روستایی در دل کلانشهری عمودی جهان

معماری بومی هنگکنگ ریشه در روستاهای کوچک ساحلی دارد؛ روستاهایی با اجتماعاتی ساده و خانههایی کمارتفاع و چوبی که در کنار معابد قرار گرفته بود و زندگیشان حول محور آب جریان داشت. «تایهنگ» نمونهای برجسته از این میراث است که توسط مهاجران هاکا ساخته شد و بهدلیل جریان آب کوهستانی به سوی دریا، بهعنوان مرکزی برای شستوشوی ساکنان شناخته میشد؛ نام این روستا نیز به معنای «آبراه بزرگ» است. پیش از توسعههای گسترده زمینگیری، تایهنگ تنها چند صد متر با ساحل فاصله داشت، اما امروزه حدود ۷۰۰ متر از آن دور افتاده است.
همنشینی هویت روستایی با کلانشهری عمودی
تایهنگ با خانههای کمارتفاع و سقفهای سفالپوش، درست کنار برجهای باریک و معماری مدرن، نمایانگر گفتوگوی بینظیر سنت و مدرنیته است. این محله تنها ده دقیقه با منطقه پرجنبوجوش تجاری «کازویبی» فاصله دارد که فروشگاهها و آسمانخراشها بر فضا چیره شدهاند، اما تایهنگ همچنان جان و روح روستایی خود را حفظ کرده است.
از دهه ۱۸۹۰ تاکنون، گذر زمان چهره تایهنگ را از یک روستای ساده به یک بافت شهری تبدیل کرده است، اما بسیاری از ساختمانهای آن هنوز ریشههای بومی خود را نگه داشتهاند. امروز تایهنگ همچون یک ریزجهان خودکفا است که تعمیرگاه خودرو، ابزارفروشی، مطب دکتر، آرایشگاه، کافه و غذاخوریهای سنتی کنار هم زندگی میکنند. این فضای مختلط و پیادهمحور، سبک زندگی متنوع و ویژهای از هنگکنگ را در مساحتی کمتر از ۳۰۰ در ۲۰۰ متر حفظ کرده است.
در حالی که خیابانهای منطقه کازویبی بهطور عمده داخل مراکز خرید بزرگ و تهویهشده محصور شدهاند و تنوع فضایی و اجتماعی کمی دارند، تایهنگ همچنان روح روستا را در دل فضای شهری خود زنده نگه داشته است. جایی که قدم زدنهای آهسته، تعاملات روزمره و خودجوش و همزیستی خودرو و عابر پیاده امری طبیعی است. با وجود فشارهای بازتوسعه و ساخت برجهای بلند که بافت تاریخی این محله را تهدید میکند، تایهنگ همچنان نمونهای زنده و ارزشمند از زندگی شهری انسانی و فرهنگی باقی مانده است.
از نمونههای برجسته معماری بومی باقیمانده میتوان به معبد لین فا کونگ اشاره کرد که در دهه ۱۸۶۰ بازسازی و بهطور کامل حفظ شده است. این معبد دور یک صخره طبیعی ساخته شده که نمونهای از حساسیت مکانی سازندگان سنتی است که به منظر طبیعی احترام میگذاشتند. این اثر نهتنها ارزش تاریخی دارد، بلکه نمادی است از پیوند عمیق میان فرهنگ، معماری و طبیعت که همچنان در دل شهر جان میگیرد.
یکی از شاخصترین مصادیق تداوم فرهنگ بومی در تایهنگ، جشنواره سالانه رقص اژدهای آتشین همزمان با جشن نیمه پاییز است که بهعنوان میراث فرهنگی معنوی ملی ثبت شده است و خیابانها را به مدت چند شب به پیادهراهی پویا و اجتماعی تبدیل میکند. این جشن، همکاری جمعی و انعطاف فضایی معماری بومی را آشکار میسازد و نقش مهمی در حفظ هویت شهری دارد.
حضور تایهنگ در کنار منطقه پرجنبوجوش کازویبی همان معنا و ارزشی را دارد که معبد لین فا برای خود تایهنگ دارد؛ کوچک اما پر از معنا و اهمیت. این حضور نمادی است از توازن بین سنت و مدرنیته، جایی که ریشههای تاریخی در کنار تغییرات سریع شهری نفس میکشند و معنای خود را حفظ میکنند. تایهنگ یادآوری میکند که هرچند رشد و توسعه اجتنابناپذیر است، اما باید با حفظ هویت و تنوع فرهنگی و فضایی همراه باشد. توسعه مالی و فناوری هرچند ضروری است، اما نباید به قیمت از بین رفتن تنوع فضایی و فرهنگی در شهر تمام شود. حفظ پایداری شکل زندگی اجتماعی، حمایت از ابتکارات محلهمحور و ادغام هوشمندانه میراث معماری، کلید نگهداشت هویت شهری بهگونهای است که در عین رشد و پیشرفت، خاطره جمعی و مشارکت مردمی همچنان در قلب شهر زنده بماند.
تجربه تایهنگ پاسخی به این پرسش بنیادین است که شهر آینده باید چگونه ساخته شود تا هم پاسخگوی نیازهای اقتصادی باشد و هم بستری فراهم آورد که هویت محلی، تعامل انسانی و تنوع اجتماعی در آن حفظ شود؟ بازنگری در روشهای ساختوساز، تلفیق حساسیت به فرهنگ بومی و احترام عمیق به زمینه و تجربه شهری، راهی برای خلق محلههایی انسانیتر، زندهتر و پایدارتر است؛ فضاهایی که نهتنها مکان زندگی، بلکه بستر شکلگیری روابط اجتماعی و حافظ فرهنگ شهری باشند. این رویکرد، کلید حفظ توازن میان توسعه و اصالت فرهنگی است و تضمین میکند که شهرها بهعنوان محیطهایی زنده و پویا برای نسلهای آینده باقی بمانند.