درد دندان!
گزارشی از تعرفههای دندانپزشکی تا ورود غیرمتخصصها به این حوزه حساس
فاطمه ایزدی »/ وقتی درد به جان عصبها ميافتد، دندان روی جگر گذاشتن، بیفایده است و خیلیها از ترس هزینههای عصبکشی، دندان لق را ميکشند و دور میاندازند! این قصه ۷۰ درصد از کسانی است که این روزها توان پرداخت هزینههای دندانپزشکی را ندارند و از دریافت این خدمات، محروم هستند. آنطور که کارشناسان گفتهاند، در سال ۹۸ حدود ۲۰۰میلیون دندان پوسیده در کشور به دلیل تعرفههای بالای دندانپزشکی کشیده شده و حالا داریم به سوی پدیده «بیدندانی» در سنین بالای ۳۵ سالگی پیش ميرویم.
البته عوامل متعددی در افزایش تعرفه دندانپزشکی و تفاوت قیمتها دخیل هستند و همین موضوع، بعضا گرانبودن هزینه خدمات را توجیه میکند. فاکتورهایی همچون پزشک عمومي یا متخصصبودن، میزان تجربه، نوع درمان دندان و میزان پیچیدگی آن مثل عصبکشی یککاناله تا چهارکاناله یا ارتودنسی ساده یا پیچیده، تفاوت نوع مطب از درمانگاه خیریه تا جانمایی کلینیک در پایین یا بالای شهر و نیز پشتیبانی خدمات و پیگیری بعد از درمان، از دلایل مؤثر بر هزینههای دندانپزشکی و تفاوتهای نرخ آن است.
علاوهبر این، هزینههای بالای مواد و تجهیزات مصرفی دندانپزشکی، وارداتیبودن بیشتر این مواد و نوسانات ارزی مؤثر بر آن در شمار دلایل گرانی تعرفههای دندانپزشکی تلقی میشود.
آنطور که مدیر یکی از کلینيکهای دندانپزشکی به «خبرجنوب» ميگوید مواد و خدمات دندان، حکم طلا پیدا کردهاند؛ چراکه قیمت یک گرم طلای ۱۸ عیار، بیش از یکمیلیون و 500هزار تومان است، حال آنکه برای عصبکشی یا درمان ریشه دندان، بسته به چندکاناله بودن، باید هزینهای معادل یک تا چند گرم طلا پرداخت شود.
از دیدگاه او ارزش ذاتی خدمات بسیار تخصصی و درمانی دندانپزشکی، بالینی-کلینیکیبودن آن، نداشتن جایگزین و لزوم درمان فوری بعد از درد شدید، استهلاک بالای سرمایهها و میانگین پایین تعداد دندانپزشکان نسبت به جمعیت، دلایل دیگر گرانبودن خدمات دندانپزشکی است. البته مهمتر از همه این است که طرف قرارداد نبودن بیشتر کلینیکها و مطبهای دندانپزشکی با بیمههای پایه و تکمیلی و در نتیجه، پرداخت تمام یا درصد بالای هزینه توسط بیمار به این چالش دامن زده است.
در هر حال، همه این معضلات و پیچیدگیها، پای افراد فاقد صلاحیت را به حوزه دندانپزشکی باز کرده و در این شرایط، عدهای وارد گود شدهاند و با گرفتن هزینههای پایینتر، خدمات غیرتخصصی اما ارزان ارائه ميدهند.
افرادی که چند ماه یا چند سال، دستیار ساده دندانپزشک بودهاند، در منازل یا مطبهای زیرزمینی بهعنوان دندانپزشک تجربی فعالیت ميکنند و بدون توجه به عواقب کار خود، این بخش را آشفتهتر کردهاند. مردم نیز اگرچه دوست ندارند خدمات حساس دندانپزشکی را از چنین افرادی دریافت کنند اما به قول آنها گرانی و تعرفههای سنگین این بخش موجب رویآوردن آنها به دریافت خدمات ارزانتر شده است.
توپی که به زمین دندانپزشکان افتاده است
البته رئیس هیئتمدیره انجمن دندانپزشکی ایران، شعبه فارس معتقد است با توجه به گرانی مواد اولیه، تعرفههای حوزه دندانپزشکی سنگین نیست، بلکه توپی است که دولت به زمین این بخش انداخته است.
آنطور که دکتر نازیلا شهبازی به «خبر جنوب» توضیح ميدهد باید بیمهها به این داستان ورود کنند و مهمتر از همه، مقوله پیشگیری، ارزشگذاری شود؛ چراکه در حال حاضر بهداشت دهان و دندان فقط در درمان خلاصه میشود و خبری از بهداشت نیست. علت آن است که به قول او بهداشت، تعرفه ندارد و از سوی دیگر دندانپزشک نميتواند با ارز ۳۷هزار تومانی از عهده خرید تجهیزات، پرداخت حقوق پرسنل و اجارهبهای مطب برآید. شهبازی با تاکید بر اینکه در کلینیکهای دولتی فقط خدماتی همچون کشیدن و پرکردن دندان ارائه میشود، به این نکته نیز گریز ميزند که بیشتر دندانپزشکها این روزها در درمانگاهها فعالیت ميکنند و هزینه دایرکردن مطب، سرسامآور است.
او یادآور ميشود که اگرچه مردم فکر میکنند دندانپزشکان، تعرفههای نجومي میگیرند اما اینطور نیست و بیشتر آنها در درمانگاهها با درصدهای بسیار پایین مشغول به فعالیت هستند. بسیاری از دندانپزشکان نیز به قول شهبازی به دلیل وضعیت اقتصادی، مراجعهکننده ندارند و میتوان گفت هزینههای مربوط به بهداشت دهان و دندان از سبد خانوار حذف شده است. در واقع دندانهای زیادی هستند که قابلیت ترمیم دارند اما به دلیل فقر مالی و فرهنگی کشیده ميشوند و آنطور که این دندانپزشک ميگوید هر چند آمار بهروزشدهای در کشور وجود ندارد اما تا همین دو سه سال پیش، میلیونها دندان که قابلیت ترمیم داشتند، در کشور کشیده شدهاند.
از دیدگاه او، در این میان، دولت باید وارد میدان شود و با واقعیشدن تعرفه و ورود بیمهها به این بخش، آب بر آتش معضلات حوزه دندانپزشکی بریزد. به گفته شهبازی، با واقعیشدن تعرفه، کیفیت درمان بهتر خواهد شد و ارزش نسبی خدمات در نظر گرفته ميشود. او به این نکته نیز اشاره میکند که نظامپزشکی و انجمنهای دندانپزشکی، سالانه قیمت کارشناسی و هزینههای تمامشده را اعلام میکنند اما گوش دولت به این حرفها بدهکار نیست. شهبازی معتقد است دندانپزشکی در حال حذفشدن از سبد سلامت مردم است و عدم حمایت دولت از خدمات این بخش موجب شده که عدهای به دنبال دریافت خدمات غیرمجاز از سوی افراد فاقد صلاحیت باشند. او از این مشکل بهعنوان یکی از معضلات حوزه دندانپزشکی یاد میکند و یادآور میشود که برخی افراد بدون آنکه تخصص کافی در این بخش داشته باشند، به دلیل آنکه مدتی بهعنوان یک دستیار ساده دندانپزشک فعالیت کردهاند، به خود اجازه میدهند که به این حوزه حساس و تخصصی وارد شوند. البته این قصه زیانبار اینجا تمام نمیشود و تاکنون افراد زیادی از بیتجربگی و نداشتن مهارت چنین کسانی در حوزه دندانپزشکی ضربه خوردهاند و کار به دستگاه قضا کشیده است. با این حال آنطور که رئیس هیئتمدیره انجمن دندانپزشکی ایران شعبه فارس توضیح میدهد جریمه متخلفان و افرادی که بدون مدرک و تخصص، خدمات مربوط به دندانپزشکی ارائه میدهند، بسیار ناچیز است و تا زمانی که این جریمهها بهروز نشود، بازدارنده نخواهد بود و این افراد از دور فعالیت خارج نميشوند.
نکته قابل تأمل اینکه سوداگران این بخش و کسانی که بدون مدرک و تخصص، دل به دریای ارائه خدمات غیرمجاز دندانپزشکی زدهاند، به جایی رسیدهاند که کلینیک تأسیس کرده و با این کار تجارت ميکنند. در عین حال اما بنا به تأکید او، تعرفههای دندانپزشکی در ایران بهگونهای است که نه تنها اروپاییها بلکه مردم کشورهایی همچون پاکستان نیز برای دریافت خدمات این بخش به کشور سفر میکنند؛ چراکه هزینه این خدمت در ایران حتی نسبت به پاکستان، ارزانتر و مقرونبهصرفهتر است.
در هر حال اگرچه شورای عالی بیمه، نقش اصلی را در تعرفهگذاری تعیین میکند، اما در این میان، دولت باید با تعریف بستههای حمایتی وارد گود دندانپزشکی شود و خدمات بیمهای در این بخش را بسط دهد.
سالانه چندین هزار و بلکه چند میلیون دندان پوسیده که قابلیت ترمیم دارند، به دلیل بیپولی و عدم حمایت از بخش بهداشت دهان و دندان، کشیده ميشود و پدیده «بیدندانی» شایعتر خواهد شد.