ریش سفیدان صلح جو

مرجان دهقانی/ نزدیک به دو دهه از تأسیس اولین شورای حل اختلاف کشور در استان فارس با هدف ایجاد صلح و سازش می‌گذرد. این شورا به عنوان یک نهاد مدنی و مردم محور برآمده از بطن مردم نقش بسیار مهمی در نظام دادرسی و در حوزه قضازدایی و عدالت سازشی دارد. امروز 18 آبانماه سالروز تاسیس شوراهای حل اختلاف است. به همین منظور با حجت الاسلام مصطفی توانی، سرپرست شوراهای حل اختلاف استان فارس در رابطه با تعداد ورود پرونده ها، راه اندازی «همیاران صلح مدارس» میزان رضایتمندی مردم از این شورا، شاخصه های ورود افراد به شورا و ... به گفت وگو نشستیم.

حجت الاسلام توانی این نهاد را يكي از موفق ترين نهادها در راستای کاهش مشکلات قضایی كشور دانست و به نقش آن در کاهش ورودی پرونده ها به محاکم قضایی اشاره کرد و گفت: بيش از 51 درصد از پرونده ها قبل از آنكه وارد دادگستري استان شوند به شوراهاي حل اختلاف ارجاع داده مي شوند.

سرپرست شوراهای حل اختلاف فارس با بیان اینکه از ابتدای تاسیس این شورا در استان بیش از 4میلیون پرونده به دفاتر وارد شده و همین تعداد مختومه شده است ادامه داد: در هفت ماهه سال جاری بیش از 171هزار پرونده به شوراهای حل اختلاف فارس وارد شده که بیش از 48 درصد آن ها به صلح و سازش ختم شده است  .

حجت الاسلام توانی افزود: تعداد 41 پرونده قتل به مصالحه ختم شده و با تلاش اعضا و کارکنان مستقر در شعب ویژه زندان و سایر شعب 1632 نفر از زندان آزاد شدند.

وی در رابطه با موضوعاتی که شورای حل اختلاف می تواند به آن ورود کند، گفت: یک سلسله صلاحیت قضایی از جمله حصر وراثت، تامین دلیل، مهر و موم ترکه، تحریر ترکه و رفع آن ها و دستور تخلیه اماکن مسکونی که کماکان در صلاحیت شورای حل اختلاف است و همچنین ورود به پرونده هاي قصاص براي ایجاد صلح و سازش از جمله آن هاست.

سرپرست شوراهای حل اختلاف فارس در توضیح بیشتر این موضوع با بیان اینکه در شورا دعاوي اموال منقول تا سقف 20 ميليون تومان رسيدگي مي شود اضافه کرد: اما در قانون شوراي حل اختلاف ماده 8 است كه طرفين پرونده مي توانند با مراجعه به شوراي حل اختلاف بدون مراجعه به دادگاه و خارج از سقف تعيين شده مالي از شوراي حل اختلاف تقاضاي صلح و سازش كنند. همچنین در مواردی شوراها با تراضي طرفين براي صلح و سازش از جمله كليه امور مدني و حقوقي، كليه جرايم قابل گذشت، جنبه خصوصي جرايم غيرقابل گذشت و شوراهاي حل اختلاف مي توانند به اين موارد رسيدگي كنند.

وی در رابطه با مدت زمان رسیدگی به پرونده ها در شورا نیز اظهار داشت: حداكثر رسيدگي به پرونده ها ممكن است يك ماه به طول بینجامد در واقع زمان رسيدگي به پرونده ها يك پنجم دادگاه ها مي باشد که شهروندان با مراجعه به این محاکم هم هزينه کمتری می پردازند هم از اتلاف وقت جلوگيري مي كنند.

حجت الاسلام توانی در پاسخ به اين سوال كه رتبه رضايتمندي مردم نسبت به احکام شوراي حل اختلاف چند است، با بیان اینکه نيمي از پرونده ها كه وارد این محاكم مي شود به صلح و سازش و رضايتمندي مردم ختم مي شود تصریح کرد: در سال گذشته رتبه اول كشوري را كسب كرديم ضمن اينكه سيستم نظرخواهي از طرفين دعوا بعد از رسيدگي به پرونده و صدور حكم وجود دارد و هرماه از میزان رضایت مراجعین آمارگيري مي شود.

این مقام قضایی در پاسخ به اين سوال كه اگر بعد از مراجعه به شورای حل اختلاف رضايتمندي حاصل نشده باشد چه اقدامی صورت می گیرد، با بیان اینکه دلیل عدم رضایتمندی بررسی می شود اظهار کرد: اگر طرفين دعوا رضايت نداشته باشند به بحث ماهيت و حكم وارد نمي شويم و آن فرد مي تواند به مرجع بالاتر مراجعه كند.

وي در پاسخ به این که چه افراد و با چه ویژگی های شخصی و حرفه ای می توانند عضو شورای حل اختلاف شوند توضیح داد: افرادي كه در اجتماع وجهه مثبتي دارند و زبان و بيان خوب و نيت خير دارند و مي توانند افراد را تحت تاثير قرار دهند که عموما از بزرگان محلات و مناطق و شهرها هستند و حرفشان هم مقبوليت دارد که بيشتر ريش سفيدان قوم و محله هستند همچنین عدم سوءپيشينه، دارا بودن مدرك كارشناسي و داشتن چهره موجه از جمله این موارد است .

این مسئول قضایی عمده موضوعاتی که شهروندان به شوراهاي حل اختلاف مراجعه مي كنند را مبتنی بر دو نوع پرونده دانست و تصریح کرد: پرونده هایی که در صلاحیت شوراست مانند تخليه، نفقه، تامين دليل و جرايم رانندگي و همچنین برخی از پرونده ها توسط دادسرا و دادگاه طبق بخشنامه رئيس قوه كه بر امر سازش و حل دعاوي قبل از صدور راي تاكيد دارد به این شورا ارجاع می شود.

حجت الاسلام توانی در بخش دیگری ازسخنان خود به به برخی از ویژگی های شوراي حل اختلاف فارس با ديگر استان ها پرداخت و افزود: فعالیت قضات و مديران خلاق و توانمند همچنین اعضای شورا که در حوزه جامعه شناسي و روانشناسي از تخصص و تبحر برخوردارند از جمله مزیت های شورا در فارس است.

سرپرست شوراهای حل اختلاف فارس از دیگر ویژگی های پیشرو بودن این استان را راه اندازی طرح یاوران صلح در مساجد، اماكن متبركه، بقاع مذهبي و كلانتري ها عنوان کرد.

این مقام قضایی در قسمت دیگری از سخنان خود به راه اندازی طرح «همیاران صلح مدارس» به منظور آشنایی دانش آموزان با فرهنگ صلح و سازش و بخشش اشاره کرد و ادامه داد: ارایه این نوع آموزش در مدرسه از آن جهت اهمیت دارد که حل تضادهای بین جامعه و طبیعت و رفع بحران های اجتماعی در آینده بر دوش نسل جوان است. از آن گذشته، دوره کودکی از اثرگذارترین دوره های زندگی و بهترین زمان برای یادگیری نقش های اجتماعی، تعامل شخصیت، تربیت و زندگی جمعی و مسئولیت پذیری است.

حجت الاسلام توانی با بیان اینکه پرداختن به موضوع صلح و سازش در مدارس می تواند روحیه ای قوی و مستحکم در برابر چالش ها و نگرانی ها بویژه اختلافات خانوادگی ایجاد کند افزود: ترغیب کودکان به صبر و بردباری و تشویق آن ها به صلح و دوستی می تواند کانون گرم خانواده را محکم و نقش کودکان در خانواده را پر رنگ تر کند و باعث ایجاد حس مسئولیت در کودک خواهد شد.

 این مقام قضایی در توضیح بیشتر این طرح به ارتباط صمیمی، بیان و پاسخ به پرسش شبهات دانش آموزان در مسائل حقوقی و روانشناسی اشاره کرد و تصریح کرد: بطور خلاصه آموزش نظام مند صلح و دوستی موجب ایجاد حس همبستگی، احساس مسئولیت در برابر دیگران، شناخت تنوع و تفاوت های فردی، تحمل افکار، عقاید و نظرات مختلف و نفی تمایزات قومی، نژادی و مذهبی می شود.

وی در پاسخ به این سوال که چه توصیه ای به شهروندان برای مراجعه به محاکم قضایی دارند، گفت: افراد قبل از هر اقدام حقوقي با مشاور، وكيل و كساني كه سواد حقوقي دارند مشورت كنند كه در آينده در پروسه دادگاه نيفتند و اگر اختلافي هم پیش آمد ابتدا به شوراي حل اختلاف و محاكم صلح و سازش مراجعه كنند، از ياوران صلح كمك بگيرند تا هزينه و وقت زيادي در اين راه صرف نكنند.

حجت الاسلام توانی بر لزوم استفاده از «نهادهای شبه قضایی» و «شورای حل اختلاف» در خصوص حل دعاوی تاکیدکرد و افزود: نهادهاي شبه قضايي كه توسط قوه قضاييه در راستاي حل و فصل خصومت ها و دعاوي ايجاد شده برای بهره مندی و سهولت کار مردم ایجاد شده بنابراین شهروندان یاری کنند تا استفاده از این نهادها مرسوم شود تا آرامش نسبي براي افرادجامعه ايجاد شود.