مفهوم «فرهنگ استفاده مجدد» در موزه‌های اروپایی به معنای بازآفرینی و احیای بناها و فضاهای تاریخی به‌منظور تبدیل آنها به موزه‌هایی است که همزمان با حفظ اصالت تاریخی، نیازهای عملکردی و فرهنگی معاصر را نیز برآورده می‌کنند. این رویکرد موجب حفظ میراث معماری و تاریخی می‌شود و به موزه‌ها هویتی عمیق‌تر می‌بخشد و پیوندی مستحکم‌تر با بستر تاریخی‌شان برقرار می‌کند.

موزه‌ها در تاریخ به‌نسبت جدید خود به‌عنوان محلی برای جمع‌آوری و نمایش جنبه‌های خاصی از فرهنگ شکل گرفته‌اند. در این میان، معماری موزه نه‌تنها به‌عنوان مکانی برای نمایش آثار بلکه به‌عنوان بخشی از تجربه بازدیدکننده اهمیت دارد. معمار مسئول طراحی مسیر حرکت بازدیدکنندگان و هماهنگی بین ارزش فرهنگی آثار و تجربه فضایی است. با این حال، همه موزه‌ها به‌طور خاص برای این هدف ساخته نشده‌اند و بسیاری از آنها در بناهای تاریخی مستقر شده‌اند که کاربری اولیه خود را از دست داده‌اند.

استفاده مجدد تطبیقی از بناهای تاریخی در اروپا

بسیاری از موزه‌ها در اروپا، در بناهای تاریخی یا یادمان‌هایی شکل گرفته یا گسترش یافته‌اند که به‌تدریج کاربری اصلی خود را از دست داده بودند. از قرن نوزدهم و بیستم، مفهوم حفاظت از میراث فرهنگی و استفاده مجدد تطبیقی به‌عنوان یک رویکرد خلاقانه و فلسفی در اروپا شکل گرفت. این رویکرد موجب توقف تخریب بناها و حفظ مواد تاریخی آنها می‌شود و لایه‌ای جدید از معنا و عملکرد به آنها اضافه می‌کند. نقش معمار در این فرایند، ایجاد تعادل بین حفظ اصالت بنا و تطبیق آن با نیازهای عملکردی و فرهنگی امروز است. این مداخلات باید به‌گونه‌ای باشد که ساختار اصلی حفظ شود و در عین حال فضای مناسبی برای نمایش آثار و تعامل با مخاطب فراهم کند. در ادامه چند نمونه از موزه‌های اروپایی معرفی می‌شود که با رویکرد استفاده مجدد از فضا طراحی شده‌اند.

خانه جمهوری وایمار، آلمان

خانه جمهوری وایمار پروژه بازسازی یک انبار واگن متعلق به سال ۱۹۲۳ است که به موزه هنر «باوهاوس» تبدیل شده است. ورودی جدید ساختمان، دیوارهای مخروبه انبار سابق را حفظ کرده است و به‌عنوان پیوندی بین بخش تاریخی و الحاقات مدرن عمل می‌کند. مداخلات طراحی به‌گونه‌ای است که کمترین آسیب به ساختار تاریخی وارد شده است و تغییر مواد به وضوح دوره‌های مختلف تاریخی را از هم متمایز می‌کند.

موزه روستایی کازال سالویو، پرتغال

این موزه در ساختمان‌هایی قرار دارد که نمونه مستند نخستین سکونت‌های انسانی در محله کازال سالویو د اوتیرو د پولیما در شهر لیسبون است. این ساختمان‌ها با وجود سادگی در معماری، تغییرات و توسعه‌های متعددی را در طول زمان تجربه کرده‌اند که بازتاب‌دهنده تاریخ محلی غنی اما غیررسمی این منطقه است. این تاریخ محلی اکنون در فضایی موزه‌ای حفظ شده است. ویژگی‌های هندسی شکسته و نامنظم بناها توسط مداخلات جدید ادامه یافته است؛ این مداخلات با حفظ همان مقیاس و شکل کلی ساختمان‌ها، به ایجاد یک محوطه دلپذیر در کنار روایت تاریخی فضا کمک کرده‌اند و پیوندی زنده میان گذشته و حال ایجاد کرده‌اند.

موزه کفش شونن‌کوارتیه، هلند

موزه کفش شونن‌کوارتیه در مرکز شهر وال‌ویک هلند واقع شده است و سنت دیرینه شهر در صنعت کفاشی را به نمایش می‌گذارد. این موزه در مجموعه‌ای از ساختمان‌های تاریخی متعلق به دهه ۱۹۳۰ قرار دارد که به‌تازگی بازسازی و گسترش یافته است. این بنا علاوه بر نمایش هنر و صنعت کفاشی محلی، به‌عنوان مرکز نوآوری و آزمایشگاه طراحی نیز فعالیت می‌کند و نقش فعالی در حفظ و به‌روزرسانی این سنت با نیازهای معاصر ایفا می‌کند.

فضای داخلی موزه با حفظ ساختار باز و استفاده از مصالحی همچون آجر، فولاد، بتن و چوب، حس تاریخی بنا را تقویت کرده و در عین حال امکاناتی مدرن برای پژوهش، طراحی و تولید نمونه‌های کفش فراهم آورده است. در بازسازی موزه، فضای اداری اضافه‌شده در دهه ۱۹۸۰ نیز به‌گونه‌ای بازطراحی شده است که با ایجاد درهای دایره‌ای بزرگ، دید منحصربه‌فردی به داخل سالن‌ها فراهم می‌آورد. فضاهای عمومی موزه همچون کافه و کارگاه‌های باز در دسترس عموم قرار دارند، حتی برای کسانی که از موزه بازدید نمی‌کنند. این پروژه نمونه‌ای برجسته از تلفیق میراث معماری با نیازهای روز و ایجاد فضایی چندمنظوره است که تاریخ، فرهنگ و صنعت را به هم پیوند می‌دهد.

نمای ورودی موزه باروک کاتالونیا، اسپانیا

تنها بخش باقی‌مانده از کالج سنت ایگناتیوس در شهر مانرسای اسپانیا، صحن داخلی و راهروهای اطراف آن است و کلیسای باروک اصلی تخریب شده است. تغییر کاربری این ساختمان از مذهبی به فرهنگی، معماران را موظف به طراحی مداخله‌ای معاصر برای تکمیل مجموعه کرده است تا بخش‌های از دست رفته را به روشی مدرن و هماهنگ تکمیل کنند. در این بازسازی، کل مجموعه ساختمان‌ها به‌گونه‌ای سازماندهی شد که بتواند میزبان دو موزه مهم باشد. ورودی جدید با معماری ساختارشکن، دیواری از کلیسای اصلی را بازسازی کرده است و دسترسی به موزه باروک کاتالونیا و موزه تاریخ شهر مانرسا را سازماندهی می‌کند.

موزه هنرهای زیبای شارلروآ، بلژیک

ساختمان دفلد در شهر شارلروآی بلژیک که بیش از یک قرن به‌عنوان اصطبل ژاندارمری مورد استفاده قرار می‌گرفت، با یک مداخله معاصر، به موزه هنرهای زیبا تبدیل شده است. معماران با افزودن یک سردر بزرگ و بتنی عظیم، هویتی جدید به بنا داده‌اند بدون اینکه ماهیت تاریخی آن تغییر کند. این مداخله خارجی، نمای شیروانی ساختمان را به‌عنوان یک فضای گذار برجسته می‌کند و بازدیدکنندگان را به سفری در فضاهای روشن و منظم دعوت می‌کند که آثار هنری در آن‌ها به نمایش گذاشته شده‌اند. فضای داخلی به دو بخش نمایشگاه‌های موقت و دائمی تقسیم شده که توسط پلکان جدیدی به هم متصل می‌شوند.