نگاهی به کانسپت شهرک مسکونی تنیا
شهرک مسکونی قطعاً موضوعی جذاب برای پیاده سازی تفکرات یک دفتر معماری است؛ چرا که به واسطهی میان مقیاس بودن، توانایی بازتولید یک مکانیزم فضایی مجزا را دارد که در عین حضور در بستری مشخص، خود میتواند یک عرصه جدید را برای گونهای آلترناتیو از فضا پیش بکشد. شهرک از ساختاری مستقل از شهر عمل میکند و میتواند تا حدودی نسبت به قانون گذاری شهری و مسألهی خصوصی-عمومی مستقل از تصمیمات شهری عمل کند و به شهر میتواند پیشنهاد یک رفتار فضایی متفاوت را دهد. شهرک مسکونی در فضایی میان یک شهر و ساختمان برای بررسی نیاز به تبیین تئوریک در دو ساحت دارند: یکی ساحت شهر که برنامه ریزی میان فضاها و مشاعات و مسیرها را بررسی میکند و دیگری ساحت فضا را در مقیاس معماری تک بنا برای مشخص شدن مسیر معماری شهرک بررسی نماید.
این که ما شهرک را به شکل بلوکی بزرگ در شهر ببینیم که خود را در شکل یک سردر و ساختمان مشاعی محدود کرده، نیاز به یک شکستن و تفکیک شدن و بازاندیشی دارد. ما نیاز داریم تا برنامه خواسته شده توسط سفارش دهنده را منفجر کرده و در طی یک عمل جراحی در جاهای جدید خود و برحسب masterplan اصلی جانمایی کنیم و با تمرکززدایی از یک بلوک مشخص میتوان قابلیت پرسه زن را برای تسخیر فضا و تبدیل آن به جزوی از هویت فضایی خود افزایش داد. از طرفی تئوریهایی در شاکلهی معماری شهرک حائز اهمیت هستند و هویت بصری و فضایی موجود در عملکردها را شکل دادند که در نتیجهی این تئوریها، نوع نگاه به سطوح به شکلی است که خود را از طبقات جدا کرده و به فضاهایی با ارتفاعات نامحسوس و متغیر تبدیل شوند.
این کمرنگ کردن مفهوم طبقه و الویت دهی به فضا، به عنوان عاملی که معماری را شکل میدهد در ساماندهی آتی شهرک برای ما بسیار حائز اهمیت بود. از دید ما مجموعهای از کفهای متنوع برای شکل گیری فضا، رو یا زیر آنها وجود دارند. کف برای ما به عنوان اولین تسخیر و تعبیر فضا در تاریخ بشر حائز اهمیت است از این رو در این پروژه سعی در برخورد خود با این المان تاریخی معماری داشتهایم. در نتیجه مسأله در طراحی این شهرک ماهیتی بود که توسط سفارش دهنده نیز بسیار مورد تأکید بود و ما را از ابتدا بر آن داشت که علاوه بر تعریف ساختاری آن به یک ماهیتی فرمال هم فکر کنیم و این که چه ماهیتی میتواند ما را به خواستههای تئوریکمان نزدیکتر کند. از این رو مسألهی سطح به جای حجم و برخورد سطوح به جای احجام مورد توجه ما قرار گرفت.
این ماهیت در شکل گیری فرم ویلاها نیز تأثیرگذار است. ویلاها به عنوان یک وجه تمایز احجامی را در خود خواهند داشت که به یک وضعیت پارادوکسیکال در این شهرک پاسخ میدهند. ما تصمیم گرفتیم با آجری کردن احجام آنها را به عنوان پارادوکسی درون ایده مطرح کنیم و از بار ایدئولوژیک یک طرز فکر بکاهیم. شاید با کل دیدگاهمان شوخی کنیم چرا که خلاقیت در تغییر موضع پس از موضع گیری به وجود میآید. کف برای ما تمرینی است که آن را در پروژههای گوناگون پیش میبریم و امروز به آن در شکل کف به مثابه یک شهرک مسکونی پاسخ دادیم. همچنین کف در پروژه ما به همراه باز شدن برنامه در سایت و پخش شدن عملکردها و در نظر گرفتن تمام سایت به عنوان عرصه ظهور برنامه به شخصیت پرسه زن اجازه میدهد بن بست ها را از آن خود کند و از فضاهای عمومی خوانش خود را انجام دهند، سن در این فضا مطرح نیست و کارآگاه بودن نقش کلیدی را برای خوانش فضا ایفا میکند. در نهایت با مرتب کردن تمام ایدهها به این نتیجه رسیدیم که به جای یک فضای مشاعی به عنوان یک قطعه شهرک، ما میتوانیم مشاعاتی متنوع و نیمه خصوصی را در تمام شهرک گسترش دهیم تا جایی که انگار این ساختمان مشاعی در شهرک کش میآید و خود را در سایت پهن میکند. مشاعات در یک میدانگاه استخر مجموعه را شکل میدهند و در میدانگاه دیگر به صورت یک سطح پایینی فضای ورزش را به صورت یک پلتفرم آزاد پیشنهاد میدهند و امکان شکل گیری فضای تعامل جوانان را در خود تقویت میکنند. این فضاها در یک رابطه نامرئی با بن بستها قرار دارند که فضای استراحتگاه یا گلخانههای شهرک به عنوان عناصری مستقل به این تنوع میافزایند و سعی در هموژن کردن این ترکیبات متنوع دارند.
لند اسکیپ شهرک نیز در یک ترکیب متنوع و همسطح با حرکت ماشین و پیاده الویت را به پرسه زن میدهد و تنوع فضایی را در خیابانهای شهرک ادامه دار میکند. در انتها ساختمان مشاعات شهرک و سردر آن یک پلتفرم عمومی را شکل میدهند تا بیشتر از این که یک نگاه کلاسیک به مفاهیم خودشان داشته باشند، نسبت به اتفاقات اجتماعی شهرک پاسخ دهند. در پایان این مجموعه با تمام آنچه گفته شد شکل گرفته و در عین تنوع در تجربه فضایی و عملکردهای گوناگونی که به برنامه اضافه شدند، یک ترکیب همگن از فضا را پیشنهاد میدهد تا بتواند مسأله خاطره را به عنوان عنصر کلیدی در بازدیدکننده تقویت کند. در اینجا سعی شد تا صحنههای ایده پردازی را بازگویی نمود تا سفارش دهنده محترم بتواند به امکاناتی که میتوان در تصویر این شهرک فکر شود بازاندیشی نماید و این فرصت را به معماری به عنوان تئوری و پرکتیس به صورت همزمان بدهد تا خود را از این وضعیت تکراری معماری امروز ما رها کند و به عرصههای بالادستی نیز فرصت عملی شدن بدهد.
مشخصات طرح:
• طراح: دفتر معماری طرح و پیشنهاد
• تیم طراحی: مازیار گل طینتی، لیلا قلیزاده، سارا ذاکرنژاد، کیمیا قادریان، ثنا ثانی، مهلا احمدی کافشانی، فرانک خدایی
• رده: کانسپت
• محل پروژه: مازندران، متل قو
• سال طراحی: تابستان ۱۴۰۲