بناهای غیرمجازی که از پهنه باغات قصر دشت شیراز سر در می‌آورند
عضو شورای اسلامی شهر شیراز گفت: کمیته صیانت از باغات در کنار اقدامات ترویجی برای حفظ ته‌مانده باغات قصردشت رویکرد سلبی را نیز دنبال کرده است و مشکل غیرقابل جبران باغات، بناهای غیرمجازی است که بی‌وقفه از پهنه باغات قصردشت سر در می‌آورند.
Admin1
ابراهیم کمالی در یکصدوهشتاد ویکمین جلسه صحن علنی شورای اسلامی شهر شیراز با بیان اینکه از کاشت یک نهال تا تبدیل شدن آن به یک درخت تنومند سال‌ها زمان لازم است، اظهار کرد: باغات و پهنه‌های سبز میراثی هستند که در طول زمان و به قیمت عمر، هزینه، آب و خاک این شهر و مردمان آن شکل گرفته است.
وی با اشاره به اینکه هویت شیراز به باغ گره خورده و از دیرباز به سرسبزی و آب و هوای خوش است، افزود: باغات قصردشت، این پهنه‌های سبز محصول سال‌های عمر مردم این شهر است که نسل در نسل به ما رسیده و تلاش برای حفظ آنها وظیفه سازمانی، شرعی و وجدانی تک تک ماست.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز گفت: تکراری‌ترین جمله در مورد باغات قصردشت این هشدار است که مردم شیراز و مسئولان از ۳۵۰۰ هکتار وسعت باغات در هم تنیده قصردشت اکنون کمتر از ۹۸۰ هکتار آن هم به‌صورت اسمی باقی مانده است و اگر دیرتر از این برای حفاظت همه‌جانبه اقدام کنید، باید در تاریخ از این باغات یاد کرد.
وی اضافه کرد: شورای اسلامی شهر شیراز بر مبنای همین دغدغه از بیش از یک سال گذشته ذیل دو کمیسیون خدمات شهری و شهرسازی اقدام به ایجاد کمیته صیانت از باغات کرد و در این کمیته تلاش شد بر دو محور آسیب‌شناسی و اجرای سیاست‌های ترویجی تمرکز شود و در زمینه برنامه‌های کاربردی با قابلیت عملیاتی شدن، هم‌فکری و تصمیم‌سازی انجام شود.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز با اشاره به اینکه تاکنون کمیته صیانت از باغات ۲۴ جلسه را برگزار کرد و در نخستین و اصلی‌ترین دستور کارهای خود، اجرای سیاست‌های ترویجی و نرم‌افزاری را در پیش گرفته است، ادامه داد: ترویج سنت باغداری، آموزش باغداران، حمایت از مالکان باغات، شناسایی مشکلات آنها و تلاش در جهت رفع آنها، برنامه‌ریزی برای اقتصادی شدن و سودآوری باغات، پیگیری برنامه‌های گردشگری و جشنواره‌های فصلی، حمایت از پایان‌نامه‌های دانشگاهی و طرح‌های پژوهشی مرتبط با حوزه باغات، برگزاری اردوهای دانش‌آموزی در باغات، حمایت از سازمان‌های مردم نهاد فعال در این حوزه از جمله اقدامات مذکور است.
سامانه جامع باغات راه‌اندازی شود
کمالی در ادامه با بیان اینکه در این کمیته به آسیب‌شناسی و دلایل شرایط بغرنج کنونی باغات پرداخته شده است و با اشاره به تعدادی از مهم‌ترین آنها اظهار کرد: نبود بانک اطلاعاتی از باغات شیراز و نظارت به روز و علمی دو مشکل جدی و چالش برانگیز است و اطلاعات پراکنده و محدودی در دوره‌های مختلف شهرداری به فراخور نیاز هر مجموعه وجود دارد، اما حیرت‌انگیز است که هیچ‌کس در شهرداری نمی‌داند در کلان‌شهر شیراز که ماهیت تاریخی و فرهنگی آن با باغ گره خورده، چند هکتار باغ وجود دارد. از سوی دیگر تنها نظارت کنونی بر باغات گشت‌های میدانی واحد تخلفات است.
وی افزود: ما در فقر زیرساخت اطلاعاتی و نظارتی به سر می‌بریم در حالی که برای بررسی دقیق وضع موجود نیاز به بانک اطلاعاتی است و شهرداری شیراز مشابه آنچه در سامانه جامع املاک در حال انجام است یا سامانه بوستان سازمان سیما منظر، به سامانه جامع باغات نیازمند است که گام اول آن شناسایی باغات شیراز چه باغات حوزه استحفاظی قصردشت و چه باغات خارج از آن است.
رئیس کمیته صیانت از باغات قصردشت ادامه داد: طرح ممیزی و تهیه بانک اطلاعات باغات شیراز با استفاده از جی آی اس و سنجش از دور برای حفظ و حراست از کل باغات شیراز در کمیته صیانت از باغات تهیه شده و مراحل بررسی را می‌گذراند و ماحصل این طرح ایجاد شناسنامه به ازای هر یک باغ در شیراز است که شامل نقشه و اطلاعات توصیفی خواهد بود، از این رو تلاش خواهیم کرد اطلاعات حاصل نیز در سامانه‌ای مجزا با هدف ایجاد یک هویت مشخص برای باغات بارگذاری می‌شود و روشن و شفاف نیز در اختیار شهرداری و هم شهروندان قرار گیرد.
کمالی اضافه کرد: در بعد نظارتی به بررسی لحظه‌ای و شبانه‌روزی باغات با استفاده از سیستم‌های امروزی همچون ریز پرنده‌ها و ارسال مداوم داده به واحدهای متولی نیازمندیم و امیدوارم با تحول اداری و ایجاد ناحیه ویژه باغات حرکت‌های جدی و عملیاتی به این سمت آغاز شود.
به گفته این عضو شورای اسلامی شهر شیراز، محوری‌ترین و بنیادی‌ترین مشکل اصلِ طرحِ جامع و یکپارچه باغات قصردشت» مصوب سال ۱۳۷۹ در شورای عالی شهرسازی و معماری است، این در حالی است که نفس گروه‌بندی باغات یک اقدام مطلوب در جهت نگهداشت پهنه‌های باغی است، اما این طرح خلأ‌های بسیار دارد و سبب شده در چشم‌انداز سی ساله خود که اکنون دیگر کمتر از شش سال به پایان آن باقی مانده است، نتواند کارآمدی خود را نشان دهد.
معضل باغات قصردشت یک چالش جدی برای شهر شیراز است
کمالی تاکید کرد: شرایط اسفناک کنونی باغات قصردشت از ناموفق بودن آن حکایت دارد و مرزبندی‌های موهوم این طرح موجب شده است جزایری از باغات گروه پنج در دل باغات گروه یک قرار گیرند یا باغات متراکمی مثل پهنه صرافی در گروه پنج جای داده شوند که البته امروز اثری از آن باقی نمانده و جابه‌جایی مرز باغات گروه یک در برخی کوچه‌ها و معابر و قرار نگرفتن بخش زیادی از توده‌های باغی شیراز در محدوده استحفاظی، همگی حاصل نقایص طرح جامع باغات قصردشت و توده‌بندی‌های غیر اصولی آن است.
وی اضافه کرد: شهرداری باغدار خوبی نیست، باغداری کاری علمی، تخصصی و پرهزینه و البته پردرآمد است و در حیطه وظایف تخصصی شهرداری نمی‌گنجند و واگذاری باغات به شهرداری تاکنون نتیجه مطلوبی نداشته است. اما در طرح جامع باغات قصردشت مجموعه‌های تخصصی مثل جهاد کشاورزی منابع طبیعی محیط زیست از این مسئولیت معاف شده‌اند، وظیفه‌ای نیز که برای شهرداری در نظر گرفته شد، تملک زمین باغات است.
رئیس کمیته صیانت از باغات قصردشت تصریح کرد: هویت باغ به درخت است و ارزش‌گذاری باید بر مبنای درخت به عنوان یک سرمایه و منبع اقتصادی انجام شود و خرید باغ به قیمت زمین سبب زیان دیدن باغدار می‌شود و تجدید نظر در موضوع تملک باغات توسط شهرداری و جایگزین شدن با روش‌های به روز امری ضروری است.
کمالی افزود: بازنگری، اصلاح و تغییر طرح جامع و یکپارچه باغات قصردشت با وجود این نقاط ضعف، امری ضروری است و شورای اسلامی شهر شیراز باید پیگیری آن را از جمله کارهای بر زمین مانده خود تلقی کند.
معضل آب باغات دیگر مشکل مورد اشاره از سوی این عضو شورا بود و وی گفت: معضل آب باغات کاملاً جدی است و باغ‌شهرها بلای جان باغات قصردشت شده‌اند و استحصال آب در بالا دست این منطقه توسط باغ شهرهایی که هیچ‌گونه هم‌خوانی با زیست بوم استان ندارند به خشک شدن قنوات و چشمه‌سارها انجامیده و فاجعه‌ای را برای درختان کهن‌سال قصردشت رقم زده است، از سوی دیگر چاه‌های غیر مجاز در این منطقه از شیراز به شدت زیاد است و منابع آب باغ‌های قصردشت که عمدتاً توسط چشمه‌ها و قنوات تأمین می‌شد با خشک شدن و از دست رفتن آنها به شدت کاهش پیدا کرده است.
به گفته کمالی، ایجاد تصفیه‌خانه‌های محلی اقدام قابل تقدیری است که می‌تواند بخشی از نیاز آب باغات را در میان مدت تأمین کند که البته مستلزم صرف هزینه‌های سنگین توسط شهرداری است، از سوی دیگر مردم، شهرداری را متولی آب در حوزه باغات قصردشت می‌دانند، اما عملاً شهرداری هیچ اختیاری در این حوزه ندارد و سازمان آب منطقه‌ای متولی قانونی آب در این قسمت است.
وی افزود: تلاش ما در کمیته صیانت از باغات جهت هماهنگی با مدیران این سازمان بعد از گذشت یک سال به نتیجه نرسیده است و از شهردار و استاندار فارس خواهشمندم برای حل این مشکل شخصاً ورود کنند، چرا که آب حیاتی‌ترین مشکل باغات قصردشت است و باید به فوریت تعیین تکلیف شود.
بناهای غیرمجازی که از پهنه باغات قصر دشت سر در می‌آورند
عضو شورای اسلامی شهر شیراز تصریح کرد: نبود ساختار اداری و قانونی مناسب جهت مدیریت باغات یکی از مشکلات اصلی این حوزه در طی ۲۰ سال گذشته بوده است، از سوی دیگر متولی باغات حوزه استحفاظی قصردشت تاکنون ستاد آبادگری باغات بوده است و یک نهاد ضعیف و دور افتاده در پستوی سازمانی شهرداری که در نمودار اداری یک حوزه ستادی ذیل مدیرکل شهرسازی معاونت شهرسازی شهرداری شیراز تعریف شده بود و اختیار قانونی و اجرایی مناسبی نداشته است تا جایی که حتی از واحد تخلفات به عنوان ساده‌ترین و حیاتی‌ترین نیاز برای حفاظت از باغات محروم بوده است، این در حالی است که حاصل چنین نهادی شرایط رو به اضمحلال باغات قصردشت در حال حاضر است.
کمالی خاطرنشان کرد: تلاش‌های شورای اسلامی و شهردار شیراز برای ترمیم اداری به تصویب ایجاد ناحیه ویژه باغات قصردشت در وزارت کشور انجامید که نمودار سازمانی آن در حال تکمیل است و همین چند روز اخیر با نصب تابلو در فضای عمومی جامعه اعلام موجودیت کرد.
وی ابراز امیدواری کرد: نظارت ساختاری و هوشمند برای این ناحیه تعریف شود و تخلفات در حوزه باغات در لباس و شمایل جدید خودنمایی نکند.
رئیس کمیته صیانت از باغات قصردشت اضافه کرد: نبود کمیسیون ماده ۱۰۰ ویژه باغات چالش زیرساختی دیگری است و مطابق مصوبات شورا کمیسیون ماده صد تخصصی باغات باید با حضور مدیران عالی استان تشکیل شود که این اقدام باوجود پیگیری‌ها و نامه‌نگاری‌های متعدد هنوز در معاونت شهرسازی به نتیجه نرسیده است، از این رو از شهردار شیراز درخواست دارم، تشکیل این کمیسیون را شخصاً پیگیری کنند.
کمالی افزود: تصمیم‌گیری‌ها در کمیسیون ستاد آبادگری چالش مهم و غیرقانونی است که ما با آن روبه‌رو هستیم و این کمیسیون در واقع کمیته فنی کمیسیون زیربنایی است و حق تصمیم‌گیری ندارد، اما بارها و بارها در سالیان گذشته فراتر از اختیارات قانونی خود اقدام به تصمیم‌گیری و اعطای مجوز کرده است.
وی ادامه داد: کمیسیون ستاد آبادگری نیز با نامه ارسالی سازمان بازرسی اکنون دیگر عملاً امکان تشکیل ندارد و امید است معاونت شهرسازی هر چه سریع‌تر فرایند جدید رسیدگی به مطالبات مردم در حوزه باغات را با هماهنگی استانداری تهیه و اعلام کند.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز خاطرنشان کرد: کمیته صیانت از باغات در کنار اقدامات ترویجی برای حفظ ته‌مانده باغات قصردشت رویکرد سلبی را نیز دنبال کرده است و مشکل غیرقابل جبران باغات، بناهای غیرمجازی است که بی‌وقفه از پهنه باغات قصردشت سر در می‌آورند، این در حالی است که هم اکنون در گروه یک باغات که اصلی‌ترین و محافظت شده‌ترین گروه باغی است، ساخت‌وسازهایی در حال انجام است، از سوی دیگر در برخورد با ساخت‌وسازهای غیر مجاز ما کارنامه درخوری نداریم و بسیاری از پرونده‌های دانه درشت‌ها در حوزه باغات با آرای قطعی کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ و مراجع قضائی همچنان منتظر اجرا هستند و معدود احکامی نیز که به مرحله اجرا می‌رسند با انواع صلاحدیدها روبه‌رو می‌شود و به نتیجه نمی‌رسد.
کمالی تاکید کرد: تلاش ویژه شد تا مقابله با دست‌اندازی به باغات را از دانه درشت‌ها و مجموعه‌های نام آشنایی همچون مدرسه مهر تابان، رستوران رزگلد و فروشگاه فرش زندیه را شروع کنیم، اما نبود همراهی‌ها ما را هم دچار یأس و ناامیدی کرد و خلاصه می‌توان گفت زورمان نرسید!
وی در پایان سخنان خود اضافه کرد: اصلی‌ترین راهکار برای حفظ باغات را همراهی و مشارکت در این مسیر می‌بینیم و مردم در حفاظت از باغات خود را مسئول و شریک بدانند. همچنین زیرساخت‌های قانونی و اداری در راستای حفظ احیا و ترویج باغات باید با قوت شکل بگیرد که امیدهای بسیاری به ناحیه ویژه باغات داریم و تلاش‌های ما برای برخورد با دانه درشت‌ها اگرچه تاکنون به نتیجه نرسیده است، اما امیدواریم به شکل ویژه در دستورکار دستگاه قضا و نهادهای نظارتی قرار گیرد.
