نشست با عنوان «متون تاریخی چگونه فضا را روایت می کند؟»
Admin1
متون تاریخی چگونه فضا را روایت می‌کند؟
متون تاریخی، راحت در مورد تاریخ فضا اعتراف نمی کنند. در واقع برای بازجویی از متون تاریخی دو چالش اصلی داریم: اول آنکه کم حرف می زنند و دوم آنکه زیادی حرف می زنند! کم حرف می زنند، چون به سختی می توان گزاره هایی در متون تاریخی فارسی -بخصوص متون پیشا صفوی- یافت که مستقیماً در مورد فضا حرف زده باشند. از طرفی هم زیاد حرف می زنند، چون اگر همان گزاره ها را کنارِ هم بگذاریم، یافتن نخ تسبیح و کلان روایتی که این پاره گزاره ها را به هم بدوزند، کار دشواریست. پس چگونه می توان از چنین متهم سرسختی بازجویی کرد تا به ما پاره ای اطلاعات به درد بخور بدهد؟
روی هم رفته ۴ پیشنهاد کلی روش شناختی می توان کرد:
۱. از داشته ها بی آغازید.
۲. برخی متن ها کلید واره اند؛ آن ها می توانند چارچوب هایی اولیه برای بافتن نخ تسبیح کلان روایت به دست دهند.
۳. لای سطرها را بخوانید: گاهی تاریخ فضا را در آینه ی فعالیت ها و افراد مجاورش می توان فهمید.
۴. از شواهد کالبدی بجای مانده غافل نشوید… به انضمام یک تبصره: از تیغ اوکام استفاده کنید!
در نشست «متون تاریخی چگونه فضا را روایت می‌کند؟» پس از مروری گذرا از این ۴ محور روش شناختی، به طور تفصیلی به تجربه ی تاریخ نگاری فضا در کتاب «شهر در روزگار ایلخانی» خواهیم پرداخت که به طور خاص روی دو محور روش شناختی نخست استوار است. در مقیاس کلان و شهری، گزاره هایی که مستقیماً به تاریخ نگاری فضا پرداخته اند بیشتر یافت می شود و در کتاب مزبور، به سراغ دوره ای حساس از تاریخ شهر ایران رفته ایم؛ در مورد این دوره دو نظر غالب در جامعه ی پژوهشی وجود دارد:
۱. دوره ی مغول و ایلخانی، عصر سقوط شهرنشینی است و فضای شهری به محاق می رود.
۲. دوره‌ی ایلخانی به لحاظ شهرسازی ادامه ی عصر پیشین خود است و حاوی ابتکارات جدید و خاصی نیست.
بررسی متون تاریخی در کتاب «شهر در روزگار ایلخانان» نشان می دهد هیچ یک از این دو نظر برای توضیح تاریخ فضای شهریِ این دوره کارآ نیستند و لذا به جستجوی روایتی نو از این دوره در متون تاریخی می پردازد.
با حضور:
دکتر شهاب الدین تصدیقی؛ پژوهشگر مطالعات معماری ایران
* حضور در این نشست برای عموم آزاد و رایگان است.
