کشف اتاق مخفی میکل آنژ در کلیسای مدیچی / پیدا شدن طراحیهای شگفتانگیز در زیر کلیسا
مودی بودن همیشه بخشی از شهرهای قدیمی و مدرن بوده است. ساختار شهرهایی همچون لندن، نیویورک و شانگهای با فرمهای عمودی مختلفی تکامل یافته است که به مرور زمان بر چشمانداز شهری تسلط یافتهاند. آسمانخراشها جنبهای منحصربهفرد از شهرها هستند و اهمیت اجتنابناپذیری در شکلدهی به تصویر یک شهر بهعنوان نمادی از یک دوره خاص دارند.
ساخت آسمانخراشها در دو دهه گذشته در سطح جهانی رونق چشمگیری داشته است. بر اساس گزارش شورای ساختمانهای بلندمرتبه و زیستگاههای شهری، ۸۷ درصد از بلندترین ساختمانهای جهان در حال حاضر، پس از سال ۲۰۰۰ تکمیل و افتتاح شدهاند. ساخت آسمانخراشها از اوایل دهه ۲۰۰۰ در شهرهای کمارتفاع اروپایی همچون لندن، بارسلونا، پاریس و میلان نیز رونق پیدا کرده است. لندن در دو دهه گذشته شاهد ساخت تعداد زیادی آسمانخراش جدید از جمله شارد، گرکین و چیزگریتر بوده است که بهدلیل طراحی و نامهای منحصربهفرد خود معروف هستند.
بررسی آینده شهرها در سال ۲۰۳۰
سالهای حین و پس از پاندمی کرونا نقش مهمی در شکلدهی به جنبههای مختلف زندگی شهری ایفا کرده است. وقفهای که بر زندگی افراد تحمیل شد، لحظاتی را برای کارشناسانی که در دانشگاه و صنعت ساختوساز فعال بودند فراهم کرد تا به آینده آسمانخراشها فکر کنند و در بسیاری از کنفرانسها و سخنرانیهای مجازی، درباره شهرهای آینده، تابآوری و سازگاری آسمانخراشها و اهمیت فرهنگی آنها تا سال ۲۰۳۰ تبادل نظر کنند. آینده آسمانخراشها در محیطهای شهری موضوعی است که بحثهای قابلتوجهی را به همراه دارد و دیدگاههای خوشبینانه و بدبینانهای در مورد نقش آنها در توسعه پایدار شهری وجود دارد.
مزایای آسمانخراشها
آسمانخراشها بهعنوان راهحلی برای چالشهای ناشی از افزایش جمعیت شهری در نظر گرفته میشوند. با پیشبینیهای سازمان ملل مبنیبر اینکه تا سال ۲۰۵۰ حدود ۷۰ درصد از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی خواهند کرد، ساختوساز عمودی به شهرها اجازه میدهد که از زمین به بهترین شکل استفاده کنند و ساکنان بیشتری را در مساحت کوچکتری از زمین جای دهند.
شهرهای بسیاری در جهان از جمله لندن، نیویورک و سنگاپور در حال ساخت آسمانخراشهای جدیدی هستند که بهعنوان فضاهای چندمنظوره طراحی شدهاند و شامل ادارات، فروشگاههای خردهفروشی و مراکز عمومی میشوند. توکیو، تورنتو و بیشتر شهرهای چین از جمله چنگدو، گوانژو، هانگژو و ووهان هر یک بیش از ۲۵ آسمانخراش در حال ساخت دارند که انتظار میرود طی یک تا دو سال آینده راهاندازی شود.
آسمانخراشها اغلب نماد قدرت اقتصادی و نوآوری هستند و بهعنوان نقاط عطفی عمل میکنند که به هویت یک شهر کمک میکند و میتواند گردشگری و جذب سرمایهگذاری را افزایش دهد. شهرهایی همچون دبی اقتصاد خود را از طریق آسمانخراشهای نمادین متحول کردهاند. افزونبر این، طراحی معماری این مدل ساختمانها در حال تکامل است تا در کنار کارایی به جنبه زیباییشناسی شهر نیز توجه شود و تجربههای زنده جدیدی در شهر ایجاد کند.
امروزه تأکید فزایندهای بر ساخت آسمانخراشهای سازگار با محیط زیست وجود دارد. بهعنوان مثال، نیویورک هدف خود را کاهش قابلتوجهی در انتشار گازهای گلخانهای از ساختمانهای بلندمرتبه تا سال ۲۰۳۰ قرار داده است و به بازسازی ساختمانهای موجود بهمنظور بهبود کارایی انرژی تأکید میکند. انتظار میرود که آسمانخراشهای آینده با در نظر گرفتن اهداف کربنخنثی طراحی شوند و از فناوریهای سبز و مواد پایدار در ساخت آنها استفاده شود.
استدلالهای مخالف آسمانخراشها
منتقدان استدلال میکنند که ساختمانهای بلندمرتبه بهطور معمول دارای ردپای کربن بیشتری نسبت به گزینههای کمارتفاع هستند. مطالعات نشان میدهد که محیطهای کمارتفاع میتوانند از لحاظ فضایی کارآمدتر و سازگارتر با محیطزیست باشند، در حالی که ساختوساز و بهرهبرداری از سازههای بلند منابع بیشتری را مصرف میکند. وابستگی به بتن در ساخت آسمانخراشها بهطور قابلتوجهی به ردپای کربن آنها میافزاید. برخی منتقدان معتقدند که آسمانخراشهای مدرن به «آلودگی زیباییشناختی» دامن میزنند و با ایجاد درههای شهری یکنواخت، تجربه انسانی از زندگی شهری را تضعیف میکنند.
آسمانخراشهای کربنخنثی
دستیابی به بیطرفی کربن در آسمانخراشها چالشهای مهمی را به همراه دارد که میتوان آنها را به موانع فنی، مالی و نظارتی طبقهبندی کرد. چالش اصلی در ساخت این ساختمانها پرداختن به مسئله کربن مرتبط با مصالح ساختمانی است، چراکه بتن و فولاد بهعنوان مواد اولیه مورد استفاده، مسئول میزان قابلتوجهی از انتشار گازهای گلخانهای در فرایند ساخت هستند.
آسمانخراشها برای به حداقل رساندن انتشار کربن عملیاتی به فناوریهای پیشرفته بهرهوری انرژی همچون عایقکاری با راندمان بالا و سیستمهای هوشمند نیاز دارند. با این حال، یکپارچه سازی این فناوریها در ساختمانهای بلندمرتبه میتواند بسیار پیچیده و گران باشد. مدیریت مؤثر منابع انرژی تجدیدپذیر برای دستیابی به وضعیت کربنصفر خالص بسیار مهم است. ماهیت متناوب انرژیهای تجدیدپذیر همچون انرژی خورشیدی و بادی، در نظر گرفتن راهحلهای ذخیرهسازی انرژی قوی را برای متعادل کردن عرضه و تقاضا ضروری میکند. دستیابی به عملکرد بهینه انرژی همراه با حفظ جذابیت زیباییشناختی، چالشهای فنی بیشتری را به همراه خواهد داشت.
دسترسی به گزینههای تأمین مالی مناسب و جذب سرمایهگذار برای آسمانخراشهای آینده بسیار چالشبرانگیز است زیرا سازمانهای مالی و سرمایهگذاران بهدلیل خطرات مرتبط با هزینههای اولیه بالا و بازگشت نامطمئن سرمایه، برای سرمایهگذاری در پروژههای صفر خالص تردید دارند. از سوی دیگر، قوانین ساختمانی موجود به اندازه کافی از ادغام فناوریهای پیشرفته پایدار یا مقاومسازی سازههای قدیمی برای مطابقت با استانداردهای جدید بهرهوری انرژی پشتیبانی نمیکند و اصلاح این مقررات برای تسهیل روند گذار به آسمانخراشهای کربنصفر امری بسیار مهم و ضروری است.
غلبه بر این چالشها مستلزم تلاش مشترک میان معماران، مهندسان، سیاستگذاران و ذینفعان صنعت ساختوساز است. تحقیق و توسعه مستمر همراه با سیاستهای حمایتی و راهحلهای تأمین مالی نوآورانه، در هدایت دگرگونی آسمانخراشها به سمت بیطرفی کربن و در عین حال رسیدگی به الزامات تغییرات اقلیمی نقش حیاتی خواهد داشت.
آسمانخراشهای آینده
شهرهای سراسر جهان در سال ۲۰۲۰ به شکل باورنکردنی خالی بودند و خبری از گردشگران، کارمندان اداری و ترافیک شهری نبود. این وقفه ناشی از پاندمی، نوع جدیدی از نمادشناسی بصری را حول شهرهای خالی ایجاد کرد که آسمانخراشها بخشی از آن بودند؛ آسمانخراشهای سراسر جهان از امپایر استیت گرفته تا شارد و برج ایفل برای ادای احترام به پزشکان و پرستاران که در خط مقدم مبارزه بودند، بارها نورافشانی کردند. پس از آن نیز آسمانخراشها به این نقش خود ادامه دادند و تا سال ۲۰۳۰ چشماندازهای کاملاً جدیدی برای شهرها ارائه خواهند کرد.
در حالی که آسمانخراشها نقش مهمی در شکلدهی به چشماندازهای شهری ایفا خواهند کرد، آینده آنها به این بستگی دارد که چقدر بهطور مؤثر به استانداردهای جدید پایداری، شیوههای کاری متغیر و فلسفههای طراحی شهری پایبند باشند. برقراری تعادل بین مزایای زندگی عمودی و تأثیرات زیستمحیطی و نیازهای اجتماعی در پاسخ به تغییرات جمعیتی و چالشهای اقلیمی نقش حیاتی در آینده این ساختمانها دارد.
طراحی و معماری آسمانخراشهای آینده نیاز به گنجاندن امکاناتی دارد که اولویت را به سلامت و رفاه ساکنان بدهد که شامل افزایش امکانات تهویه، مکانهایی برای استراحت و ورزش و فضاهای سبز از جمله پارکهای روی پشتبام است. روشهای بهبودیافته نظافت و بهداشت بخشی جداییناپذیر از زندگی در آسمانخراشها خواهد بود.
ساختمانهای بلندمرتبه یکی از فضاهای چندکاربری در شهرها خواهند بود که دارای آپارتمانهای مسکونی، دفاتر اداری، رستوران، فروشگاه، گالری، مراکز برگزاری رویداد، مراکز بهداشتی، سالنهای ورزشی، بامهای سبز و آبی و فضاهای مشترک بسیاری برای برقراری تعاملات اجتماعی و ایجاد جلوهای جدید از زندگی شهری خواهند بود.
آسمانخراشهای آینده روشهای جدید کار و مدیریت فضاهای کاری در شهر را در بر خواهد گرفت که همچنان بحثبرانگیز خواهد بود. طراحی چندکاربری این ساختمانهای بلندمرتبه سبک زندگی جدیدی را شکل خواهد داد که بسیار انعطافپذیر است و با ایجاد ارتباطات قوی بین افراد، امکان فعالیتهای متنوع را در زمینی کوچک فراهم میکند. برای مثال، آسمانخراش مردکا ۱۱۸ در کوالالامپور که در سال ۲۰۲۲ راهاندازی شد، دارای رصدخانهای در بالاترین طبقه است که بالاترین سکوی رصد در جنوب شرقی آسیا بهشمار میآید.
شهرهایی با بیشترین تعداد آسمانخراش
شورای ساختمانهای بلند و زیستگاههای شهری، شهرهایی را با بیشترین آسمانخراشها که ارتفاعشان از ۱۵۰ متر بلندتر است تا سپتامبر ۲۰۲۴ رتبهبندی کرده است. هنگکنگ بهدلیل توپوگرافی خاص و تقاضای بالا برای فضای اداری و مسکونی، با ۵۵۸ آسمانخراشها و با اختلافی چشمگیر در صدر این فهرست قرار دارد. پس از آن شنژن با ۴۱۵ آسمانخراش در رتبه دوم قرار گرفته است. نیویورک بهعنوان یکی از مشهورترین مراکز مالی و تجاری دنیا، آسمانخراشهای زیادی دارد که تعداد آنها به ۳۱۸ مورد رسیده است.
دبی که به توسعه سریع و پروژههای بلندپروازانه در جهان مشهور است در رتبه چهارم این فهرست قرار دارد؛ لازم به ذکر است که برج خلیفه، بلندترین ساختمان جهان، در این شهر واقع شده است. گوانژو و شانگهای هر کدام با ۱۹۴ آسمانخراش بعد از دبی قرار دارند. کوالالامپور با ۱۷۹ و توکیو با ۱۷۶ آسمانخراش که ترکیبی از برجهای اداری و مسکونی است در ردههای بعدی فهرست قرار گرفتهاند. شهرهای ووهان، چونگکینگ، چنگدو و هانگژو در چین، شیکاگو در آمریکا، بانکوک در تایلند و جاکارتا در اندونزی نیز در ۲۰ ردیف برتر این فهرست به چشم میخورند.