشیه‌ای یا متروکه که بازتاب خرابی‌های اقتصادی گذشته بود، تفسیر فرهنگی جدیدی از این فعالیت ارائه کردند.
اگرچه پارک‌های اسکیت‌بورد محصور و جداشده زیادی در شهرها وجود دارد، بسیاری از کارشناسان معماری و برنامه‌ریزی شهری به دنبال راهکارهایی هستند تا این فعالیت را به شکلی یکپارچه‌تر در شهرها جای دهند. به‌عنوان مثال، پارک اسکیت خیابان ساحلی در برزیل و پارک اسکیت ساحل استلا در فرانسه نمونه‌هایی هستند که تلاش می‌کنند اسکیت‌بورد را در توسعه شهری و منظر شهری خود ادغام کنند، به‌گونه‌ای که کاربران بتوانند آزادانه حرکت کنند و با سایر استفاده‌ها هم‌زیستی داشته باشند.
مجموعه ورزشی سنت فرانسیس خاویر در اسپانیا با ارائه فضاهای متنوع برای سنین مختلف، تعامل میان گروه‌های سنی را از طریق ورزش‌های مختلف ترویج می‌دهد؛ از مناطق آموزش اسکیت برای کودکان گرفته تا مناطق اسکیت خیابانی برای نوجوانان و فضاهای فعالیت‌های سالم برای بزرگسالان که همه این مناطق با مسیری پیچ در پیچ به هم متصل شده‌اند تا تعامل کاربران را افزایش دهند.
پارک‌های اسکیت به محلی برای تجمع کودکان و بزرگسالان و انجام ورزش‌های چرخ‌دار مختلف و زمین تمرین حرفه‌ای اسکیت‌بورد تبدیل شده‌اند. این فضاها سطوحی برای انجام حرکات نمایشی، چالش‌ها و روتین‌ها فراهم می‌کنند که اغلب شبیه به شکل‌های مقعر امواج اقیانوس یا عناصر شهری همچون نرده‌ها، پله‌ها، نیمکت‌ها و شیب‌ها طراحی شده‌اند.
اسکیت‌بورد ورزشی شهری است که می‌تواند به فضای خانگی یا مکان‌های غیرمنتظره نیز وارد شود. برای مثال در جزایر رودخانه پارانا مقابل شهر روساریو در آرژانتین، پروژه خانه اسکیت شامل رمپی در یک خانه شخصی است. بالکن بیرونی خانه به رمپ تبدیل شده و دیواری رو به جنوب ساخته شده است و سقفی دارد که از تابش شدید آفتاب تابستانی جلوگیری می‌کند.
برای حمایت از توسعه پایدار ورزش و تفریح، ساخت این فضاها باید از ایمنی کاربران تا نگهداری و فرسودگی طبیعی مواد را در نظر بگیرد. اگرچه سطوح صاف باید غالب باشند، ترکیب بافت‌ها، رنگ‌ها و مواد مختلف تمایزی ایجاد می‌کند که نیازمند دقت در اتصالات برای تضمین ایمنی و ایجاد سطوح یکپارچه و تمیز است. به‌عنوان مثال، پارک اسکیت لادونا و مرکز اجتماعی آن در مکزیک، با استفاده از بتن پیشرفته، سطحی صاف و پیوسته ایجاد کرده‌اند که رنگ آن با شن‌های محلی هماهنگ است. بتن دوام و مقاومت بالایی در برابر شرایط جوی دارد و هزینه نگهداری کمی می‌طلبد، در حالی که چوب با وجود جذب ضربه و انعطاف‌پذیری، نیازمند محافظت در برابر شرایط اقلیمی است.
در پارک اسکیت کانیلس در مکزیک، مواد به‌صورت خام و بدون پوشش انتخاب شده‌اند تا در برابر آب‌وهوای محلی مقاومت داشته باشند و نیاز به نگهداری بلندمدت کاهش پیدا کند. ساخت پارک اسکیت کانتینیو در فرانسه به‌عنوان یک عملکرد هنری تلقی شده است. فرایند ساخت که به مهارت کارگران وابسته بود، شامل اسپری کردن بتن مرطوب روی سازه فلزی و صاف کردن آن قبل از خشک شدن بود. چراکه سطوح فلزی امکان سرعت بالا را فراهم می‌کنند، اما مشکلاتی همچون گرمای زیاد، زنگ‌زدگی و پوسته‌پوسته شدن دارند که می‌تواند ایمنی اسکیت‌بازان را به خطر بیندازد.
با توجه به اهمیت فرهنگ اسکیت و نقش فضاهای اسکیت در شکل‌دهی زندگی شهری، معماران و شهرسازان با چالشی روبه‌رو هستند که نیازمند گفت‌وگو بین رشته‌ای است تا فضاهای اجتماعی ایجاد شود که اسکیت‌بورد بتواند تعامل گروه‌های سنی مختلف را ممکن سازد. هدف طراحی‌های انعطاف‌پذیر، ترویج شهرهای فراگیرتر و پایدارتر است که به نیازهای شهروندان پاسخ دهند، خلاقیت اسکیت‌بازان را پرورش دهند و در عین حال فضایی برای کاربردهای مکمل فراهم کنند که به نفع کل جامعه باشد.
