حافظ در شیراز بی پرده روی صحنه می رود!

هنرمند پیشکسوت حوزه تئاتر فارس، زندگی حافظ را در تئاتری پژوهشی با نام «گفتا خموش حافظ» در شیراز بر روی صحنه خواهد برد.

فاطمه مقدم-خبرجنوب/علی نقی رزاقی در گفت و گو با «خبر جنوب» با اشاره به اینکه متن نمایشی که قرار است در بیستم مهرماه در یادروز حافظ به مدت یک هفته اجرا شود را چهل سال پیش نوشته است گفت: من همواره علاقمند به معرفی بزرگان ادبی و فرهنگی کشور بر صحنه نمایش بوده و هستم از انجا که صحنه نمایش طیف گسترده ای از مخاطبان دارد و مطرح کردن بزرگان کشور بر روی صحنه نمایش به مراتب اثر بیشتری از چاپ کتاب درباره آن ها خواهد داشت.

رزاقی با اشاره به اینکه توسعه فرهنگ از طریق نمایش گستره وسیع تری نسبت به کتاب دارد و بسیار فراگیر است، افزود: در یک شب اجرای تئاتر درباره زندگی بزرگان فرهنگ کشور ما در تالارهای شهر چون تالار حافظ یا احسان ممکن است 500 تماشاچی داشته باشد و اجرای کاری به مدت 10 شب 5 هزار نفر را با زندگی این بزرگان آشنا کند درحالی که تیراژ کتاب های ما در هر چاپ به این تعداد نمی رسد.

رازقی با تاکید بر اینکه در مواردی که درک مطلبی مشکل است شاید تئاتر برای برقراری ارتباط به کمک ما بیاید، گفت: من در میان بزرگان ادبیات به سراغ مولانا، عطار و سعدی رفتم که ضمن انکه اشعاری با مضامین بلند دارند در داستان پردازی نیز چیره دست بوده اند اما درباره حافظ من به سراغ زندگی نامه او رفتم. اول انکه چون کمتر کسی چه از میان عامه مردم و چه دانشگاهیان هست که از زندگی حافظ اطلاعات درستی و موثقی داشته باشد.

دارنده نشان درجه یک هنری در عرصه نمایش با اشاره به اینکه نمایشنامه این تئاتر با بررسی منابع موثق در خصوص زندگی نامه حافظ نوشته شده است، گفت: ما از شرایط اجتماعی خیلی از بزرگانمان خبر نداریم اینکه تحت چه شرایطی بودند که این اشعار را نوشته اند. یکی از مثال های عینی این شرایط زندگی حافظ که حین تحقیق تاریخی به آن دست یافتم این است شاه شجاع گرچه ممدوح حافظ بود در زمانی به حافظ کمک کرده است اما در تاریخ رفتار مستبدانه و ظالمانه ای دارد و مثلا پس از فتح کرمان پادشاه را می کشد و هر تکه از پیکر او را به سراسر ایران می فرستد و ما وظیفه خود دانستیم که در این نمایش حقایق را به مردم بگویم چیزی که از زبان تاریخ است نه از زبان شاعر حتی اگر تلخ باشد.

پژوهش های نمایش با استناد به منابع معتبر تاریخی نوشته شده است

این هنرمند اضافه کرد: در پژوهش انجام شده برای نوشتن این نمایشنامه از تمام منابعی که درباره تاریخ زمان حافظ گفته شده استفاده کردم و از زبان تاریخ چهره واقعی عصر و دوره زندگی این شاعر و همعصران او را در نمایش آوردم. در این نمایش تماشاچیان می توانند چهره شیراز آن دوره که تحت تاثیر مغول بوده را ببینند. اینکه شب ها مردم جرات نداشتند از خانه بیرون روند و ناامنی در شهر برقرار بوده است. از سویی از انجا که تاریخ تکرار می شود گاه شنیدن دیالوگی در این نمایش برای مخاطب بسیار آشنا خواهد بود .

رازقی با تاکید بر اینکه نمایش «گفتا خموش حافظ» تئاتری پژوهشی است اظهار داشت: ما در این نمایش گریزی به وضعیت اجتماعی ایران آن روزگار و پادشاهان آن می زنیم و بعد به شهر شیراز و محله ای که حافظ در آن زندگی می کرده می رسیم به نقش همسر حافظ در زندگی او نیز در این تئاتر نگاه می شود.

خانه حافظ در کوچه پس کوچه های دروازه کازورن بوده است

وی با تاکید بر اینکه مخاطبان می تواند مطمئن باشند که نمایشی با تکیه بر اطلاعات مستند از زندگی حافظ خواهد دید گفت: ما به صورت مستند می دانیم که خانه حافظ در کوچه پس کوچه های دروازه کازورن واقع شده بود و ما در این نمایش همراه حافظ تا پشت در خانه او می رویم. مخاطب می تواند شناختی از عصر و دوره حافظ و زندگی شخصی او برسد شناختی که با انچه در شعر او آمده متفاوت است. مثلا با وجود انکه حافظ شاه شجاع را ستایش می کند اما نبود هیچ رد و نشانی دیگری جز دیوان از حافظ خود نشانی از ناامنی و ظلمی بوده که در دوره او حاکم بوده است و ماموران گه گاه به خانه او می ریختند و کتاب ها و دست نوشته هایش را جمع می کردند. همین است که جز دیوان او که آن را محمد گل اندام پس از مرگ او گردآوری کرد چیز دیگری از حافظ در درست نیست. در حالی که بعد از حافظ تنها همین اشعار را سروده باشد یا جز این اشعار چیز دیگر ننوشته باشد. در حالی که صد سال قبل سعدی در شرایطی زندگی می کرد که پادشاه به خانه اش می رفته ما این دو شاعر بزرگ را در دو فاز مختلف اجتماعی داشته ایم.

هنرمند پیشکسوت حوزه تئاتر فارس با اشاره به اینکه چون نمایش او بر پایه پژوهش های مستند از منابع مختلف است گفت: من حافظ را تا هند و آلمان در کتاب هایی که درباره زندگی او نوشته شده و یا اشاره ای به زندگی او داشته دنبال کرده ام و برای این پژوهش ها که سطور آن گاه از کتاب های قطور استخراج شده است تحقیقات بسیار کرده ام.

رازقی با اشاره به اینکه مردم در این نمایش در واقع دنیای پشت اشعار حافظ را می بینند گفت: در این نمایش بخشی از روایت از زبان همسر حافظ بیان می شود و در واقع حافظ در این نمایش اصلا حرف نمی زند و تنها آدم های پیرامونی او راوی نمایش هستند.

این کارگردان تعداد بازیگران نمایش «گفتا خموش حافظ» را 19 نفر و زمان نمایش را 1 ساعت و 45 دقیقه خواند و گفت: ما تقریبا کارمان آماده است و تمرین هایمان تمام شده است اما قرار است اجرای نمایش را برای یادروز حافظ نگه دارم. این نمایش در تالار حافظ برگزار خواهد شد. در انتهای این نمایش نیز تایبادی که استاد حافظ است از تماشاچیان می خواهد که نیتی کنند و بعد بازیگران در میان تماشاچیان ورق هایی از اشعار حافظ را توزیع می کنند و تفال تماشاچیان همان شعری خواهد بود که بر ورقی که بازیگر به دستشان داده است، درج شده است.

گفتنی است علی نقی رزاقی در سال ۱۳۲۳ در شیراز به دنیا آمد. از او  بیش از ۱۰ کتاب چاپ شده است. نمایش‌هایی همچون "منتظران را..."، "مرگ پیر همراه"، "روی خط بی نهایت"، "راه طویل سیمرغ"، "آخرین دور"، "قاب "بی تصویر"، "خسرو، شیرین و فرهاد" از جمله نمایشنامه هایی هستند که به قلم او نگاشته شده است. محور نمایشنامه های این استاد هنر تئاتر تحقیق بر آثاری همچون عطار، مولانا، سعدی، حافظ، نظامی و اهلی شیرازی است. کارگردانی، تدریس، سرپرستی گروه آزاد تئاتر شیراز، عضویت در هیات بازبینی استان فارس از جمله خدمات او به تئاتر فارس است. وی در نهمین جشنواره تئاتر فجر به عنوان نویسنده و کارگردان نمایش "قاب بی تصویر" منتخب کانون ملی منتقدان کشور شد.