پالنگان را همەجا بە نام ماسولە کردستان می‌شناسند، دلیل آن هم این است کە همچون روستای ماسولە از معماری و سبک پلکانی و طبیعتی بکر برخوردار است.

گرچە زیبایی‌های این روستای زیبا در چهار فصل سال انکار ناپذیر است، اما فصل بهار زیبایی‌های این منطقە را دوچندان می‌کند.

برای رسیدن بە این منطقە زیبا و دلنواز باید صبح زود آفتاب نزده حرکت کرد، هرچقدر از سنندج دورتر شده و دل بە جادە و مسیر می‌سپارید از دود و دم و شلوغی‌های شهر فاصلە گرفتە و طبیعت زیبای بهاری بیشتر نمایان می‌شود، باید گفت کە زیبایی‌های مسیر خود سفری مجزا بە دل طبیعت است.

نرسیدە بە روستا و در چند کیلومتری پالنگان، مقبرە حضرت عکاشە و فضای دلچسپ مقبرە مکان خوبی برای استراحتی کوتاە بعد از ساعت‌ها رانندگی و صرف صبحانەای دلچسپ همراە با نسیم خنک صبحگاهی و صدای دلنواز طبیعت است.

با رسیدن بە روستای زیبای پالنگان، تازە سفر شما آغاز می‌شود، وقتی از ماشین پیادە می‌شوید، صدای دلنواز موسیقی هورامی از دور دست‌ها بە گوش می‌رسد و با صدای رقص و آواز رودخانە سیروان در هم آمیختە است و این آغاز گردشی بی‌نظیر است.

برای رسیدن بە طبیعت بکر و آبشارهای خروشان منطقە و درختان در هم تنیدە آن، باید مسیری طولانی را تا روستا قدم زنان طی کنید؛ اولین چیزی که از ابتدای راه نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند صدای دلنواز آبی است که در کنار مسیر می‌گذرد و شما همقدم با باد و نسیم خنک بهاری و رودخانە خروشانی هستید کە در پایین دست روان است.

هرچقدر کە پیش‌تر می‌روید، صدای  موسیقی "سیاچه‌مانه"‌ هم نزدیک‌تر می‌شود و شور و نشاط خاصی را به مسافران تزریق می‌کند؛ این اولین قدم آشنایی مسافران با فرهنگ موسیقی سنتی اورامی است.

وارد روستا که می‌شویم دیدن خانه‌های پلکانی و معماری سنگی روستا اولین چیزی است که چشم‌ها را به سوی خود جلب می‌کند، رودخانه‌ای مشهور به "ته‌نگی‌وه‌ر" که از میانه روستا می‌گذرد خانه‌ها را به دو قسمت تقسیم کرده‌است و راه ارتباطی اهالی روستا از طریق پل باریکی است که بر روی رودخانه قرار دارد.

آب و هوای روستا در فصل بهار بسیار خنک و معتدل است و طبیعت بکر و چشم‌نواز، آبشارهای طبیعی، صدای غرش آب رودخانه، باغ‌های زیبا و سرزنده و مسیر پیاده روی بی نظیر در دل این طبیعت بکر سبب جذب گردشگران بسیاری از جای‌جای دنیا شده‌است.

در کنار دیدن این همه زیبایی، بستن چشم‌ها و گوش سپردن به نوای طبیعت نیز خالی از لطف نیست، صدای آب روان، آواز خوانی دسته‌جمعی پرنده‌ها، وزش نسیم خنک بهاری، حتی صدای موسیقی که از دور به گوش می‌رسد... حسی که در شهر یافت نمی‌شود.

این‌جا تنها جایی است که از سیستم و ساختمان‌سازی شهری خبری نیست و با وجود اینکه در طول قدمت ۳۰۰۰ ساله خود بارها و بارها ویران و بازسازی شده‌است؛ اما هنوز سیستم محلی و روستایی خود را حفظ کرده و مصالح و املاح به کار رفته در ساختن خانه‌ها نیز حاصل همین طبیعت بکر است.

هرچند که پالنگان به ماسوله کردستان شهرت دارد اما نه شهرت شمال را دارا است و نه مثل سایر جاها پر از اتفاق‌های گوناگون است، سفر به پالنگان سفری به عمق سادگی و بی‌آلایشی است، ساده مانند دل اهالی روستا.

دیدن آبشارهای طبیعی در مسیر پیاده‌روی، زیبایی بی حد و حصری به این بهشت گمشده بخشیده که چشم‌ها از دیدن و روح از صدای خروشان این آبشارها سیر نمی‌شود؛ به راستی که این مناظر برای هر رهگذری گوشه‌ای از بهشت را تداعی می‌کند.

دیدن قلعه تاریخی روستای پالنگان که در مسیر چشمه‌های پرآب قرار دارد و هنوز آثار و بقایای اتاق‌ها، آتشکده‌ها و پل‌های قدیمی آن پابرجاست، شاید برای دوستداران تاریخ و تمدن قدیمی خالی از لطف نباشد.

در تحفه ناصری درباره این قلعه آمده‌است: "این قلعه مدت‌ها محل سکونت امرای کلهر بوده است که بعدها خاندان مشهور اردلان آن را جزو قلمرو و متصرفات خود قرار داد و بر استحکامات آن افزوده و بناهای رفیع از مسجد و دکان‌ها و غیره بر آن می افزایند".

وارد کوچه پس کوچه‌های روستا که می‌شوی و از کوه بالا می‌روی صفا و صمیمیت اهالی روستا یکی از زیبایی‌های زندگی روستایی را به نمایش می‌گذارد، پشت‌بام یکی از خانه‌ها حیاط خانه دیگری است، زنانی را می‌بینی که در پشت‌بام نشسته و مشغول نخ ریسی هستند، برای سهولت در رفت و آمد از کوه از پله‌های سنگی استفاده شده است، از پله‌ها که بالا می‌روی عده‌ای از پیرمردانی را می‌بینی که در تنهایی خود نشسته و بهشتی را می‌نگرند که تمام عمر خود را در آن به سربرده‌اند یا خانواده‌هایی را می‌بینی که در کمال آرامش و صمیمیت مشغول نوشیدن چای در دل این طبیعت بکر هستند.

بعد از کلی گشت‌وگزار در این بهشت خدادادی زیبا، بوی ماهی کبابی که در فضا پیچیده است مسافران را به صرف نهاری دلچسپ در دل طبیعتی بکر فرا می‌خواند و ماهی قزل‌آلای این منطقه شهرت بسیار دارد.