ابتکاری ایرانی که راهی ونیز شد و جهان را تغییر داد

پرده‌های افقی قابل‌ تنظیمی که امروز با نام «پرده‌های ونیزی» شناخته می‌شوند ریشه‌ در تاریخ ایران باستان دارند و نمونه‌ای برجسته از تبادل فرهنگی و نوآوری‌های فنی بین ایران و اروپا هستند.

ابتکاری ایرانی که راهی ونیز شد و جهان را تغییر داد

داستان ابتکار پرده‌های پارسی تا شهرت جهانی تحت عنوان «پرده‌های ونیزی» در واقع ریشه‌ای عمیق در تاریخ دارند که به ایران باستان و هنر ایرانیان در طراحی و ساخت سایبان‌های پنجره بازمی‌گردد. این پرده‌ها که در قرن دوازدهم میلادی در ایران به منظور ایجاد سایه، تهویه مناسب و حفظ حریم خصوصی ساخته شدند، از طریق مسیرهای تجارت دریایی به اروپا رسیدند و به ویژه توسط بازرگانان ونیزی به اروپا معرفی شدند. بندر ونیز در قرن شانزدهم، به‌عنوان یکی از مهمترین مراکز تجاری اروپا، نقش کلیدی در انتقال این ابتکار عملی و هنری ایفا کرد.

ابتکاری ایرانی که راهی ونیز شد و جهان را تغییر داد

صنعتگران ونیزی با الهام از نمونه‌های پارسی، تغییراتی در طراحی این پرده‌ها ایجاد کردند؛ از جمله جایگزینی حصیرهای بافته شده با تیغه‌های چوبی باریک که امکان تنظیم زاویه آن‌ها را برای کنترل نور و جریان هوا فراهم می‌کرد. این نوآوری، ترکیبی از زیبایی و افزایش عملکرد بود که به پرده‌های ونیزی هویت خاصی بخشید. جالب اینکه در زبان فرانسه نیز این نوع پرده‌ها «les persiennes» نامیده می‌شوند که نشانگر منشأ ایرانی آن است و در زبان ایتالیایی نیز واژه «persiana» به معنای پرده یا شیروانی پنجره باقی مانده که پیوند تاریخی را حفظ کرده است.

در سده‌های بعد، به‌ویژه قرن هجدهم، تکنولوژی تنظیم تیغه‌ها پیشرفت کرد و اختراعات متعددی در کشورهای مختلف اروپا به ثبت رسید که این امکان را فراهم آورد تا زاویه تیغه‌ها با دقت و سهولت بیشتری تغییر کند. این پیشرفت‌ها موجب شد پرده‌های ونیزی در سراسر اروپا و بعدتر در سراسر جهان به‌عنوان نمادی از سبک و کارکرد بالا در پوشش پنجره‌ها محبوب شوند.

ابتکاری ایرانی که راهی ونیز شد و جهان را تغییر داد

در عین حال، شیوه‌های سنتی تهیه پرده و کرکره‌های چوبی در ایتالیا همچنان باقی ماند و با سبک‌های محلی منطقه‌ای تلفیق گردید، اما جایگاه ویژه ونیز به‌عنوان نقطه ورود و گسترش این فناوری طی تاریخ، باعث شده است پرده‌های ونیزی نامی شناخته شده در معماری مدرن جهان شوند که از نوآوری‌های ایرانی نشأت گرفته‌اند. داستان پرده‌های پارسی در ایتالیا، نمونه‌ای برجسته از تبادل فرهنگی و نوآوری‌های فنی است که نشان می‌دهد چگونه یک اختراع محلی، از طریق مسیرهای تجارت و مهارت دست صنعتگران، می‌تواند به یک کالای جهانی، ماندگار و زیبایی‌بخش تبدیل شود.