پروژه «جامعه شاد»؛ مدل نوین زندگی شهری در شانگهای
پروژه جامعه شاد در حومه شانگهای، نمونه‌ای نوآورانه از بازآفرینی شهری است که با تلفیق خدمات اجتماعی، فرهنگی و درمانی، فضایی پویا و انسانی برای تعامل میان نسل‌ها و ارتقای کیفیت زندگی در حاشیه شهر خلق کرده است.
Admin1
در شهرک فنگ‌چنگ واقع در حاشیه جنوبی شهر شانگهای، پروژه‌ای با عنوان «جامعه شاد» طراحی و اجرا شده است که در دل چشم‌انداز حومه شهری چین، تلاش دارد تعریفی نو از زیست شهری، تعامل اجتماعی و خدمات چندمنظوره ارائه دهد. این منطقه در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری از مرکز شهر شانگهای است که پیش‌تر کاربری صنعتی داشته و اکنون در چهارچوب برنامه نوسازی شهری دولت چین، به یک فضای ترکیبی با کاربری‌های اجتماعی، درمانی، فرهنگی و رفاهی تبدیل شده است. مساحت زمین پروژه حدود ۱۲۰ هزار متر مربع و زیربنای کل آن نزدیک به ۲۰۰ هزار متر مربع است. طراحی پروژه سال ۲۰۲۱ آغاز شد و اکنون به بهره‌برداری رسیده است.
هدف اصلی این پروژه، خلق یک مرکز پویا و سرزنده منطقه‌ای برای ساکنان سالمند و جامعه اطراف بود؛ فضایی که نه‌تنها خدمات درمانی و مراقبتی ارائه می‌دهد، بلکه بستری برای تعامل میان نسل‌ها، فعالیت‌های فرهنگی و مشارکت اجتماعی فراهم می‌سازد. طراحان و مجریان این پروژه تلاش کردند تا با بهره‌گیری از اصول طراحی انسانی، فضایی باز، دعوت‌کننده و متنوع خلق کنند که بتواند نقش یک قطب اجتماعی و فرهنگی را در منطقه ایفا کند.
پروژه جامعه شاد به‌عنوان یک مرکز خدماتی چندمنظوره برای سالمندان طراحی شده، اما در عین حال به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که برای همه گروه‌های سنی و اجتماعی قابل استفاده باشد. این مجموعه شامل فضاهای درمانی، خدمات اجتماعی، مراکز فرهنگی، امکانات رفاهی، فضاهای عمومی و مسیرهای پیاده‌روی است که به‌صورت یکپارچه در قالب یک شبکه شهری طراحی شده‌اند.
مزرعه خانوادگی در دل چشم‌انداز نیمه‌شهری پیرامون پروژه، به‌عنوان یک فضای باز و مشارکتی طراحی شده است که امکان فعالیت‌های کشاورزی سبک، آموزش‌های زیست‌محیطی و تعامل اجتماعی را برای ساکنان فراهم می‌کند. این مزرعه با الهام از زمینه روستایی منطقه، به‌ویژه زمین‌های کشاورزی اطراف، طراحی شده است و به‌عنوان پلی میان سنت‌های بومی و زندگی شهری عمل می‌کند. سالمندان می‌توانند در فعالیت‌های باغبانی مشارکت کنند، کودکان تجربه لمس طبیعت را داشته باشند و خانواده‌ها در فضایی آرام و سبز گرد هم آیند. این فضا به ارتقای سلامت روانی، کاهش استرس و تقویت حس تعلق اجتماعی کمک می‌کند.
در بخش فرهنگی مجموعه، فضایی برای نمایش آثار هنری در نظر گرفته شده که به‌صورت دوره‌ای میزبان آثار هنرمندان محلی، آثار مشارکتی ساکنان و برنامه‌های هنری اجتماعی است. طراحی این بخش با نور طبیعی، دیوارهای انعطاف‌پذیر و امکان چیدمان متغیر، امکان برگزاری نمایشگاه‌های چندرسانه‌ای، کارگاه‌های هنری و نشست‌های فرهنگی را فراهم می‌سازد. کتابخانه پروژه نیز به‌عنوان یک فضای آرام، عمومی و چندمنظوره طراحی شده که برای مطالعه فردی، همچنین فعالیت‌های گروهی همچون برگزاری نشست‌های ادبی، کلاس‌های آموزشی و برنامه‌های فرهنگی مناسب است.
سازماندهی فضایی پروژه بر اساس یک محور مرکزی شکل گرفته است که به‌عنوان ستون فقرات اجتماعی عمل می‌کند و مجموعه ساختمان‌ها، مسیرهای پیاده‌روی، باغ‌ها و مراکز تجمع را به هم متصل می‌سازد. طراحی این مجموعه به‌گونه‌ای انجام شده است که مرز میان فضاهای خصوصی و عمومی به‌صورت تدریجی و منعطف تعریف شود و امکان استفاده مشترک از فضاها را تقویت کند.
در طراحی پروژه، توجه ویژه‌ای به اقلیم محلی و استفاده از نور طبیعی، تهویه مناسب و چشم‌اندازهای سبز شده است. فضاهای باز با پوشش گیاهی متنوع، مسیرهای سایه‌دار و نقاط نشیمن در فضای باز، محیطی آرام و دلپذیر برای ساکنان فراهم می‌کنند. استفاده از مصالح بومی و پایدار در ساخت‌وساز، بخشی از رویکرد مسئولانه زیست‌محیطی پروژه است. زبان معماری پروژه ترکیبی از هندسه ساده، مصالح گرم و رنگ‌های ملایم است که حس آرامش و تعلق را در فضا القا می‌کند. فرم‌های معماری با مقیاس انسانی طراحی شده‌اند تا تعامل اجتماعی را تسهیل کنند و حس امنیت و راحتی را برای ساکنان، به‌ویژه سالمندان، فراهم سازند.
موقعیت پروژه در حاشیه شهری شانگهای، میان روستاها، زمین‌های کشاورزی وسیع و شبکه‌های حمل‌ونقل گسترده، نمونه‌ای از چشم‌انداز حومه شهری چین محسوب می‌شود. بازآفرینی این منطقه صنعتی سابق، در راستای سیاست‌های دولتی برای توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی در مناطق حاشیه‌ای انجام شده است. پروژه جامعه شاد نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با طراحی هوشمندانه، فضاهای فراموش‌شده شهری را به مراکز فعال اجتماعی تبدیل کرد که نه‌تنها خدمات ارائه می‌دهند، بلکه بستری برای شکل‌گیری روابط انسانی، تعامل فرهنگی و تجربه زیست شهری باکیفیت هستند.
این پروژه از منظر برنامه‌ریزی شهری، نمونه‌ای از بازتعریف مفهوم «مرکز محله» در بافت‌های حاشیه‌ای است. جامعه شاد به‌جای تمرکز صرف بر خدمات درمانی یا مراقبتی، تلاش کرده است تا با ایجاد فضاهای عمومی متنوع، امکان مشارکت اجتماعی، فعالیت‌های فرهنگی و تعامل میان نسل‌ها را فراهم کند. این رویکرد موجب شده است که پروژه نه‌تنها برای ساکنان مجموعه، بلکه برای جامعه اطراف نیز جذابیت داشته باشد و به‌عنوان یک قطب منطقه‌ای عمل کند. جامعه شاد نشان‌دهنده ظرفیت معماری در بازتعریف مرزهای شهری و خلق فضاهایی است که شادی، تعامل و پایداری را در بطن خود دارند.
