نگاهی به پروژه سکونتگاه بومی باتچای
باتچای سکونتگاهیست بومی که از بازسازی خانه باغی ۱۵ مترمربعی در منطقه‌ی ییلاقی- روستایی به همین نام (باتچای)، واقع در ۲۵ کیلومتری تبریز، ساخته شد. هدف پروژه فراهم آوردن سرپناهیست برای ساکنینی که گهگاهی زندگیشان در مزرعه و در میان درختان و محصولاتشان می‌گذرد.
Admin1
بنا در وسط یک زمین زراعی تقریبا ۱۰۰۰ مترمربعی احداث شده بود که از سه وجه نیز تحت مجاورت همسایگی‌هایی از جنس و کاربری همسان، قرار داشت. ابتدا و انتهای سایت اختلاف ترازی حدوداً ۳ متری داشت که سعی گردید ترازبندی سایت نیز بر اساس این اختلاف ارتفاع و زاویه‌ی شیب تنظیم گردد. کلیت پروژه بازسازی بنای موجود و کرت‌بندی سایت را شامل می‌گردید. با در نظر گرفتن تمامی موارد ذکر شده، یک مداخله و افزایش حجم ۸ متر مربعی در کالبد بنا و بقیه مداخلات تحت دامنه طراحی و بازسازی داخلی و نمای پروژه اتفاق افتاد.
ایده و توسعه طراحی:
معنوی لغوی باتچای، رودخانه‌ای در عمق یا فرونشسته میباشد؛ که این استعارهی لغوی اولین پرسش پروژه را برای ما ایجاد کرد: آیا این فرونشستگی میتواند در خود بنا نیز اتفاق بیفتد؟ آیا خط آسمان بنا میتواند با خط آسمان سایت یا زمینه منطبق باشد؟ این سوالات ما را به ادغام خط آسمان بنا با خط طبیعت هدایت کرد؛ به عبارتی ترکیب طبیعت و خط آسمان و یا محو شدن و فرونشستن بنا در طبیعت و انتقال طبیعت به بام بنا (با قرار دادن کاه در پشت بام).
در مداخلات انجام شده متمرکز بر دو اصل اساسی بودیم؛ الف) رسیدن به اتمسفر بومی و حس مکانی، با بازخوانی و بازسازی روشهای محلی و توسعهی پروتوتایپ معماری آذربایجان ب) سازگاری با اقلیم سرد آذربایجان با مصالح ایدری و روشهای غیرفعال.
بدترین ضلع و یا جداره خارجی ساختمان در اقلیم آذربایجان، پشت بام میباشد که در زمستان با ساطع شدن طول موج بلند باعث اتلاف حرارت فضای داخلی و در تابستان با جذب پرتو مستقیم خورشید باعث افزایش دمای داخلی میگردد. استفاده از تله‌ای کاه که در پاراگراف بالا توضیح داده شد، علاوه بر اهداف مفهومی- استعاری ذکر شده میتواند این نقیصه را به مقدار قابل توجهی رفع نماید و علاوه بر عملکرد اقلیمی در ایجاد بصر بومی و ادامهی توسعهی پروتوتایپ معماری آذربایجان، نقش مهمی ایفا نماید.
در باب شکل دهی فضای داخلی؛ حضور و درک آتش مانند اکثر نقاط ایران، برای مردم آذربایجان نیز، مؤلفه‌ای رضایت بخش بوده و علاوه بر عملکرد و توجیهات اقلیمی، در بسیاری از موارد نقش آیینی و نمادی نیز دارد و از قدیم الایام با نام “کرسی” در پروتوتایپ معماری بومی این منطقه وجود داشته و در گردهم آوردن ساکنین بنا دور هم، نقش مهمی دارد. بر این اساس، چینش فضایی را به دو بخش یا زون آشپزخانه (و فضای سرویس دهنده آن) و فضای نشیمن (گردهمآیی دور آتش دان) تقسیم نمودیم. آتش دان جدای بحث عملکردی به عنوان مؤلفه‌ای در راستای جمع افراد دور هم عمل می‌نماید، به رسم آیین این بوم و اقلیم، این گردهمآیی به صورت نشستن بر روی زمین و به اصطلاح؛ جمع شدن به دور کرسی، اتفاق می‌افتد. و در نهایت نیم نگاهی نیز به امکان ایجاد فضا در محور عمودی یا نگاه مقطعگرا به تقسیم فضایی داشتیم، و در این راستا، از فضای بالای آشپزخانه جهت استراحت و خوابیدن شبانه استفاده شده است؛ که این امر به دلیل صعود هوای گرم به بالا، توجیه اقلیمی نیز میتواند داشته باشد.
مشخصات پروژه:
• طراح: دفتر معماری ردِّ خاک
• معمار: حسن ابراهیمی اصل
• همکار طراحی: ابراهیم صفدری
• همکار اجرا: محمدحسین رامگر بخشایش
• رده: بازسازی
• محل پروژه: تبریز، ۳۰ کیلومتری جاده تبریز ورزقان
• جوایز و افتخارات:
o فینالیست جایزه معمار | ۱۴۰۱ | بازسازی
o مقام سوم جایزه بین‌المللی ترامد | ۲۰۲۳ | پروژه‌های ساخته شده حرفه‌ای
o راه یافته به لیست کوتاه جایزه A2 | 2022
o فینالیست فستیوال معماری و مردم (دوره پنجم)
• سال: ۱۴۰۱
• تصاویر: حسن ابراهیمی اصل
