راهکارهای خلاق قطر سوزان برای خنک ماندن در اوج گرما
قطر در حال حاضر یکی از گرمترین نقاط روی زمین است و طی سه دهه گذشته، بهشدت شاهد افزایش دمای مرگبار بوده است، با این حال با بهرهگیری از ثروت و فناوری در حال تبدیل فضاهای بیرونی خود به کولرهایی است که تحمل تابستان سوزان را در این کشور امکانپذیر میکند.
بر اساس گزارش بانک جهانی، قطر در حال حاضر یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گازهای گلخانهای است که حدود ۶۰ درصد برق این کشور نیز صرف سرمایش میشود، حال آنکه سیستمهای تهویه مطبوع بهطور تقریبی ۱۵ درصد از تقاضای برق ایالاتمتحده و کمتر از ۱۰ درصد از تقاضای چین یا هند را تشکیل میدهد.
قطر کشور بهشدت مهاجرپذیری است و به همین دلیل افزایش جمعیت به معنای تقاضای انرژی بیشتر است و همین امر اصلیترین دلیل برای افزایش تقاضای سوختهای فسیلی بهشمار میرود.
گرم شدن هوا در قطر
ظرفیت گاز طبیعی در قطر سریعتر از انرژیهای خورشیدی افزایش پیدا میکند. برنامههای دولت برای افزایش تولید گاز طبیعی مایع (LNG) به ۴۳ درصد تا پایان ۲۰۲۴ و افزودن ۶۰ تانکر جدید به ناوگان خود نیز طرحهای انرژی خورشیدی را کمرنگ کرده است.
این کشور کوچک کویری به سرعت در حال صنعتی شدن است و نرخهای بسیار بالایی از گرم شدن را تجربه میکند. طی پنج سال گذشته، بخش بزرگی از این کشور بیش از ۲ درجه سانتیگراد گرمتر از دوران پیش از صنعتی شدن بوده است که بیش از هدف کنونی بینالمللی برای محدود کردن آسیب گرمایش جهانی (۱.۵ درجه سانتیگراد) است.
گرم شدن سریع دوحه، پایتخت قطر، بهطور عمده از افزایش شهرنشینی و اثر جزیره گرمایی شهری ناشی میشود. دما در این شهر از سال ۱۹۶۲ به میزان خیرهکننده ۲.۸ درجه سانتیگراد افزایش داشته است. این دادهها از رکوردهای دمایی فرودگاه دوحه به دست آمده است که کاملترین رکوردهای این کشور است، اما سایر ایستگاههای نظارتی سراسر قطر گرمایش کمتری را نشان میدهند.
جزایر گرمایی شهری در قطر منجر به افزایش دما میشوند و مطابق با تحقیقات، دوحه در شبها سریعتر گرم میشود که یکی از نشانههای گرمای شهری است. شواهدی نیز وجود دارد که دوحه به دلیل تغییرات آبوهوایی در حال گرم شدن و طبق مطالعات، دمای آن با سایر نقاط خاورمیانه و خلیج فارس از جمله مناطق غیرشهری هماهنگ است.
بسیاری از کشورهای این نواحی طی سالهای ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹ یک جهش دمایی را تجربه کردند که با یک النینو بزرگ و گرمایش دورهای آغازشده از اقیانوس آرام مشخص میشود که کل سیاره را تحتتأثیر قرار داد. در آن زمان سال ۱۹۹۸ گرمترین سال ثبتشده در تاریخ بود، اما دما دوباره پایین نیامد که این امر نشان از تغییرات آبوهوایی دارد و یک تغییر شهری محدود نیست.
شبه جزیره قطر همچنین در معرض گرم شدن دریاها قرار دارد. بین سالهای ۱۹۸۲ تا ۲۰۱۵، دمای سطح دریا در سراسر مناطق کمعمق خلیج فارس و دریای عمان حدود یک درجه سانتیگراد افزایش پیدا کرد که بسیار بالاتر از دمای جهانی بود و میانگین دمای سطح دریا به ۳۲.۴ درجه سانتیگراد رسید.
از سوی دیگر هرچند در قطر ابر یا باران چشمگیری وجود ندارد، افزایش دمای آبهای خلیج فارس منجر به رطوبت بیشتر جو در ماههای خاص میشود. در این دوره بخار آب بیشتری وجود دارد که یک گاز گلخانهای بهشمار میرود و به گرم شدن بیشتر هوا منجر میشود.
در حقیقت این مناطق سریعتر از سایر نقاط جهان گرم میشود و اثر جزیره گرمایی شهری و آلودگی شهری در آنها بهشدت احساس میشود.
نگرانی در حال افزایش در خاورمیانه این است که ترکیب گرما و رطوبت روزی از ظرفیت انسان برای تحمل فضای باز فراتر خواهد رفت و در چنین شرایطی، تهویه مطبوع برای بقا ضروری است.
قطر در حال حاضر یکی از گرمترین نقاط روی زمین است و طی سه دهه گذشته، شاهد شتابگیری افزایش دما بوده که دلیل آن ماهیت ناهموار تغییرات آبوهوایی و افزایش ساختوسازها در این کشور است. هنگامی که میانگین گرمایش جهانی به ۲ درجه سانتیگراد برسد، دمای قطر افزایش بیشتری خواهد داشت.
در این شرایط بعضی از مناطق شهری به سرعت در حال رشد در سراسر خاورمیانه غیرقابل سکونت خواهد شد. افزایش دما بر سلامت و بهرهوری جمعیت تأثیر میگذارد و این خطر در قطر به دلیل رطوبت خلیج فارس حاد است. بدن انسان با تبخیر عرق خنک میشود، اما هنگامی که رطوبت بسیار زیاد باشد، این تبخیر کند یا متوقف میشود و رطوبت نسبی نزدیک به صددرصد موجب میشود گرمایی که بدن تولید میکند منجر به مرگ شود.
مقابله قطر با گرمای شدید هوا
در موج گرمای جولای ۲۰۱۰، دمای این کشور به بالاترین حد خود یعنی ۵۰.۴ درجه سانتیگراد رسید. در حال حاضر نیز این کشور در حال تجربه دمای بالای ۴۵ درجه سانتیگراد است. با این حال گرمایش جهانی در قطر یک مشکل مهندسی است، نه وجودی و میتوان حداقل بهطور موقت با صرف هزینه و بهکارگیری تکنولوژی به آن پرداخت.
ارزش صندوق ثروت دولتی این کشور حدود ۳۲۰ میلیارد دلار است و قطر از ثروت خود برای تأثیرات زیادی در خانه استفاده کرده است. با فروپاشی محیط زیست جهانی آینده، زندگی کامل درون این کشور تنها راه برای زنده ماندن و بقای کشور است. قطر از طریق گسترش گسترده تهویه مطبوع در فضای باز، زندگی در محیطهای بیرونی را در طول گرمای شدید امکانپذیر کرده است.
فضای باز این کشور در حال تبدیل شدن به کولر است. این کولرها کف زمین، درون نیمکتها، داخل دیوارها و در هر نقطه از شهر ایجاد شده و دمایی بین ۱۲ تا ۱۷ درجه را در گرمای این کشور تولید میکند.
بازار بازسازیشده سوق واقف این کشور، هزارتویی از مغازهها، رستورانها و هتلهای کوچک است که با واحدهای تهویه مطبوع با ارتفاعی مطلوب، هوای خنکی را در اوج گرمای هوای پایدار حتی در طول شب، برای مراجعهکنندگان به ارمغان میآورد. سنگفرشهای وسیع این مرکز خرید به توریهای تهویه هوای شیکی در ابعاد حدود یک در ۶ فوت مجهز شده است که در کف زمین قرار دارد و دارای طرحی تزئینی مطابق با فرهنگ عربی هستند و دماهای بالای ۴۳ درجه سانتیگراد کشور را قابلتحمل میکند. توریهای خنککننده بیرونی هرچند بر محیط زیست تأثیر منفی میگذارد اما زندگی در قطر را امکانپذیر کرده است. بعضی از مبلمانهای شهری قطر نیز با طراحی خاص سنتی، دارای تهویه در قسمت تکیهگاه است که نشستن در گرمای فضای پارکها را دلپذیرتر میکند.
پروژه سرمایش این بازار تاریخی از چند ماه پیش آغاز شد و طی آن دهها دستگاه تهویه مطبوع نصب شد تا آن را به یکی از مقاصد گردشگری دارای تهویه مطبوع قطر تبدیل کند. حتی پارکهای کشور ازجمله امالسنیم، الغرافه و پارک اکسیژن نیز به سایبانهایی دارای کولر مجهز شدهاند و هوای خنک تولیدی از سقف بعضی از مراکز گردشگری شبانه آن همچون وستواک، بازدیدکنندگان را از گرمای مرگبار بیرون حفظ میکند.
روسازیهای خنک در آسفالت خیابانهای قطر
قطر با هدف کاهش دمای جادهها در حال اجرای پروژه روسازی خنک است که بهتازگی یک پروژه آزمایشی در این زمینه در دوحه اجرا شده است و شامل استفاده از مواد برودتی برای کاهش دمای آسفالت در جادهها میشود.
برخلاف آسفالت معمولی که با جذب ۹۵ درصدی نور خورشید به افزایش دما منجر میشود، روسازی خنک اشعههای فرابنفش خورشید را منعکس، تشعشعات خورشیدی را به میزان کمتری جذب و در نتیجه به کاهش دمای کلی شهر کمک میکند.
دولت قطر در مورد استفاده از نوآوریهای فناوری برای مقابله با چالشهای زندگی در بیابان فکری باز دارد. میزان خنککنندههای مورد استفاده در شهر نیز میتواند تأثیری واقعی بر مصرف برق این کشور داشته باشد، زیرا ۷۰ درصد از مصرف برق خانگی قطر را تهویه مطبوع تشکیل میدهد.
این فناوری در جادهای به طول ۲۰۰ متر در نزدیکی سوق واقف و در ۲۰۰ متر مسیرهای عابر پیاده و دوچرخه در مقابل دهکده فرهنگی کاتارا، دو مقصد گردشگری محبوب در پایتخت قطر، قرار دارد.