«معماری پایدار» یا «معماری سبز» پدیده‌ای است که در حال حاضر در بیشتر کشورهای جهان و توسط بسیاری از معماران با دیدگاه‌های متفاوت به آن توجه می‌شود، از این‌رو در حرکت جهانی به سوی توسعه پایدار، معماری به‌طور قطع یکی از عوامل اصلی و راهبردی خواهد بود، زیرا ساختمان‌ها اصلی‌ترین، وسیع‌ترین و ماندگارترین تغییراتی هستند که انسان روی کره زمین به وجود آورده است.

برای داشتن معماری پایدار تنها داشتن یک معماری خوب کافی نیست، بلکه احترام به محیط زیست و طبیعت و داشتن دانش بوم‌شناسی، توپوگرافی و وضعیت آب و هوایی لازم است، همچنین ساختمان‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که قادر به استفاده از اقلیم و منابع انرژی محلی باشد و نیاز آن به سوخت‌های فسیلی به حداقل ممکن برسد.

ساختمانی که انرژی را حریصانه مصرف کرده آلودگی تولید می‌کند و با مصرف‌کنندگان و کاربران خود بیگانه است، در این راستا هر ساختمان باید به‌گونه‌ای طراحی شود که استفاده از منابع جدید را به حداقل برساند و در پایان عمر مفید خود، منبعی برای ایجاد سازه‌های دیگر به وجود بیاورد.

با افزایش جمعیت و تسلط انسان بر طبیعت مشکلات بسیاری به وجود آمده که ساختمان سبز برای محدود کردن تأثیر بشریت بر محیط زیست طراحی شده است، از این‌رو معماری پایدار نیاز به شناخت منابع طبیعی موجود و شرایط محیطی در محل ساخت‌وساز و چگونگی ترکیب آن‌ها در ساختمان دارد، همچنین نقاط ضعف و قوت یک ساختمان بر زیست بوم جهان تأثیر مستقیم خواهد داشت.

ساختمان‌های سبز فواید زیادی از جمله حفاظت و ترمیم منابع طبیعی، کاهش مصرف انرژی و اتلاف، حفاظت از اکوسیستم‌ها، بهبود کیفیت آب و هوا، کاهش هزینه‌های طولانی‌مدت و وابستگی به منابع سنتی انرژی، بهبود بهره‌وری ساکنان، ارتقای ارزش دارایی و مزیت رقابتی، بهبود شرایط زندگی، سلامتی و آسایش ساکنان را دارد، همچنین اصول معماری سبز، نیازمند مشارکت در روندی کل‌گرا برای ساخت محیط مصنوع است.

رویکرد ساختمان سبز برای ساختمان‌های دولتی به نتیجه‌ای نرسیده است

بهروز محمدکاری، رئیس بخش انرژی و نور مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی  با بیان اینکه یکی از مؤلفه‌های ساختمان‌های سبز موضوع انرژی است، اظهار می‌کند: در صورتی که موضوع انرژی به‌درستی رعایت نشود، دستیابی به ساختمان‌های سبز نیز با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود، همچنین توجه به ساختمان‌های سبز نوعی فرهنگ‌سازی است و می‌دانیم که پیاده‌سازی این فرهنگ روی تمام ساختمان‌ها زمان زیادی را لازم دارد.

وی با بیان اینکه در سایر کشورها ساختمان‌های سبز حکم تشویقی دارد و فرهنگ‌سازی‌هایی در رابطه با این ساختمان‌ها صورت می‌گیرد، ادامه می‌دهد: نهادینه‌کردن ساختمان‌های سبز در ایران مدت زمان زیادی لازم دارد، در این راستا با تعدادی از پروژه‌های پایلوت در حال فرهنگ‌سازی برای این موضوع هستیم.

نهاد متولی واحدی برای موضوع انرژی و محیط زیست در رابطه با ساختمان‌سازی در کشور وجود ندارد

رئیس بخش انرژی و نور مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تاکید می‌کند: طرح ساختمان‌های سبز در شهرهای مختلف کشور به صورت پایلوت در حال اجراست، اما برای نهادینه کردن این موضوع راه طولانی در پیش داریم.

محمدکاری می‌گوید: نهاد متولی واحدی برای موضوع انرژی و محیط زیست در رابطه با ساختمان‌سازی در کشور وجود ندارد و این موضوع دستیابی به اهداف را با مشکلاتی روبه‌رو می‌کند، همچنین شورای محیط زیست و شورای انرژی تصمیمات کلی در رابطه با ساختمان‌ها می‌گیرد.

وی اضافه می‌کند: تعداد زیادی از کشورها وزارت انرژی و محیط زیست دارند و تا زمانی که این وزارت را در کشور نداشته باشیم، با مشکلات عمده‌ای روبه‌رو هستیم، این وزارتخانه به‌صورت واحد مسئولیت تمام امور مرتبط به انرژی و محیط زیست را دنبال می‌کند.

رئیس بخش انرژی و نور مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه در همه کشورها نهادهای دولتی پیشگام چنین اقداماتی هستند، خاطرنشان می‌کند: چند سالی است که رویکرد ساختمان سبز را برای ساختمان‌های دولتی پیگیری کرده‌ایم، اما به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم.

با ساخت ساختمان‌های سبز، یک بار برای همیشه هزینه می‌کنیم

احمد شریعتی، عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان اظهار می‌کند: موضوع ساختمان‌های پایدار یا سازگار با محیط زیست در کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری از یک سال پیش دنبال شد.

وی با اشاره به طرح ساختمان‌های هوشمند در سطح شهر ادامه می‌دهد: هوشمندسازی ساختمان‌ها مدلی است برای اینکه بتوانیم تمام سیستم‌های انرژی‌های آب، برق و گاز ساختمان‌ها را هوشمندسازی کنیم، همچنین این برنامه ادامه طرح ساختمان‌های سبز است.

عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: موضوعات مختلفی از جمله ویژگی ساختمان‌ها متناسب با اقلیم و انتخاب درست مکان ساخت‌وساز در رابطه با ساختمان‌های سبز بررسی شد.

شریعتی می‌گوید: با وجود اینکه اقلیم اصفهان خشک است و زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های بسیار گرمی دارد، در ساخت‌وسازها باید ساختار و منطقه ساختمان را مورد بررسی قرار دهیم.

وی اضافه می‌کند: مواردی از جمله استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده از آب‌های خاکستری، تأمین نور مورد نیاز در ساختمان‌ها، عایق‌بندی ساختمان، نوع سقف، ایمنی، بام سبز و دیوار سبز عنوان شد و مرحله نخست آن در جلسه علنی که با موضوع ساختمان‌های پایدار برگزار شد، به تصویب رسید، همچنین باید دستورالعمل‌هایی را برای استفاده از این موارد داشته باشیم.

یکی از روش‌های تشویقی در راستای پیاده‌سازی طرح ساختمان‌های سبز، کاهش هزینه تراکم عوارض و کمک به سازندگان این ساختمان‌ها است.

عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه طرح ساختمان‌های سبز با کمیسیون‌های محیط زیست، حمل‌ونقل، خدمات شهری و عمران و شهرسازی مرتبط است، تصریح کرد: با توجه به پیگیری‌هایی که داشتیم، قرار شد تا معاونت شهرسازی شهرداری اصفهان، دستورالعملی را برای اجرای این طرح آماده کند.

شریعتی می‌گوید: یکی از روش‌های تشویقی در راستای پیاده‌سازی طرح ساختمان‌های سبز، کاهش هزینه تراکم عوارض و کمک به سازندگان این ساختمان‌ها است.

وی با بیان اینکه باید افرادی که نسبت به وضعیت زیست محیطی منطقه آگاه هستند، حضور داشته باشند، ادامه می‌دهد: این افراد می‌توانند مکان ساخت این ساختمان‌ها را بر اساس اقلیم هر منطقه شناسایی کنند.

عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه هر گوشه شهر شرایط خاصی دارد، خاطرنشان می‌کند: مکان مناسب برای ساختمان‌های سبز باید به نوعی باشد که آن مکان از نور کافی برخوردار باشد و از لحاظ بصری اختلالی ایجاد نشود، تمام این‌ها مواردی است که در ساختمان‌های پایدار تأثیر زیادی دارد.

شریعتی می‌گوید: نوع مواد اولیه که برای پایداری در ساختمان به‌کار گرفته می‌شود، باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد و به‌طور مثال در بعضی مکان‌ها برای جلوگیری از آلودگی صوتی باید از پنجره‌های دو جداره و سه جداره استفاده شود.

وی اضافه می‌کند: در زمان‌های گذشته تفاوتی میان ساختمان‌ها نبود و وضعیت ساختمان نزدیک به بزرگراه تفاوتی با ساختمان‌های دور از بزرگراه نداشت، از این‌رو عایق‌بندی و مواد اولیه تأثیر زیادی در شرایط ساختمان و محیط زیست دارد.

عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: مواردی از جمله استفاده از پنل خورشیدی ممکن است هزینه زیادی داشته باشد، اما ماندگاری، بازگردانی هزینه و صرفه اقتصادی بالایی دارد، این در حالی است که همیشه درآمدهای کوتاه‌مدت را می‌بینیم و پیش‌بینی آینده را نداریم.

شریعتی با بیان اینکه با ساخت ساختمان‌های سبز، یک بار برای همیشه هزینه می‌کنیم، می‌گوید: برخی شهروندان در بعضی از ساختمان‌ها دائم در حال هزینه کردن هستند و پس از برآورد هزینه متوجه می‌شوند که ضرر کرده‌اند.

وی می‌افزاید: ساختمان‌های سبز همچون خانه‌های سرسبز قدیمی، لذت بیشتری برای افراد ساکن ساختمان دارد، همچنین ۹۰ درصد شهروندان کمبود ویتامین D و C دارند، زیرا در ساختمان‌ها آفتاب لازم به بدن انسان نمی‌رسد.

عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: طراحانی داریم که باید توجه بیشتری به دکوراسیون خانه‌ها داشته باشند، زیرا تأثیر مستقیمی در روحیه افراد و شرایط زیست‌محیطی دارد.

شریعتی با بیان اینکه تهویه هوا باید متناسب با نیاز بدن باشد، می‌گوید: بعضی از شهرداری‌ها تا ۷۰ درصد در حال استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر هستند، از این‌رو امید است تا این موضوع فرهنگ‌سازی شود و مردم به سمت ساختمان‌های پایدار یا سازگار با محیط زیست حرکت کنند.

تمام ساختمان‌ها توسط انسان‌ها ساخته می‌شود، اما یافتن ساختمان‌هایی که تمام اصول معماری سبز را یکجا داشته باشند، کار ساده‌ای نیست، زیرا که معماری سبز هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است.

سیستم‌ها و تکنولوژی‌های بسیاری وجود دارد به‌طوری که شاید دیگر نیازی به ایجاد سیستم جدید نباشد، اما افراد اندکی وجود دارند که دارای علم چگونگی استفاده از این تکنیک‌ها باشند، بنابراین باید در مدارس و دانشگاه‌ها در مورد معماری پایدار صحبت شود تا اطلاعات و چگونگی استفاده از این تکنیک‌ها در اختیار دانشجویان قرار داده شود و در آینده شاهد معماری‌هایی با کیفیت بالا باشیم.