شهرهای برگزیده بیوفیلیک جهان + رویکردهای طبیعت‌باره

بیوفیلیک یا طبیعت‌بارگی شهری به بهره‌گیری از عناصر زیستی یا طبیعی در شهرها اشاره دارد که به‌تازگی توجه بسیاری از معماران سراسر جهان را با هدف رفع نیازهای جسمی و روحی انسان به زیستن میان طبیعت به خود جلب کرده است. بدیهی است که همه شهرهای جهان به نسبت‌های متفاوت میزبان عناصر طبیعی است و می‌توان آن‌ها را در لیست شهرهای طبیعت باره جهان قرار داد، با این حال تلاش بیشتر مدیران برای افزایش طبیعت در آن‌ها می‌تواند جهانی، سراسر بیوفیلیک را ایجاد کند. در این راستا، نمونه‌های بسیار موفقی از شهرهای بیوفیلیک در جهان وجود دارد که می‌تواند به عنوان الگوهایی برای گنجاندن عناصر طبیعی در سایر نقاط دنیا عمل کند و از طریق افزایش دسترسی ساکنان به عناصر طبیعی، بهبود کیفیت زندگی را برای مردم سراسر دنیا به ارمغان بیاورد. در ادامه به معرفی نمونه‌های موفق شهرهای بیوفیلیک در جهان می‌پردازیم، ضمن این‌که رویکردهای طبیعت‌باری هر یک را برای تلفیق عناصر طبیعی با معماری مورد بحث قرار می‌دهیم.

کوریدابات، ترویج مفهوم «شهر شیرین» میان شهروندان

مدیران کوریدابات در کاستاریکا طی چند سال گذشته با هدف افزایش رفاه شهروندان به تلفیق طبیعت با طراحی شهری پرداخته و تلاش کرده‌اند بیش از پیش فضاهای سبز قدیمی را نیز حفظ کنند. شهردار کوریدابات در سال ۲۰۱۵ به ترویج مفهوم «شهر شیرین» میان شهروندان پرداخت و هدف خود را توسعه الگویی جدید برای طراحی مناطق شهر با هدف افزایش فضاهای طبیعی معرفی کرد و بر این باور بود که می‌توان این رویکرد را در شهرهای سراسر جهان برای دستیابی به یک جهان بیوفیلیک پیاده کرد. در واقع، اجرای طرح «شهر شیرین» از نظر مدیران کوریدابات بهترین رویکرد برای شهرهایی به‌شمار می‌رود که اگرچه به منابع اقتصادی کافی دسترسی ندارند، اما منابع طبیعی ارزشمند بسیاری را در خود جا داده‌اند و می‌توانند از آن‌ها برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان بهره بگیرند.

مدیران کوریدابات در پیاده‌سازی رویکرد شهر شیرین تلاش می‌کنند تجربه ساکنان را از پنج جنبه مختلف زندگی شهری یعنی تنوع زیستی، زیرساخت‌ها، سکونتگاه‌ها، هم‌زیستی و سودآوری ارتقا بخشند. در این راستا، افزایش فضاهای سبز در مناطق شهری به تنوع زیستی در آن‌ها منجر خواهد شد؛ تلفیق طبیعت با زیرساخت‌های شهری می‌تواند از آن‌ها فضاهایی با تاب‌آوری بیشتر نسبت به گذشته در مقابل بحران‌های حاکم بر جهان، تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا، به وجود بیاورد؛ منظور از سکونتگاه‌های بهتر بهبود رابطه ساکنان با تمام عناصر شهری است که دسترسی بهتر به فرصت‌ها و تعاملات اجتماعی را به دنبال دارد؛ هم‌زیستی به افزایش اثربخشی جوامع آسیب‌پذیر جامعه بر رویکردهای طراحی شهری اشاره می‌کند که می‌تواند به ایجاد شهرهایی زیست‌پذیر برای تمام مردم منجر شود و در نهایت، سودآوری شهری تقویت منابع موجود را برای افزایش بهره‌وری از آن‌ها را در بر می‌گیرد که می‌تواند معیشت مردم را نیز به‌طور قابل‌توجهی تحت تأثیر قرار دهد.

بیرمنگام، ترویج طرح فضاهای سبز زنده

بیرمنگام که در زمان‌های قدیم غول صنعتی میدلندز غربی انگلستان محسوب می‌شد، امروزه جایگاه یکی از بهترین شهرهای بیوفیلیک جهان را از آن خود کرده، چراکه متفاوت با گذشته، عناصر طبیعی را به‌طور شگفت‌انگیز با معماری شهری تلفیق کرده است. در واقع، مدیران شهر با تمرکز بر رویکرد «طرح فضاهای سبز زنده» بسیاری از فضاهای صنعتی و بی‌روح گذشته شهر را با پوشش‌های گیاهی و آبی جایگزین کرده‌اند و توانسته‌اند شهری به‌طور کامل بیوفیلیک را به وجود بیاورند که مردم در تمام مناطق آن، نه‌تنها در نزدیکی رودخانه‌ها و کانال‌های آبی زندگی می‌کنند، بلکه با پیمودن کوتاه‌ترین مسافت‌های ممکن به فضاهای سبز نیز دسترسی پیدا می‌کنند.

اگرچه بیرمنگام همچنان به خاطر پیشینه صنعتی خود در میان بسیاری از مردم جهان به شهر خاکستری شهرت دارد، با این حال احیای کانال‌های آن در مرکز شهر، ظاهری کاملاً متفاوت با گذشته برای بیرمنگام به‌وجود آورده و همین امر به جذب گردشگران بی‌شماری از سراسر دنیا به آن منجر شده است.

ذخیره‌گاه طبیعی Moseley Bog همچنین ساتون پارک به مساحت هزار هکتار (اولین ذخیره‌گاه طبیعی ملی شهر در بریتانیا) بهترین فضاهای سبز بیرمنگام به‌شمار می‌رود که همواره جایگاه آن را در میان شهرهای بیوفیلیک جهان حفظ کرده است.

کلمبو، ترویج سبک زندگی سالم به واسطه افزایش دسترسی مردم به فضاهای طبیعی

کلمبو، پایتخت سری‌لانکا، چشم‌اندازی شبیه به محوطه‌ای با ۳۶ مرداب به شکل موزائیک‌هایی در کنار یکدیگر را در بر گرفته که از طریق یک کانال مصنوعی به طول حدود ۵۰ کیلومتر به هم پیوند داده شده‌اند. مرداب‌های کلمبو جایگاهی بسیار مهم در این شهر و ارائه خدمات مهم اکوسیستم آن دارد و همین امر کیفیت زندگی و رفاه را برای شهروندان، از طریق خنک‌سازی و تصفیه هوا، احیای فضاهای عمومی، کشاورزی شهری و سایر موارد مشابه به ارمغان آورده است.

کلمبو میزان سکونتگاه‌های مردابی مختلف مانند دریاچه‌ها، جنگل‌های بارانی، فضاهای پوشیده از گیاهان دارویی، شالیزارهای متروکه و نیزارهایی است که در کنار یکدیگر بستری شگفت‌انگیز را برای زندگی حیات وحش شامل ۲۵۰ گونه گیاهی و ۲۸۵ گونه جانوری شکل داده، ضمن این‌که همچون بهشتی برای پذیرش پرندگان مهاجر به کشور عمل کرده است.

جالب است بدانید که چشم‌انداز بیوفیلیک پایتخت سری‌لانکا به ترویج سبک زندگی سالم توسط مردم نیز منجر شده، ضمن این‌که طراحی مسیرهای عبور و مرور شهری را تحت تأثیر قرار داده است. به عنوان مثال، بیش از ۲۰ کیلومتر مسیر پیاده‌روی و دوندگی در اطراف مرداب‌های کلمبو توسعه داده شده که همین امر بسیاری از شهروندان را به پیاده‌روی برای انجام امور روزمره خود سوق داده است. از سوی دیگر، وجود زمین‌های کشاورزی در تالاب‌های بی‌شمار شهر نیاز مردم را به پیمودن مسیرهای طولانی برای تأمین مواد خوراکی خود را به صفر رسانده و امنیت غذایی سراسر شهر را در سطح بسیار بالایی قرار داده است.

آرلینگتون، تضمین وجود فضاهای کافی شهری برای توسعه عناصر طبیعی

مدیران آرلینگتون در ایالت تگزاس در آمریکا، از زمان‌های قدیم (از دهه ۱۹۴۰) تاکنون متعهد به تلفیق طبیعت با محیط‌های شهری بوده و به همین دلیل توانسته‌اند بیشترین عناصر طبیعی را در شهر جا دهند و از این طریق سلامت و رفاه بیشتری را برای شهروندان به ارمغان بیاورند. یکی از مهم‌ترین رویکردهایی که همواره برنامه‌ریزان شهر برای ایجاد مناطق طبیعت‌باره مورد توجه قرار داده‌اند، تضمین وجود فضاهای کافی برای توسعه عناصر طبیعی بوده که به اختصاص ۹۵ جریب زمین شهری برای این منظور منجر شده است. مدیران آرلینگتون همچنین در دهه ۱۹۶۰ تعهدی را مبنی بر طراحی شهری طبیعت-محور امضا کردند که برنامه‌ریزان نسل‌های پس از آن نیز به طور پی‌درپی در عمل به مفاد آن بسیار موفق ظاهر شده و توانسته‌اند شهری محصور در عناصر طبیعی را به وجود بیاورند.

گزارش‌ها نشان از آن دارد که در سال ۲۰۱۹ آرلینگتون به عنوان چهارمین شهر آمریکا با سیستم فضای عمومی کارآمد در میان ۱۰۰ شهر بزرگ کشور شناخته شد و این در حالی بود که سال قبل نیز، جایگاه هفدهم شهرهای دوستدار دوچرخه‌سواری آمریکا را از آن خود کرده بود. آرلینگتون در سال ۲۰۱۷ به واسطه تعهد به اجرای رویکردهای هوشمند موفق به کسب جایزه دستاورد طراحی ملی طلایی آمریکا شد و در همان سال نیز گواهینامه لید (استاندارد طراحی محیطی و انرژی) را برای اولین بار از آن خود کرد.