مفهوم شهرهای هوشمند در دنیای امروز رشد قابل‌توجهی پیدا کرده است. شهرهای هوشمند تنها مراکز شهری نیستند، بلکه اکوسیستم‌هایی هستند که برای برآوردن نیازهای در حال تغییر ساکنان خود همواره در حال تکامل و سازگاری هستند. در ادامه چند پروژه شهر هوشمند در خاورمیانه بررسی می‌شود که شیوه زندگی، کار و رشد شهروندان را در محیط‌های شهری بازتعریف می‌کند.

شهر مصدر، امارات متحده عربی

شهر مصدر واقع در ابوظبی امارات، یک پروژه شهر هوشمند پیشگامانه است که در سال ۲۰۰۶ تأسیس شد تا یک واحه شهری پایدار و بدون کربن در بیابان ایجاد کند. این شهر دیجیتال به چندین چالش از جمله کاهش انتشار کربن، صرفه‌جویی در انرژی و ترویج زندگی پایدار در منطقه‌ای می‌پردازد که به‌سرعت در حال شهرنشینی است و هدف آن تعیین استاندارد جدیدی برای توسعه شهری سازگار با محیط زیست است.

از جمله ویژگی‌های این شهر هوشمند می‌توان به تأمین انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشیدی برای کل شهر، حمل‌ونقل کارآمد شامل سیستم حمل‌ونقل سریع و حمل‌ونقل الکتریکی خودکار اشاره کرد. فرایندهای نوآورانه مدیریت زباله نیز در این شهر، تولید حداقل زباله و بازیافت کارآمد را تضمین می‌کند.

معماری ساختمان‌های این شهر از اصول پایدار پیروی می‌کند و طراحی ساختمان‌ها به‌گونه‌ای است که خنک‌کننده‌های طبیعی را به حداکثر و مصرف انرژی را به حداقل می‌رساند. فناوری‌های پیشرفته مانند استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه‌شده به کاهش مصرف آب کمک می‌کند. علاوه بر این پیاده‌روی و برنامه‌ریزی شهری فشرده ردپای کربن را کاهش می‌دهد. همچنین این شهر دارای پارک‌ها و مناطق سبز متعددی است که کیفیت زندگی ساکنان را افزایش می‌دهد.

شهر اقتصادی ملک عبدالله، عربستان سعودی

شهر اقتصادی ملک عبدالله (KAEC) یک پروژه شهر هوشمند تاریخی است که در امتداد ساحل دریای سرخ عربستان واقع شده است. KAEC که به‌افتخار ملک عبدالله نام‌گذاری شده است، به‌دنبال رسیدگی به چندین چالش حیاتی عربستان از جمله کاهش وابستگی به درآمد نفت و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای جمعیت روبه‌رشد این کشور است.

شهر ملک عبدالله محل استقرار بندر ملک عبدالله، یکی از پیشرفته‌ترین بندرهای جهان است که برای مدیریت کارآمد محموله‌ها و تقویت تجارت بین‌المللی طراحی شده است. یک منطقه صنعتی اختصاصی با تشویق تولید و توسعه صنعتی به تنوع اقتصاد این شهر کمک می‌کند. شهرک تجاری نیز میزبان شرکت‌های چندملیتی است که فرصت‌های شغلی گوناگونی را برای شهروندان ایجاد می‌کند.

دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی این شهر که در سطح جهانی معتبر هستند، نوآوری و توسعه سرمایه انسانی را تقویت می‌کنند. همچنین KAEC بر شیوه‌های سازگار با محیط‌زیست، از جمله منابع انرژی تجدیدپذیر و فناوری‌های حفاظت از آب تأکید دارد و سیستم‌های حمل‌ونقل پیشرفته همچون شبکه ریلی یکپارچه، تحرک کارآمد را در شهر ترویج می‌دهد.

محله‌های پایدار و هوشمند کیفیت زندگی بالایی را برای ساکنان فراهم می‌کند و جاذبه‌های فرهنگی، مکان‌های تفریحی و توسعه‌های ساحلی فرصت‌های گردشگری را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر یک مرکز پزشکی پیشرفته خدمات بهداشتی با کیفیت بالا را برای ساکنان و بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد. KAEC دارای زیرساخت‌های دیجیتال پیشرفته است تا نوآوری‌های شهر هوشمند را ترویج دهد.

شهر لوسیل، قطر

شهر لوسیل یک پروژه شهر هوشمند رویایی است که در امتداد ساحل خلیج فارس و در شمال پایتخت قطر واقع شده است. هدف این پروژه تعریف مجدد زندگی شهری و تعیین استانداردهای جدید برای پایداری، نوآوری و تجمل در قلب قطر است و به‌دنبال رفع چالش‌های پیش روی قطر همچون شهرنشینی سریع، مدیریت منابع پایدار و نیاز به اقتصاد متنوع است.

حمل‌ونقل یکپارچه و سازگار با محیط‌زیست، خیابان‌های مناسب برای عابر پیاده، زیرساخت‌های هوشمند برای مدیریت انرژی، آب و زباله و فضاهای سرسبز و تفرجگاه‌های ساحلی در اولویت برنامه‌های این شهر قرار دارد تا زیست‌پذیری شهر را افزایش دهد.

منطقه تجاری لوسیل مارینا شرکت‌های جهانی را برای رشد تنوع اقتصادی جذب می‌کند و یک صحنه فرهنگی غنی با موزه‌ها، گالری‌ها و تئاترها را ارائه می‌دهد. مجتمع‌های مسکونی پیشرفته و امکانات رفاهی لوکس این شهر، مفهوم زندگی شهری را از نو تعریف می‌کند.

منطقه دیجیتال بیروت، لبنان

منطقه دیجیتال بیروت (BDD) پروژه شهر هوشمند در قلب لبنان است که به‌عنوان یک مرکز پویا برای اکوسیستم فناوری در منطقه عمل می‌کند و یک محیط مشارکتی و نوآورانه را برای مشاغل، کارآفرینان و علاقه‌مندان به فناوری فراهم می‌کند. BDD به‌دنبال پاسخگویی به چالش‌های مختلف شهری در بیروت از جمله احیای شهری، فضاهای اداری مدرن و تقویت یک اقتصاد فعال مبتنی‌بر فناوری است تا به یک مرکز دیجیتال و نوآوری پررونق تبدیل شود.

فضاهای اداری مدرن در BDD دفاتر و فضاهای همکاری مشترک را برای جذب شرکت‌های فناوری و استارت‌آپ‌ها ارائه می‌دهد و با استفاده از زیرساخت دیجیتال پیشرفته، دسترسی به اینترنت قابل‌اعتماد و پرسرعت را تضمین می‌کند. این شهر هوشمند میزبان انکوباتورها و شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپی است که کارآفرینی و نوآوری را پرورش می‌دهد.

پایداری شهر با توسعه فضاهای سبز، ساختمان‌های با انرژی کارآمد و اقدامات کاهش پسماند حاصل می‌شود، میزبانی رویدادهای فناوری و کنفرانس‌ها را به‌منظور تقویت همکاری و اشتراک دانش می‌پذیرد و با اقدامات امنیتی هوشمند و پیشرفته، ایمنی ساکنین و بازدیدکنندگان را تضمین می‌کند.

مسقط هوشمند، عمان

مسقط هوشمند یک پروژه جاه‌طلبانه در پایتخت عمان است که برای تبدیل مسقط به شهری مدرن و پایدار طراحی شده است تا از فناوری‌های پیشرفته برای افزایش کیفیت زندگی ساکنانش استفاده کند. چالش‌های پیش روی مسقط شامل ازدحام ترافیک، پایداری محیط‌زیست، خدمات عمومی کارآمد و رفاه جامعه است که با راهکارهای مختلف در پی مقابله با آنها است.

از جمله این راهکارها می‌توان به سیستم‌های مدیریت ترافیک پیشرفته، شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی فراگیر، اقدامات سازگار با محیط‌زیست مانند استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، کاهش زباله و گسترش فضاهای سبز اشاره کرد. یک پلتفرم دیجیتال خدمات شهری در مسقط را ساده می‌کند و به ساکنان اجازه می‌دهد تا در مدیریت و برنامه‌ریزی شهر مشارکت کنند.

راه‌حل‌های هوشمند مراقبت‌های بهداشتی، مراکز آموزشی و تحقیقاتی متکی‌بر فناوری، مکان‌های فرهنگی و تفریحی و سیستم‌های امنیتی پیشرفته رفاه عمومی جامعه را ارتقا می‌دهد. با ترویج نوآوری و کارآفرینی، مسقط هوشمند دستیابی به تنوع و رشد اقتصادی را آسان می‌کند.

امان هوشمند، اردن

امان هوشمند یکی دیگر از پروژه‌های شهر هوشمند در خاورمیانه است که در پایتخت اردن اجرا شده است. چالش‌های امان هوشمند عبارت است از ازدحام ترافیک، پایداری محیطی، کارایی خدمات عمومی و ایجاد شهری که زیست‌پذیرتر، پایدارتر و از نظر اقتصادی فعال‌تر باشد.

جابه‌جایی هوشمند، ابتکارات سبز همچون ساختمان‌هایی با انرژی کارآمد و اقدامات کاهش پسماند، پلتفرم‌های دیجیتالی برای دسترسی همه شهروندان به خدمات دولتی، ایجاد هاب‌های اقتصادی و حمایت از استارت‌آپ‌ها، تلاش برای کاهش آلودگی و افزایش فضای سبز از جمله راهکارهایی است که این شهر هوشمند برای رسیدن به اهداف خود به کار گرفته است.

امان هوشمند با سیستم‌های امنیتی پیشرفته و قابلیت‌های واکنش اضطراری، ایمنی و امنیت ساکنان را تضمین می‌کند و مکان‌ها، رویدادها و ابتکارات فرهنگی را برای ارتقای تجربه فرهنگی ساکنان خود ارائه می‌دهد. همچنین برنامه‌ها و ابتکاراتی برای افزایش سواد دیجیتال و رونق گردشگری و تقویت اقتصاد محلی در این شهر وجود دارد.

پارک انرژی ملک سلمان، عربستان سعودی

پارک انرژی ملک سلمان (SPARK) یک پروژه شهر هوشمند در شرق عربستان سعودی است که از نظر استراتژیک در نزدیکی میادین اصلی نفت و گاز قرار دارد و به‌عنوان قطبی برای نوآوری‌های انرژی، صنعتی و فناوری عمل می‌کند. هدف SPARK رسیدگی به چالش‌های مهم پیش روی عربستان سعودی شامل تنوع بخشیدن به اقتصاد و جدایی از وابستگی به نفت، ایجاد فرصت‌های شغلی و تقویت نوآوری در بخش انرژی است.

برای رسیدن به این اهداف از زیرساخت‌های پیشرفته برای پشتیبانی از بخش انرژی از جمله تولید و توزیع برق استفاده می‌کند و در مناطق صنعتی شرکت‌های ملی و بین‌المللی را جذب می‌کند تا تنوع اقتصادی را ارتقا دهد. مراکز تحقیقاتی و نوآوری در داخل شهر توسعه فناوری و تبادل دانش را تشویق می‌کند و ارتباطات پرسرعت و مراکز داده از تحول و نوآوری دیجیتال پشتیبانی می‌کند.

پایداری با منابع انرژی تجدیدپذیر و شیوه‌های سازگار با محیط‌زیست در طراحی شهر ادغام شده است و سیستم‌های لجستیک و حمل‌ونقل پیشرفته کارایی را در جابجایی کالا و مواد افزایش می‌دهند. برنامه‌های کارآفرینی در حمایت از بخش انرژی و آموزش حرفه‌ای برای توسعه نیروی کار ماهر در این شهر غیرقابل چشم‌پوشی است. پارک ملک سلمان محیطی متنوع و فراگیر دارد و تبادل فرهنگی میان ساکنان و کارکنان را تشویق می‌کند.