نگاهی به رتبه اول مسابقه «ساختمان آینده با کاربری مدرسه»
مدرسه به عوان بستر رشد و آموزش زیست جمعی، یکی از مهمترین فضاهای شهر مدرن است.
انتقال پیچیدگی زیستی ما به عنوان گونهای در حال تکامل به نسل بعد با روشهایی خلاقانه و هدفمند قطعاً آینده را تحت تاثیر قرار خواهد داد. معماران از این جنبه که میتوانند همواره پتانسیلهای پنهان را در پروژههای معماری و شهری را عیان کنند و امکانات ساختاری زیستی بدیلی را ارائه دهند، نقش پر رنگی در طراحی این فضاها دارند. از این رو مدرسه و آینده دو کلید واژه اصلی برای طراحی در این پروژه هستند که به تحلیل و تفسیر خوانش ما به صورت جداگانه خواهیم پرداخت.
مدرسه: فضای تعاملی است میان کودکان و نوجوانان با معلمانشان و انتقال ترکیبی زیستی حاصل از تعامل و آموزش. تعامل و تجربه موضوعی است که در سالهای اخیر پراهمیتتر از آموزش کلاسیک است. از این رو کیفیات فضایی مورد تجربه در فضای این مدرسه نکتهای حائز اهمیت. بود چگونه میتوان مدرسهای برای تجربه طراحی کرد تا آموزشش صرف. چگونه کودکان میتوانند تجربه زندگی جمعی و شهری را در مدرسه پیاده سازی کنند؟ به نظر میرسد دستیابی به تمام این مفاهیم از دریچه نگاه معماری و آموزش در آینده قابل تحلیل است. آینده درگیر چه مفاهیمی است که باید در مدارس جزوی از الگوی زندگی به نسل بعد منتقل شود و این انتقال نه صرفاً از راه آموزش کلاسی بلکه آموزش تجربی میسر است.
آینده: آینده برای ما آینده اقلیمی – زیستی بشر را به دنبال خود میآورد چرا که مهمترین مسائل پیش رو برای نسلهای آینده زندگی در جهان پسا سوخت فسیلی است. این که ویژگی زیست آینده چگونه است بسیار حائز اهمیت است. آستانهی راحتی و حرارتی تا حدودی در اثر کمبود انرژیهای تجدید ناپذیر در سالهای اخیر دستخوش تحول شده است و ما را به این سو میبرد تا فضاهایی مطابق به این عصر در آن تعبیه کنیم. آیندهای که بیش از پیش به گرمایش زمین، مصرف انرژی و به کار گیری انرژیهای تجدید پذیر پایبند خواهد بود و آن را در یک آموزش عملی و تجربی و نحوه زیست در این فضاها به نسلهای بعد آموزش میدهد.
مدرسهای در اقلیم گرم و خشک: با توجه به نحوه طرح سوال در مسابق و مشخص نبودن مختصات دقیق سایت و یا شهر مورد طراحی، موارد دیگری در شروع طراحی حائز اهمیت میشد از جمله نحوه آموزش در آینده نزدیک و مسائل اقلیمی پروژه. موضوعی که اقلیم به معماری تزریق میکند شاید در شروع کار معماری نتواند هستهی فکری را شکل دهد اما در ادامه میتواند شکل دهندهی موثری برای طرح باشد. بافت شهری در این اقلیم همواره در ایران تجربههای موفقی را از سر گذرانده است. اصولاً بافت شهرهای کویری و نیمه کویری ما نشانههای درخشانی از نحوه برخورد با این اقلیم را به ما معرفی کرده است. از بافت شهری تا تمهیداتی چون بادگیر و سرداب تا دستکنها و الگوهای تک اتاقی، همواره نوع تکامل این گونه زیستی اقلیمی محلی برای کشف شگفتی هاست.
مدرسه و شهر: در شهرهای مرکزی ایران الگویی از شهرسازی پیاده میشده که شباهتهای فراوانی با یکدیگر دارند. مدرسه فضایی شهری و فضایی برای ماندن است، فضاهای زندگی و استراحتی موقعیتی منحصر به فرد را به دانش آموز میدادند و آنها را به گونهای به زیست در شهر علم تشویق میکردند. از این رو مدرسه در جایگیری شهری در نقطهای مهم روی محورهای اصلی قرار داشت و در مواقعی به حیاطی برای شهر نیز تبدیل میشد.
بافتی برای آینده: برنامه مفصل مسابقه و وسعت سایت ما را بر آن داشت تا بتوانیم به این قطعه زمین به مثابه بخشی از شهر نگاه کنیم. این که عملکردها میتوانند بخشی از بافت شهری را شکل دهند و در این پروسه فضاهای ارتباطی همان بافت موجود در بین عملکردها باشند ایده اصلی شکل گیری طرح بود. این بافت اما به دلایل اقلیمی-عملکردی خود را به زیر زمین میکشد و شهر را به روی بام خود دعوت میکند. مدرسه همانند گذشته و اینبار با دیاگرامی جدید به شهر بر میگردد.
شهر و مدرسه: رابطه شهر و مدرسه در تعریف جدید شکلی متفاوت میگیرد. از آنجایی که مدرسه نیاز به امنیت فضایی است و شهر نباید به طور کامل با عملکردها درگیر شود، پلاتفرم فضای شهری به روی بام میآید و از روی پروژه میگذرد. ضمناً این صفحهی شهری سایه اندازی مناسبی را برای عملکردهای زیر فراهم میکند تا بتوانند از تهویه طبیعی و سایه اندازی در فصول گرمتر استفاده نمایند.
بادگیرهای آینده: در این پروژه از بادگیرهای مدرن استفاده شده است و این بادگیرها به جریان هوا در درون فضاها چه از نوع تخویه و چه مکشی عمل میکنند و تا حدود زیادی مصرف انرژی را در پروژه کاهش میدهند. از طرفی بادگیرها به عنوان یکی از پرکاربردترین فنون مهندسی در ایران میتواند با بهینه شدن به پروژههای عمومی بازگردد تا بخشی از انرژی مصرفی ساختمانهای عمومی را کاهش دهد. این بادگیرها با کمک آب میتوانند تهویه مطبوعی را فراهم کنند.
پنلهای خورشیدی: از جایی که سطح بام شهری پروژه با آفتاب شدید نواحی گرم و خشک درگیر است، استفاده از سیستم ترکیبی سلول خورشیدی فوتوولتاییک در پروژهای عمومی در این مقیاس بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که میتواند با ایجاد توان برقی مناسب، حتى برق اضافه خود را وارد شبکه شهری نماید و به شهر هم از این حیث کمک کند. پنلهای خورشیدی از مهمترین و کاربردیترین منابع تولید برق برای جهانی بدون سوخت فسیلی به حساب میآید.
فضا در مدرسه آینده: در بخش استراتژی فضایی، این مدرسه نوعی دیگر از زیست در ساختمانهای عمومی را پیشنهاد میدهد و این کار را با حذف فضاهای سر بسته ارتباطی و تعویض آن با میان فضاهای عملکردها انجام میدهد. میزان انرژی مصرفی از سویی برای تامین سرمایش و گرمایش فضاهای ارتباطی و محورهای اتصالی میزان قابل توجهی در این نوع فضاهاست که در این پروژه کاملاً بهینه شده است. راهرو در فضای مدارس کلاسیک فضایی پررنگ است که در این پروژه کاملاً با تجربهای متفاوت روبرو شده است. تجربه بودن، دویدن و رقصیدن و شکل گیری خاطرات در میان احجام مدرسه شکل میگیرد و تغییرات فرمی احجام کودکان را با نحوه حضور و برخورد در فضاهای مختلف آشنا میکند و به آنها تجربه فضاهایی متفاوت از کلاسهای کلاسیک را میدهد. این تجربه در حیاطهای مدرسه که تقسیم شده و شکلهای گوناگونی دارند نیز اتفاق میافتد و بچهها در حیاطهایی با سامان فرمی متنوع خود را مییابند. شرایط کمرنگ مرزی برای بیرون و درون بودن در کلاس و یا حیاط و داخل یا بیرون مدرسه بودن بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
مشخصات طرح:
• طراح: استودیو معماری طرح و پیشنهاد
• معمار مسئول: مازیار گل طینتی
• تیم طراحی: لیلی قلی زاده، نوژان بوب، آرین نامدار بنادری، فاطمه اینانلو، ستاره قنواتی، علی علی اکبر کندسری
• رده: آموزشی
• سال: ۱۴۰۲