۶ پروژه موفق پارکهای شهری حامی تنوع زیستی
مدرنیته و جهانی شدن آسیبهایی به اکوسیستم و زیستبوم ها وارد کرده است و این موضوع توجه معماران و طراحان شهری را برای ارائه پیشنهادها و راهکارهایی نظیر ساختن پارکهای زیستی جهت غلبه بر این چالش برانگیخته است.
مدرنیته و جهانی شدن فاصلههای جغرافیایی را کاهش داده، تعاملات اجتماعی را دگرگون کرده و جریان اطلاعات را در سراسر کشورها سرعت بخشیده است، بهطوری که میتوان گفت دنیا برای همه مردم قابلدسترستر شده است. جهانی شدن بر نابرابریهای بسیاری در حوزههای اجتماعی و فناوری تأثیر گذاشته است، زیرا کشورهای پیشرفتهتر معیارها و هنجارهایی را برای اوقات فراغت، فرهنگ و مصرف تعیین کردهاند و این تصور را ترویج میکنند که روش «صحیح» برای زندگی و ساختن شهرها همان است که در فرهنگ آنها وجود دارد. این دنبالهروی بدون کنترل، هزینه سنگینی را بر اکوسیستم و زیستبومهای زمین تحمیل میکند. موضوع مهم این است که معماران و طراحان شهری باید محیط شهری را با محیط طبیعی هماهنگ کنند و این مهم تنها زمانی اتفاق میافتد که پیوند عمیق بین انسان و طبیعت در طراحیها نظر گرفته شود چرا که انسان و طبیعت از هم جدا نیستند و انتخابها و اعمال انسان تأثیر مستقیم و قابلتوجهی بر محیط زیست اطراف او دارد. ایجاد پارکهای شهری میتواند کمبود عناصر طبیعی در شهر را جبران کند و به کانونی برای تنوع زیستی گوناگون تبدیل شود.
ایجاد این پارکها شامل فرآیند پیچیدهای از جمله تأمین بودجه، طی کردن رویههای قانونی و دولتی و انجام تنظیمات و جابجاییهای اساسی است که بسیار فراتر از یک طراحی اولیه معماری است. در واقع ساخت یک پارک شهری فرصتی را برای آزمایش مواد و تکنیکهای جدید ساختوساز و انتخاب رویکردهای پایدارتر برای مدیریت منابع آب فراهم میآورد.
پروژههای موفق پارک شهری که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد، عامل مشترکی دارند که تنوع زیستی را امکانپذیر میکند. این عامل، کاشت عمدی گیاهان بومی متناسب با شرایط آبوهوایی آن منطقه است که از آن با عنوان پیوند بین گونهها نام برده میشود. هدف از این کار بازگرداندن اکوسیستم به حالت اصلی خود، شبیه شرایط قبل از نفوذ گسترده مدرنیته است.
مرکز فرهنگی زیستمحیطی چپولتپیک در مکزیک
مرکز فرهنگی زیستمحیطی چپولتپیک، مکانی است با طراحی طبیعی و ظاهری قومشناسی که توسط مجموعهای از باغها احاطه شده است. این باغها به اکوسیستم و مناظر طبیعی متنوع دره مکزیک شامل جنگلهای معتدل، علفزارها، تالابها و پوشش گیاهی آن منطقه اشاره دارند و به دقت با پوشش گیاهی و توپوگرافی موجود ادغام میشوند و به این ترتیب یک جنگل شهری بهینهشده را به وجود میآورند. برای دسترسی به این باغها، مجموعهای از پیادهروها ساخته شده است و بهطور قابلتوجهی ارتباط عابران پیاده را با جنگل بهبود میبخشد. پیادهروی در این باغها صرفاً یک فعالیت نیست بلکه تجربه غوطهور شدن در طبیعت و فرصت یادگیری درباره اهمیت عناصر طبیعی در یک جنگل شهری و رابطه انسان با آنها را فراهم میکند.
بندر جنوبی کوگه در دانمارک
گیاهان کاشته شده در این تفرجگاه از چمنزارهای نمکی و پوشش گیاهی ساحلی الهام گرفته است که میتواند در برابر آفتاب، باد و نمک مقاومت کند. طراحی محیط آن نیز از لبههای جنگلی در امتداد سواحل شرقی دانمارک الهام گرفته است. ترکیبی از مزارع، بوتهها، درختان و مناطقی با علفهای کوتاه، مسیرهای متنوع و پرماجرایی را ایجاد میکند که به عنوان زیستگاهی برای حیات وحش و تجربیات فصلی انتخاب میشوند. بهطورکلی، گیاهان کاشتشده در این پارک، دارای طول عمر زیاد هستند و نیاز به نگهداری کمی دارند.
باغ قابل حمل ARCA در اسپانیا
در اسپانیا ایده ساخت محفظههای سیار به شکل گلخانهها رواج دارد که خانه انبوهی از درختان، گیاهان، درختچهها و حشرات است که قادر به کاهش اثرات گرمایش جهانی و تحریک تنوع زیستی هستند؛ باغهای قابلحمل در مناطقی با بیشترین غلظت آلودگی نصب میشوند، فضاهای سبز جدید موقتی را در مناطق بسیار متراکم فراهم میآورند و میتوانند به عنوان کلاسهای درس برای رشتههای گیاهشناسی مورد استفاده قرار گیرند.
شهرها عمدتاً به دلیل غلظت بالای انتشار دیاکسیدکربن، اثر جزیره گرمایی و فضای سبز محدود که آن هم صرفاً با معیارهای زیبایی شناختی یا عملکردی ایجاد شده است، باعث ایجاد ناامنی در اکوسیستم طبیعی میشوند. استفاده از این باغهای سیار با داشتن گیاهانی که قادر به جذب ۱۰ برابر بیشتر از حد معمول دیاکسیدکربن هستند و گونههای وحشی خوراکی که فرصتهای غذایی جدیدی فراهم میکنند میتواند به معکوس کردن این شرایط و بهبود وضعیت پایداری شهری کمک کند.
پارک روبان قرمز در چین
این پارک در امتداد یکی از رودخانههای استان شانگهای واقع شده است. قبل از احداث پارک، این مکان با یک کانکس متروک و تأسیسات آبیاری منسوخ به محل دفن زباله تبدیل شده بود و بخاطر بوتهها و چمنهای کثیف، دسترسی به آن بسیار مشکل و با خطرات امنیتی احتمالی روبرو بود. با پیشرفت توسعه شهری، این مکان بهخاطر شرایط اکولوژیکی خوبی که داشت مورد توجه طراحان برای ساخت یک پارک شهری برای تفریحاتی مانند ماهیگیری، شنا و دویدن قرار گرفت. پوشش گیاهی این مکان بسیار متنوع بود و زیستگاه مناسبی برای گونههای جانوری مختلف به حساب میآمد، بنابراین چالش اصلی طراحی، حفظ زیستگاههای طبیعی در امتداد رودخانه و در عین حال ایجاد فرصتهای جدید برای تفریح و آموزشهایی مرتبط با محیط زیست بود. روبان قرمز به عنوان یک عنصر زنده در محیطی ساحلی با پوشش گیاهی سبز به گونهای طراحی شد که همگام با ساختار زمین در دل طبیعت پیچ و تاب بخورد و یک مسیر پیادهروی جذاب برای برقراری ارتباط با طبیعت مهیا کند. این پل از مواد فایبرگلاس ساخته شده است وبا نورپردازی در شب به رنگ قرمز میدرخشد به همین دلیل به آن روبان قرمز گفته میشود.
پارک مرکزی کوپر در اسلوونی
با توجه به مجاورت این فضا با دریا، المانهای آبی نقش تعیینکنندهای در ساختار این پارک دارند. یک حوض، آبپاشهای زمینی، فواره، جتهای آبی، آبشارها و یک سکوی آبی در ترکیب با عناصر شهری رنگارنگ، استفاده فعال از فضا و گسترش ساحل را به سمت داخل پارک نشان میدهد.
طرح نوآورانه این پارک یک دارایی جدید بزرگ برای شهروندان کوپر است زیرا امکان توسعه برنامههایی را فراهم کرده است که شهر پیش از آن نمیتوانست ارائه دهد. پارک جدید با شکل منحصربهفرد خود و نحوه سازماندهی فضایی، از مقررات صرفاً عملکردی پارک فراتر رفته و به عنوان یک جاذبه برای شهر به حساب میآید. این یک نمونه اولیه برای طراحی مناطق وسیعتر و همچنین انگیزهای برای نگرشهای توسعهمحور در رابطه با سایر بخشهای ساحل دریای اسلوونی است که در حال حاضر رو به زوال است.
پارک جنگلی بنجاکیتی در تایلند
به دلیل آبوهوای موسمی تایلند، سیل و خشکسالی معضلات مهمی در شهرهای این کشور هستند. طرح پارک جنگلی بنجاکیتی به عنوان یک اسفنج در شهر عمل میکند، یک اسفنج بزرگ که آب باران را در فصل بارندگی جذب میکند و آن را در فصل خشک با ظرفیت ۱۲۸ هزار مترمکعب تخلیه میکند. آب کانال مجاور این پارک که به روانآب و فاضلاب شهری آلوده شده است با استفاده از گیاهان تالاب به روش زیستی تصفیه میشود و ۱۶۰۰ مترمکعب آب تمیز در روز تولید میکند.
بیشتر فضای این پارک مسطح و کمارتفاع که میانگین آن فقط ۰.۵ متر است، باتلاقی با سطح آب زیرزمینی بالا است و روش آگاهانه کشاورزی مرسوم تایلندی برای بلندتر نگه داشتن ریشه درختان برای جلوگیری از سیل در این پارک استفاده میشود. طرح پارک جنگلی سطح سخت خاک رس را به زیستگاه مرطوب و اسفنجی تبدیل کرده و به یک جامعه گیاهی بومی غنی اجازه میدهد تا با حداقل آبیاری خود را زنده نگه دارد. پنج هزار و ۶۰۰ نهال از ۳۶۰ گونه در این پارک کاشته شده است که شامل درختان بومی کمیاب حوضه رودخانه مرکزی است که در سایه گیاهان کوچک تا متوسط مجاور رشد میکنند.