امروزه شهرها به موزه‌هایی تبدیل شده‌اند که زیبایی‌ها را به‌نمایش می‌گذارد، بنابراین بهره‌گیری متخصصان شهری در داخل و خارج از کشور در زمینه طراحی مبلمان شهری چه در بحث ابزارها و چه در بحث محیطی، می‌تواند زمینه‌ساز ساختار نظام‌مند و افزایش شادابی بیشتر شهر باشد.

مبلمان شهری نه‌تنها می‌تواند گویای فرهنگ و تمدن یک شهر باشد، بلکه زیبایی، آراستگی و نشاط شهرها مدیون این طراحی و فضاسازی است، بنابراین تمام شهرها برای حفظ و معرفی هویت خود نیاز به پژوهش و خلاقیت و برای زیباسازی محیط و حفظ آرامش خاطر شهروندان نیاز به اجزا و تجهیزاتی دارند، چراکه لازمه یک طراحی درست برای داشتن یک مبلمان شهری خوب است.

فضاسازی، محوطه‌سازی، کف‌سازی، پیاده‌راه‌سازی، نقاشی دیواری، مرمت، نورپردازی، پاک‌سازی جداره‌های شهری و نماسازی، احیای بافت‌های باارزش تاریخی، فرهنگی، معماری و کاربردهای شهری و آرام‌سازی از یک‌سو و نصب ملزومات و اثاثیه شهری در سطح شهر از ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی گرفته تا نیمکت‌های داخل پارک‌ها و در سطح پیاده‌راه‌ها، سرویس‌های بهداشتی، تابلوها و بیلبوردهای تبلیغاتی، مخازن زباله و پل‌های عابرپیاده از سوی دیگر مفهوم وسیعی از مبلمان شهری را در بر می‌گیرد.

درواقع هر شهری دارای هویت و سرگذشتی است که می‌توان به‌محض عبور از دروازه آن با طراحی مبلمان شهری آن، به گذشته، تاریخ و چگونگی شکل‌گیری آن پی برد.

ساماندهی عناصر شهری وکاربری‌های عمومی یک شهر، از جمله اجزا و مبلمان شهری، یکی از رهیافت‌های سازنده به‌شمار می‌آید که با هدف بهبود کیفیت محیط شهری و برآوردن نیازهای مختلف شهروندان صورت می‌گیرد، بنابراین «مبلمان شهری» یکی از اجزای اصلی فضاهای شهری است که با حضور آن در هر فضایی می‌توان کیفیت و کارایی فضا را افزایش داد و راحتی و آسایش را برای محیط، به‌خوبی فراهم کرد، از این‌رو فضاهای عمومی متناسب با فرهنگ، قدمت و زیبایی هر شهر، عنصری ضروری برای زندگی سالم شهری است و در صورتی که در طراحی مبلمان شهری، این فضاسازی به‌درستی انجام شود، دیگر برای شهروندان و استفاده‌کنندگان از محیط شهری احساس نبود نشاط و تعلق مکانی به‌وجود نخواهد آمد.

در برنامه‌ریزی شهری نیز مؤلفه مهم و تأثیرگذار مبلمان شهری، از طرق مختلف می‌تواند میزان راحتی یک فضای شهری را در ارتباط با مردم یک شهر تحت تأثیر قرار دهد و در روند ارزیابی میزان مناسب بودن و قابلیت دسترسی یک فضای شهری به‌عنوان فاکتوری کلیدی مطرح باشد.

توجه به کیفیت محیطی در شهرهای امروز به‌عنوان عنصری تحول‌آفرین و درآمدزا که می‌تواند چهره شهر را نیز به‌عنوان یک نماد داخلی و بین‌المللی به همه معرفی کند، شناخته می‌شود و مورد توجه برنامه‌ریزان و صاحب‌نظران حوزه زیباسازی شهری قرار می‌گیرد؛ در شهر اصفهان نیز توجه به هویت تاریخی و فرهنگی شهر از سیاست‌های شهرداری اصفهان در حوزه طراحی مبلمان شهری بوده و طی سال‌های اخیر درباره توجه به این موضوع، تغییراتی در طراحیِ مبلمان و فضاسازی شهری به‌ویژه در چهارباغ عباسی از سوی این سازمان اتفاق افتاده است، اما سوال اینجاست که آیا رهگذران در این فضا چه حسی خواهند داشت؟ چراکه تغییر سبک تنها با نگاه به آینده و مدرنیته شدن با هدف حفظ هویت فرهنگی و تاریخی شاید کافی نبوده باشد و تعلق خاطر شهروندان به گذشته نیز از مواردی است که باید به آن توجه ویژه داشت، هرچند این فضاسازی نخست باید در جهت ایجاد حس امنیت و راحتی برای شهروندان باشد که می‌توان گفت، شهرداری این کلان‌شهر تاکنون در این زمینه موفق عمل کرده است.

مبلمان نوستالژیک چهارباغ عباسی به‌لحاظ حفظ موقعیت تاریخی این محور تغییر کرد

حمید قنادنیا، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان با اشاره به دستاورد شهرداری در حوزه مبلمان شهری در فضای شهری این کلان‌شهر اظهار می‌کند: اصفهان در کشور به‌طور کلی در این حوزه جلودار و پیشرو بوده است.

وی با بیان اینکه شهرداری اصفهان طی سال‌های گذشته مبلمان پرتابل را وارد حوزه مبلمان شهری کرده است، می‌افزاید: در گذشته مبلمان شهری متحرک نبود، اما مبلمان پرتابل قابل جابه‌جایی است که این موضوع می‌تواند از جهات بسیاری کمک‌کننده باشد؛ برای مثال در فصول مختلف سال بنا به درجه دمای هوا متحرک بودن مبلمان پرتابل به شهروند این امکان را می‌دهد تا در سایه یا آفتاب بنشیند که این موضوع منجر به ایجاد آسایش و رضایت خاطر گردشگر و شهروند خواهد شد.

مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: نشیمن این مبلمان نیز با توجه به اقلیم باید طراحی و تهیه شود، همچنین ارگونومی این مبلمان بسیار قابل توجه و اهمیت است، چراکه این مهم یک استاندارد جهانی بوده و باید مورد استفاده تمام سنین ازجمله کودکان تا سالمندان و متناسب با ارگونومی افراد چه بانوان یا آقایان باشد.

قنادنیا ادامه می‌دهد: تخصصی بودن مبلمان شهری از دیگر موارد مهمی است که در این حوزه وجود دارد و مدیریت شهری در حال حاضر روی این موضوع کار می‌کند، به‌طوری که در بعضی محورهای شهر اصفهان مبلمان تخصصی ویژه سالمندان و معلولان و در پارک کودکان مبلمان تخصصی ویژه کودک طراحی و تولید شده است.

وی می‌گوید: مبلمان تماشا، انهار و خیابانی از دیگر مبلمان‌های تخصصی شهری است که دارای عرض باریک اما با استاندارد جهانی بوده و در معابرِ باریک و ایستگاه‌های بی آر تی برای رفاه حال شهروندان استفاده می‌شود.

برای زیباسازی شهر و طراحی مبلمان شهری بیش از ۷۰ درصد از نظرات ایده‌پردازان استفاده می‌کنیم

مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: مبلمانی که برای ناژوان یا حاشیه زاینده‌رود طراحی و تولید می‌شود، باید متفاوت از محورها و نقاط دیگر شهر باشد، همچنین به‌دلیل تاریخی بودن فضای شهری اصفهان مبلمان تخصصی تاریخی داریم که از سنگ و چوب ساخته و در محورهای تاریخی به کار برده می‌شود.

قنادنیا با اشاره به مبلمان گرد و نوستالژیک چهارباغ عباسی اصفهان می‌گوید: این مبلمان باوجود حس نوستالژیک و تعلق خاطری که شهروندان به آن داشتند، اما تاریخی نبوده و آب راهه‌ای که وسط چهارباغ عباسی جریان داشته است، دارای سبقه‌ای تاریخی بوده که طی ادوار گذشته مسدود شده و در نتیجه این مبلمان شکل گرفته بوده است.

وی ادامه می‌دهد: برای احیای این آب‌نما به‌لحاظ حفظ موقعیت تاریخی چهارباغ عباسی که به دوره صفوی باز می‌گردد، نیازمند یک طراحی جدید در حوزه مبلمان شهری برای فضای چهارباغ بودیم.

مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان با تاکید بر اینکه طراحی مبلمان شهری در چهارباغ عباسی ازجمله پروژه‌های موفق این سازمان بوده است، می‌گوید: در زیباسازی شهر و طراحی مبلمان شهری بیش از ۷۰ درصد از نظرات ایده‌پردازان استفاده می‌کنیم که در سه دسته مختلف ازجمله نظرات شهروندان، مدیران شهری و هنرمندان، نخبگان و مهندسان بهره می‌بریم.

مناسب‌سازی محیط شهری از چالش‌های کلان‌شهرها برای حضور شهروندان در فضاهای شهری است

ساسان نصیبی، کارشناس برنامه‌ریزی شهری اظهار می‌کند: سهم عمده‌ای از عناصر تشکیل‌دهنده سیمای هر شهر مربوط به مبلمان آن است، اجزایی که گذشته از کاربردهای خاص خود به زیبایی و انتظام شهر نیز سامان می‌بخشد.

وی با اشاره به اینکه نیاز ساکنان شهر با گسترش شهرها، افزایش یافته و تغییر کرده است، می‌افزاید: عناصر شهری نیز به‌تبع آن شکل گرفته، گسترش‌یافته و تغییر کرده است‌، بنابراین اهمیت و توجه به مبلمان شهری و مناسب‌سازی محیط شهری برای حضور شهروندان در فضاهای شهری از چالش‌های پیش‌رو در کلان‌شهرهای امروزی است.

کارشناس برنامه‌ریزی شهری تصریح می‌کند: این عناصر ثابت و متحرک به‌صورت کلی از ضروریات هر فضای شهری فعال به‌حساب می‌آید که هر یک عملکردهای ویژه و باارزشی دارد و در صورتی‌که هر یک از این عناصر در محل و مکان درست خود قرار نگرفته باشد، ایجاد مشکل خواهد کرد و مانع محسوب می‌شود.

نصیبی با بیان اینکه شکل‌گیری عناصر بصری که تصویر هر شهر را به‌وجود می‌آورد، خاطره‌ای را برای هر بیننده در ذهن باقی می‌گذارد، ادامه می‌دهد: هنر طراح، آن است که در کنار چیدمان این ابزار و اجزا، نیاز شهروندان را برطرف کند و سیمایی زیبا به شهر دهد، به‌طوری‌که شهروند احساس آرامش و راحتی را در برخورد با آن‌ها داشته باشد.

وی می‌گوید: امروزه شهرنشینی به‌صورت یک مسئله مهم و پیچیده در جوامع مختلف ظهور کرده و افزایش سریع آن در دهه‌های اخیر برنامه‌ریزان را بر آن داشته است که به مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه توجه بیشتری معطوف کنند و درصدد باشند تا محیط مناسب و دلپذیری برای مردم فراهم آورند، لذا لزوم توجه به مبلمان و تجهیزات شهری که در ارتباط مستقیم با راحتی و آسایش شهروندان قرار می‌گیرد، دوچندان می‌شود.

نحوه چیدمان مبلمان شهری بر شادابی فضای شهری در سطح معناداری تأثیر دارد

کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری با بیان اینکه برای هماهنگی بهتر میان مبلمان شهری، بهترین راه‌حل، تلفیق چند عنصر شهری با یکدیگر است، می‌افزاید: تلاش برای بهتر کردن هماهنگی میان این عناصر با هم و با محیط اطراف که منجر به کاهش آلودگی و اغتشاشات بصری تا حد امکان شده است اما باید توجه داشت که مفهوم خلق جذابیت تنها به رعایت هماهنگی ظاهری بین تجهیزات شهری خلاصه نمی‌شود، بلکه محصولات مبلمان شهری، خود به‌تنهایی نیز باید به ویژگی‌هایی که ایجادکننده لذت و شادی بصری باشد، مزین شود.

نصیبی خاطرنشان می‌کند: با مطلوب جلوه‌دادن سیمای شهر از لحاظ بصری، شادابی، راحتی و سهل‌الوصول بودن مبلمان شهری در اثر جای‌گذاری متناسب و ایجاد زیرساخت‌های استاندارد آن در نظر بازدیدکننده، امکان بهره‌برداری بهینه و رضایت شهروندان و بازدیدکنندگان فراهم می‌شود.

وی تاکید می‌کند: به‌طور کلی نحوه چیدمان مبلمان شهری بر شادابی فضای شهری در سطح معناداری تأثیر دارد؛ انتخاب درست عناصر مبلمان شهری متناسب با نیاز فضای شهری سبب توزیع مناسب عملکردها و خدمات و دسترسی مناسب، ایجاد سازمان و عملکردی مناسب برای حصول بهره‌وری و اثربخشی امکانات شهری، افزایش مطلوبیت فضاهای کالبدی برای کار، زندگی، تفریح و عملکردهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، کیفیت محیط و پویایی شهر می‌شود.

مبلمان شهری می‌تواند گروه‌های مختلف جامعه را به یکدیگر نزدیک کند و فضایی را برای زندگی و تجربیات مشترک به‌وجود آورد، از این‌رو می‌توان نتیجه گرفت که آشفتگی بصری و نبود نظم و فضای یکپارچه دلنشین در شهرها، نتیجه برنامه‌ریزی ضعیف و طراحی نادرست مبلمان شهری است، از سوی دیگر از طریق این عنصر کلیدی در شهر می‌توان به هویت شهرها پی برد و با گذشته آن آشنا شد و ارتباط گرفت.