مسجد چهار فرسخ دارای پلانی چهارضلعی به طول ۱۰/۱۸ و عرض ۶۰/۱۰ و ارتفاع ۱۰/۴ متر و مساحت ۱۷۵ متر مربع می باشد که کشیدگی این بنا در جهت شمالی – جنوبی است این مسجد دارای فضاهای ورودی، صحن حیاط ، ایوان های نیمه مسقف وضوخانه و شبستان می باشد.

ورودی این بنا از ضلع شمالی فضا می باشد و مناره هایی که از قسمت های الحاقی بنا می باشد در هر سمت این ورودی قرار گرفته است.

پس از عبور از ورودی به صحن حیاط این مسجد وارد می شویم که دارای طول ۷ و عرض ۴ متر می باشد. در هر سمت این حیاط دو ایوانچه قرار گرفته است که دارای عمق حدود ۳۰/۲ متر می باشد.

وضوخانه در اولین ایوان ضلع غربی این حیاط قرار گرفته است که پس از عبور از این حیاط به شبستان اصلی مسجد می رسیم که دارای طول ۴۰/۹ در عرض ۲۰/۹ متر می باشد.

این شبستان دارای ۹ چشمه طاق می باشد.

چشمه طاق مرکزی بزرگترین چشمه طاق این شبستان است. همچنین در ضلع غربی این شبستان ۳ پنجره برای ورود نور به این فضا تعبیه شده است.

جنس اصلی مصالح این بنا خشت های ۳۰×۳۰ س.م به همراه ملات کاه گل و همچنین اندود داخلی گچ می باشد.

آشنایی با مسجد چهار فرسخ

شهرستان نهبندان را به عنوان یکی از شهرستان های استان خراسان جنوبی می شناسند که از تاریخی بلند و بالا برخوردار است و در آن می توان آثاری را یافت که بسیار قدیمی هستند.

این شهرستان از دیرباز دارای ساکنانی بوده و اهمیت فراوانی در منطقه داشته است.

در اسناد گذشتگان شهر «نه» یا «نیه» را از شهرهای سیستان می دانسته اند به طوری که در قسمتی از کتاب تاریخ یعقوبی، که مربوط به وقایع قرن دوم هجری به شمار می رود، آمده که جمعی دعوت هاشمیون را لبیک می گویند و بر حکومت وقت می شورند. برای سرکوبی انقلابیون در منطقه سیستان، شهر نه محلی بود که برای استراحت و مرکز پشتیبانی مورد استفاده قرار گرفت.

این واقعه در سال ۱۱۱ هجری قمری اتفاق افتاد.

یکی از آثار قدیمی به جای مانده در این منطقه مسجدی است که در روستای چهار فرسخ قرار دارد و با نام مسجد چهار فرسخ شناخته می شود.

تاریخ دقیق این مسجد دقیقا مشخص نیست ولی مطمئنا چندین سال قدمت دارد و تا چند سال پیش نیز به عنوان مسجد جامع کاربرد داشته است ولی پس از اینکه این مسجد جدیدی بنا نهادند کمتر از آن استفاده می شود.

ولی به خاطر نوع معماری و قدمتی که دارد، افراد زیادی سالانه برای دیدن از آن می روند.

برای دیدن این مسجد نیازی نیست هزینه ای را بپردازید و می توانید به صورت رایگان از بخش های مختلف آن دیدن کنید. پس از اینکه از مسجد دیدن کردید می توانید در روستا به گشت و گذار بپردازید و از محصولات مردم روستا به عنوان سوغاتی خریدی نیز انجام دهید.

معماری مسجد چهار فرسخ

نقشه مسجد به صورت چهار ضلعی است که با ابعاد ۱۰.۱۸ × ۶۰.۱۰ × ۱۰.۴ متر مساحتی برابر با ۱۷۵ متر مربع دارد و فضاهای مختلفی نظیر ورودی، صحن حیاط، ایوان های نیمه مسقف، وضوخانه و شبستان دارد.

کشیدگی بنا به صورت شمالی – جنوبی است و ورودی آن در قسمت شمالی آن قرار دارد و در دو طرف آن مناره هایی دیده می شود.

پس از ورودی صحن حیاط قرار دارد که ابعادش برابر با ۷ متر طول، ۴ متر عرض است و در هر طرف آن دو ایوان کوچک به چشم می خورد و در ایوان اول سمت غربی، وضوخانه تعبیه شده است.

پس از اینکه از حیاط بگذرید می توانید شبستان مسجد را ببنید که طول آن ۴۰.۹ و عرضش ۲۰.۹ متر است و ۹ عدد طاقچه درون آن قرار دارد که بزرگترین آنها در مرکز شبستان ساخته شده است.

تامین نور این شبستان بر عهده سه پنجره ای است که در قسمت غربی آن قرار دارد. در ساخت آن مصالحی از جمله خشت های ۳۰×۳۰ سانتی متری و ملات کاه گل استفاده کرده اند و پوشش داخلی مسجد از گچ است.

شهرستان نهبندان دارای دو بخش«مرکزی» و «شوسف»، دو شهر «نهبندان» و «شوسف» و پنج دهستان است.

منطقه نهبندان به‌ دلیل وجود راه‌های اصلی و درجه یک، ارتباط نزدیک با استان‌ های سیستان و بلوچستان و کرمان، نزدیکی به کشورهای پاکستان و افغانستان و بنادر جنوبی کشور به ویژه چابهار و قرار گرفتن بر سر راه‌های مهم بازرگانی استان خراسان یکی از مناطق مهم ارتباطی و تجاری این منطقه است.

هم‌ چنین وجود سنگ‌ های ارزشمند در معادن این منطقه در کنار کشاورزی دلیل دیگری مبنی بر اهمیت نهبندان است.

از نظر قومیت مردم این منطقه از تیره پارت‌ها و اقوام آریایی هستند که از زمان‌های قبل از اسلام در این منطقه می‌زیستند. علاوه بر قوم فارس دیگر اقوام ساکن در منطقه بلوچ و عرب هستند.

مردم نهبندان با گویش محلی و نزدیک به خراسانی سخن می‌گویند.گویش آن‌ها به گویش سیستانی نزدیک است و بعضی از آن‌ ها نیز به سیستانی سخن می گویند. اکثر مردم نهبندان، مسلمان و شیعه مذهب هستند.