زیست‌پذیری و کیفیت زندگی در شهرهای پرجمعیت کاهش یافته است که یکی از دلایل آن مسئله افزایش فاصله مکان‌های مختلف مانند مسکن، ادارات، مدارس، مکان‌های اجتماعی و تفریحی است. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، تا سال ۲۰۳۰ درصد جمعیت شهرهایی با بیش از ۵۰۰ هزار نفر جمعیت، ۵ درصد افزایش خواهد یافت.

توسعه با کاربری مختلط

بیش از ۵۰ شهر در سراسر جهان با جمعیت بیش از ۱۸ هزار نفر در هر کیلومترمربع وجود دارد که ۲۲ شهر در آسیا هستند. برای کاهش اثرات منفی شهرنشینی گسترده، توسعه املاک و مستغلات با کاربری‌های ترکیبی در مناطق شهری رواج یافته است. ساختمان‌های کاربری مختلط طراحی شده‌اند تا کاربردهای مختلفی از جمله مسکونی، تفریحی، تجاری، محل کار و دفاتر اداری، هتل و پارکینگ خودرو را در یک ساختمان یا یک مجموعه ساختمان ادغام کنند. ادغام این عملکردها، منجر به شکل‌گیری نوعی جامعه می‌شود که از نظر فیزیکی و عملکردی یکپارچه هستند

مزایا و معایب توسعه با کاربری مختلط

مطالعات دانشگاه هاروارد نشان می‌دهد که نیمی از مستأجران در ایالات متحده بیش از ۳۰ درصد از درآمد خود را صرف اجاره مسکن می‌کنند و تقریباً دوسوم جمعیت نمی‌توانند ملک خریداری کنند؛ توسعه با کاربری مختلط دسترسی به مسکن را با قیمت‌های مقرون‌به‌صرفه آسان می‌کند و فضاهای هوشمندتر و ایمن‌تری را برای کاربران فراهم می‌کند. کاهش استفاده از فضاهای شهری برای کاربری‌های مختلف به‌نفع حفظ مناطق سبز یا ایجاد مناطق جدید است. این ساختمان‌ها در مصرف انرژی کارآمدتر هستند و باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شوند و با افزایش پیاده‌روی نقش بزرگی در دوام اقتصادی یک شهر ایفا می‌کند.

توسعه با کاربری مختلط نه‌تنها رفاه فیزیکی شهر را ارتقا می‌دهد، بلکه سلامت روانی و اجتماعی کاربران را نیز تقویت می‌کند. محله‌های شهری با کاربری مختلط حس اجتماعی را تقویت می‌کنند و فعالیت‌های تفریحی متنوعی را برای شادی، تعامل و بهره‌وری ساکنان و کارمندان فراهم می‌کنند و کارمندان ادارات واقع در این مجتمع‌ها از استرس رفت‌وآمد طولانی رها می‌شوند.

با وجود مزایایی که گفته شد، این مجتمع‌ها نیاز به برنامه‌ریزی و بودجه قابل‌توجهی دارند و فرایند طراحی تا تکمیل ساخت آنها ممکن است سال‌ها طول بکشد. علاوه بر این، مقررات و ادارات محلی اغلب آنقدر که لازم است انعطاف‌پذیر نیستند و ترکیب کاربری‌های تجاری با مسکونی ممکن است منجر به افزایش ترافیک و ازدحام شود. فعالیت‌های تجاری ممکن است باعث ایجاد سروصدا و اختلالاتی شود که بر آرامش فضاهای مسکونی تأثیر می‌گذارد. این موارد لزوم برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگ و استفاده از فناوری‌های پیشرفته ساخت‌وساز را برای توسعه با کاربری مختلط به‌وضوح نشان می‌دهند.

نمونه‌هایی موفق از توسعه با کاربری مختلط

نمونه‌هایی از پیشرفت‌های بسیار موفق توسعه‌های با کاربری ترکیبی وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.

Colombo Centre در لیسبون، پرتغال

کلمبو، یک مرکز خرید در لیسبون است که بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می‌کند. این مرکز با یکپارچه‌سازی دفاتر اداری، بیش از ۳۴۰ واحد خرده‌فروشی، ۶۰ رستوران، هشت سالن سینما، یک شهربازی و یک زمین بازی بولینگ به یک منبع مرجع در پرتغال تبدیل شده است و سالانه نزدیک به ۲۵ میلیون بازدیدکننده دارد. یک ترمینال اتوبوس در کنار ساختمان و ایستگاه متروی آن امکان دسترسی آسان به این مجتمع چندکاربری را آسان کرده است.

دهکده میرویش در تورنتو، کانادا

دهکده میرویش با ارائه یک مدل توسعه ضروری و جدید که شامل مسکن اجاره‌ای، فضاهای عمومی، واحدهای خرده فروشی و فضاهای سبز است، تغییری در شهرسازی تورنتو ایجاد و به حفظ و استفاده مدرن از ۲۴ ساختمان قدیمی کمک خواهد کرد. این پروژه در دست توسعه ۴.۵ هکتاری به عنوان یک جامعه هدفمند جامع برای آپارتمان‌های اجاره‌ای و مشاغل کوچک خلاقانه عمل می‌کند. با الهام از صفحات متراکم کف ساختمان‌های کوچک در توکیو، مجموعه ساختمان‌های این دهکده به برج‌های کوچک و واحدهای خرده فروشی در سطح زمین تقسیم می‌شوند تا ریتم منظره خیابان حفظ شود. ساختمان‌های تاریخی و میراث این منطقه نیز در راستای ترویج هویت، حفظ می‌شود و تعداد زیادی رستوران و کافه برای جان بخشیدن به منظره خیابان اضافه می‌شود. این توسعه چندکاربری، با پشتیبانی از حمل‌ونقل پایدار و ترویج دوچرخه‌سواری شهر را به سوی پایداری بیشتر سوق می‌دهد.

۹۰۰ North Michigan در میشیگان، ایالات متحده آمریکا

ساختمان ۹۰۰ North Michigan در ایالت میشیگان در سال ۱۹۸۹ تکمیل شد و یکی از اولین بناهای عمودی با کاربری ترکیبی به حساب می‌آمد. این ساختمان دارای پنج کاربری اصلی شامل یک مرکز خرید، هتل چهار فصل، فضای اداری در بخش پایینی برج، ساختمان‌های اشتراکی در طبقات بالاتر و یکی از بزرگترین پارکینگ‌های شهر است. این برج با چهار فانوس که تاجی را در ارتفاع ۲۶۰ متری تشکیل می‌دهند، منظره شهری شیکاگو را با تنوع ساختاری، به نوعی یکپارچه می‌کند. میشیگان شمالی ۹۰۰ اولین ساختمان در نوع خود برای KPF بود و هنوز هم به عنوان هشتمین ساختمان بلند شهر از آن نام برده می‌شود. این ساختمان به بخش توسعه شهری ثابت کرد که همانطور که عناصر معماری را می‌توان با هم ترکیب کرد و از فواید آنها به صورت یکپارچه بهره برد، کاربری‌های مختلف را نیز می‌توان در یک ساختمان ترکیب کرد و به نوع جدیدی از هم‌افزایی با اثر ترکیبی بیشتر از مجموع اجزای آن دست یافت.

Vertikal Nydalen در اسلو، نروژ

یک مجتمع آپارتمانی بلندمرتبه در منطقه صنعتی تاریخی نیدالن در اسلو، ساخته شده است که نمونه‌ای موفق از توسعه با کاربری ترکیبی به شمار می‌آید. این ساختمان ترکیبی با یک سیستم آب و هوایی ساده و خودکفا و تهویه طبیعی نیاز به انرژی برای سرمایش، گرمایش و تهویه را به صفر رسانده است. نیدالن طی دهه‌های گذشته با هدف ایجاد یک منطقه بدون خودرو، از یک منطقه صنعتی به یک منطقه تجاری مدرن بازآفرینی شده است. این مجتمع دارای رستوران‌های متعدد در همکف، دفاتر اداری در پنج طبقه ابتدایی و آپارتمان‌های مسکونی در طبقات بالاتر است و برای حفظ نقاط دیدنی خاص ساختمان به دو حجم با ارتفاع‌های مختلف تقسیم می‌شود که فقط یک قسمت از حداکثر ارتفاع ۱۸ طبقه بهره می‌برد. گذرگاه‌های مختلفی برای عابران پیاده در طبقه همکف و اطراف ساختمان ایجاد شده است که به لطف طراحی آن شرایط مساعدی از تابش نور خورشید و وزش باد را تضمین می‌کند.

ساختمان One Zaabeel در دبی، امارات متحده

ساخت طولانی‌ترین کنسول جهان در دبی به تازگی به پایان رسیده است. این کنسول با وسعت ۶۷.۵ متر، بخشی از یک ساختار افقی بلندتر به نام The Link را تشکیل می‌دهد که در ارتفاع ۱۰۰ متری بالای یک بزرگراه شش خطه معلق است و طبقه بالای آن یک استخر غول پیکر راه اندازی شده است. لینک در دو نقطه به دو آسمان خراش در دو طرف بزرگراه متصل است و به‌عنوان یک پل چهارطبقه بین آنها عمل کند. راه‌اندازی این کنسول یک توسعه لوکس با کاربری ترکیبی شامل آپارتمان‌ها، هتل‌ها، ادارات، خرده‌فروشی‌ها، رستوران‌ها و مکان‌های تفریحی است.