آمستردام نخستین شهری بود که جنبش «شهردار دوچرخه» را به راه انداخت که بر اساس آن در هر شهر نماینده‌ای معرفی می‌شود تا علاوه بر اینکه الگوی مسئولانه‌ای برای دوچرخه‌سواری در شهر باشد نمایندگی رسیدگی به نیازهای دوچرخه‌سواران را برعهده بگیرد. بر اساس این برنامه توسعه‌یافته، افزایش دوچرخه‌سواری منجر به داشتن شهرهایی سالم‌تر، شادتر و مرفه‌تر برای همه می‌شود. با پیوستن شهرداران دوچرخه از نقاط مختلف جهان به این برنامه یک شبکه جهانی از مأموریت موسوم به «۵۰ در ۳۰» به وجود آمد که طبق آن ۵۰ درصد از کل سفرهای شهری تا سال ۲۰۳۰ با دوچرخه انجام خواهد شد.

مسئولیت شهردار دوچرخه

شهرداران دوچرخه چهره و صدای پیشرفت دوچرخه‌سواری در یک شهر هستند. با اینکه آنها از اختیارات سیاسی مستقیم برخوردار نیستند اما به عنوان کاتالیزورهای مستقلی برای کشف مزایای اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و زیست‌محیطی ناشی از افزایش دوچرخه‌سواری کار می‌کنند. شهردار دوچرخه، نماینده شهروندان و ذی‌نفعان رسمی‌است تا اطمینان حاصل کند که صدای آنها به گوش مسئولان دولتی می‌رسد. او می‌تواند با برقراری ارتباط بین مقامات محلی و جامعه، فرهنگ دوچرخه‌سواری یک شهر را بهبود ببخشد و در عین حال از زیرساخت‌ها و سیاست‌های بهتری حمایت کند که افراد بیشتری را به دوچرخه‌سواری تشویق می‌کند. برگزاری جلسات، کارگاه‌ها و ارائه پیشنهاداتی برای جذب بیشتر جوانان به دوچرخه‌سواری، افزایش ایمنی برای همه کاربران و فراهم آوردن نفوذ بیشتر مردم بر سیاست‌های شهری در دوچرخه‌سواری از جمله وظایف این شهرداران است.

نقش شهردار دوچرخه در بهبود زیرساخت‌ها

هر شهری که شهردار دوچرخه داشته باشد، پیشرفت خود را به سمت مردم‌محور شدن سرعت می‌بخشد، زیرا افزایش دوچرخه‌سواری گزینه‌های حرکتی در دسترس‌تر، افزایش سلامت جسمی و روانی، هوای پاک‌تر، بهبود محیط زیست، جامعه قوی‌تر و منسجم‌تر و به همان اندازه فرصت‌های اقتصادی پایدار را امکان‌پذیر می‌کند. مهم نیست که یک شهر در چه مرحله‌ای از بلوغ دوچرخه‌سواری قرار دارد اما قطعاً نقش شهردار دوچرخه در یک شهر دوچرخه‌سوار توسعه یافته کاملاً متفاوت از شهری است که دوچرخه‌سواری در آن تازه شروع شده است. با معرفی شهردار دوچرخه می‌توان در سطح جامعه از همه این مزایا برخوردار شد. در ادامه به نقش شهرداران دوچرخه در شهرهای دوستدار دوچرخه پرداخته می‌شود.

بارسلونا

تمرکز شهردار دوچرخه بارسلونای اسپانیا بر آموزش دولت و سایر سازمان‌ها از احزاب مخالف گرفته تا انجمن‌های والدین کودکان مدرسه‌ای و محله‌ای، درمورد دلایلی است که چرا ایجاد یک شبکه خطوط دوچرخه‌سواری محافظت‌شده همگانی ضروری است. در این راستا ابتکارهایی با مشارکت فعالان دوچرخه‌سواری و کسب‌وکارها مانند برنامه‌های دوچرخه‌سواری تا مدرسه و محل کار و فعالیت‌های دوچرخه‌سواری خانوادگی ایجاد شده است. ترویج دوچرخه‌سواری در بین مهاجران و گردهمایی‌های دوچرخه‌سواری در روزهای خاص مثل روز یوگا و روز زن از دیگر اقدامات مهم این شهردار است. به علاوه او دوچرخه‌سواران را از طریق رسانه‌های اجتماعی، با مطالبی در مورد موضوعات تحت پوشش هر یک از اعضای تیم خود آگاه می‌کند.

تورنتو

شهردار دوچرخه تورنتو کانادا هنوز در آغاز راه است و به طور مستقیم با مقامات منتخب، نهادهای دولتی و اعضای جامعه در مورد مسائل اجتماعی و برابری برای برقراری دوچرخه‌سواری ایمن در تمام مناطق شهر همکاری می‌کند و معتقد است تنها راه برای پیاده‌سازی اهداف، ایجاد یک ائتلاف و تلاش مشتاقانه برای رسیدن به آنها است. وی قصد دارد کارفرمایان انجمنی موسوم به منطقه بهبود کسب و کار (BIA) را تشویق کند تا سیستم دوچرخه‌سواری را به عنوان سامانه حمل‌ونقل در مناطق مشخص در نظر بگیرند. BIA انجمنی از صاحبان املاک تجاری و مستأجران در یک منطقه تعریف شده است که هدف آن ایجاد مناطق تجاری پر رونق، رقابتی و ایمن برای جذب خریداران، غذاخوری‌ها، گردشگران و کسب و کارهای جدید است.

اوترخت

شهردار دوچرخه اوترخت در اتریش قصد دارد روی پروژه‌هایی کار کند که ارزش اجتماعی دوچرخه‌سواری را چندبرابر کند. هسته اصلی رویکرد وی همکاری بین سازمان‌ها است و تصمیم دارد با مشارکت بخش مراقبت‌های بهداشتی، جابه‌جایی فعال توسط دوچرخه‌سواری و فوایدی را که برای ایجاد جامعه‌ای سالم به ارمغان می‌آورد به رسمیت بشناسد. شهردار دوچرخه اوترخت با سازماندهی رویدادهای جذابی که دوچرخه‌سواری را ترویج می‌دهند، نه‌تنها نسل جوان بلکه درک عمومی‌جامعه از دوچرخه‌سواری را به طور کلی تغییر خواهد داد تا تغییرات مثبتی را رقم بزند.

کاونتری

کاونتری اولین شهر در بریتانیا است که شهردار دوچرخه دارد. مأموریت او کمک به این شهر برای استفاده از پتانسیل خود در راستای انتخاب دوچرخه‌سواری به عنوان سامانه اصلی حمل‌ونقل برای سفرهای کوتاه است. طبق اعلام شورای شهر، کاونتری در وضعیت اضطراری آب و هوایی قرار دارد و ایجاد فرصت برای استفاده بیشتر از دوچرخه‌سواری راهی برای کمک به بحران آب و هوا و سلامت شخصی و عمومی بیشتر است. سه اولویت اصلی شهردار دوچرخه کاونتری از این قرار است: همکاری با سیاست‌گذاران برای حصول اطمینان از اینکه دوچرخه‌سواری و سفرهای فعال در اولویت برنامه‌های آنها قرار می‌گیرد؛ مشارکت با رسانه‌ها برای برقراری ارتباط بهتر و به نمایش گذاشتن مزایای دوچرخه‌سواری برای همه و در نهایت اولویت بندی اجرا و ترویج طرح‌هایی به نفع آسیب‌پذیرترین قشرها مثل کودکان، افراد با نیازهای حرکتی ویژه، کاربران آسیب‌پذیر جاده و کسانی که بیشتر تحت تأثیر آلودگی قرار گرفته‌اند.

مونیخ

دوچرخه یکی از مهم‌ترین اهرم‌های حرکت شهرها به سمت حمل‌ونقل پایدار است. شهردار دوچرخه مونیخ تصمیم دارد شورای شهر را متقاعد کند تا خطوطی که در حال حاضر توسط خودروها اشغال شده اند، بیشتر در اختیار دوچرخه‌سواران قرار دهد و به بهبود شبکه دوچرخه‌سواری کمک کند. او می‌خواهد مردم و دولت آلمان را متقاعد کند که دوچرخه را به عنوان یک وسیله مؤثر برای مبارزه با تغییرات آب و هوا و ابزاری برای تبدیل مونیخ به شهری سبزتر، پایدار و قابل زندگی در نظر بگیرند و به مردم کمک کند تا از دوچرخه برای کارهای روزمره استفاده کنند.

لیسبون

شهردار دوچرخه لیسبون مأموریت خود را بر طرف کردن موانع دوچرخه‌سواری در شهر می‌داند و قصد دارد شهری سبز بسازد که در آن خودروها حاکمیت نداشته باشند و مردم می‌توانند بدون خطرهای رانندگی زندگی اجتماعی پویایی داشته باشند. چالش اصلی این شهر بالا بودن هزینه‌های مسکن و زندگی در شهر است که باعث شده مردم در حومه شهر ساکن شوند و در نتیجه برای رفت‌وآمد از ماشین و وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند. او سه اولویت اصلی برنامه خود را به این شرح اعلام کرده است: گرد هم آوردن افراد برای تفریح، یادگیری و افزایش آگاهی عمومی، کاهش موانع فرهنگی و مالی برای استفاده از دوچرخه و جمع‌آوری داده‌های تجمیعی برای حمایت از سیاست دوچرخه‌سواری. او معتقد است که می‌تواند با این کار تجربیات افراد با انگیزه را در داخل شورای شهر به اشتراک بگذارد و سایر شهرهای پرتغال را به برقراری تسهیلاتی برای اشتراک دوچرخه، بهبود دسترسی دوچرخه‌سواری تشویق کند.

آنکارا

شهردار دوچرخه آنکارا مأموریت خود را معرفی دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه‌ای برای داشتن شهری بدون آسیب‌های زیست‌محیطی و اجتماعی می‌داند. مشکل اصلی در آنکارا کمبود مسیرهای دوچرخه‌سواری مخصوصاً در خیابان‌هایی است که تردد ماشین‌ها، اتوبوس‌ها و کامیون‌ها زیاد است. حدود ۷ سال پیش تقریباً هیچ استفاده‌ای از دوچرخه‌ها به قصد جابه‌جایی در سطح شهر نمی‌شد ولی امروزه افراد بیشتری از دوچرخه برای رفت‌وآمد استفاده می‌کنند و این واقعیت به شهرداری بر لزوم ایجاد خطوط دوچرخه تاکید می‌کند. او در حال برنامه‌ریزی جشنواره‌ها و رویدادهایی هست که شادی افراد هنگام دوچرخه‌سواری را به نمایش می‌گذارند تا مردم و به ویژه جوانان را برای استفاده از دوچرخه ترغیب کند.

تهران

دکتر محمد نظرپور، شهردار دوچرخه تهران معتقد است که این شهر کاملاً به نفع تردد اتومبیل‌ها ساخته شده است و استفاده از دوچرخه در این فضای چالش برانگیز یک ابزار حیاتی است و دوچرخه‌سواری یک اقدام راهبردی برای بازپس گیری فضای عمومی است. تمرکز اصلی او بر تقویت زیرساخت‌های انسانی دوچرخه‌سواری از بعد جامعه‌شناختی و توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری شهری است. با توجه به قدرت دگرگون کننده دوچرخه برای غلبه بر موانع شهری، چالش اصلی خود را معرفی دوچرخه به عنوان یک روش اصلی حمل‌ونقل در جامعه و افزایش آگاهی مردم در مورد مزایای آن می‌داند.

آمستردام

آمستردام اولین شهری است که نخستین شهردار دوچرخه را انتخاب کرد و به همین دلیل راه بسیار زیادی را در این زمینه پیموده است، اما هنوز در مورد کودکان و دوچرخه‌سواری در آمستردام جای پیشرفت زیادی وجود دارد.

شهردار دوچرخه آمستردام کمپینی را برای انتخاب شهردار دوچرخه سوار کودک سازماندهی کرده است و قدم بعدی خود را همکاری با سیستم حمل‌ونقل عمومی‌هلند برای پیاده سازی دوچرخه به عنوان وسیله جابه‌جایی عمومی برای بچه‌ها عنوان کرده است. یکی از موانعی که این شهر در حال حاضر با آن روبرو است، این‌که در جوامع فقیرتر هنوز دوچرخه‌سواری پذیرفته نشده است و باید در این مورد نیز اقداماتی انجام شود.

درسی که سایر شهرها از برنامه آمستردام می‌توانند بیاموزند این است که هر شهر چالش‌های خاص خود را دارد و هر شهردار باید به چالش‌های شهر خود آگاه باشد و رویکرد خاص خود برای تسریع پیشرفت دوچرخه‌سواری ارائه دهد.