چگونه زیرساخت دیجیتال رشد شهری را تقویت می‌کند؟

اقتصاد دیجیتال با فناوری‌های هوشمند قدرت گرفته است و هسته مرکزی شهرهای هوشمند را تشکیل می‌دهد. در حال حاضر بخش قابل‌توجهی از تولید ناخالص داخلی جهان را اقتصاد دیجیتال به خود اختصاص داده است. آمارها نشان می‌دهند که کلان‌شهرهای جهان در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تولید می‌کنند و با گسترش و شکوفایی بیشتر شهرها، این رقم نیز افزایش پیدا خواهد کرد. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که در دهه‌های آینده، تا ۸۰ درصد از رشد اقتصادی آینده در مناطق در حال توسعه، در شهرها متمرکز خواهد شد. این رشد به‌طور عمده به‌دلیل توسعه زیرساخت‌های دیجیتال خواهد بود که به شهرهای هوشمند اجازه می‌دهد موتورهای اصلی رشد اقتصادی شوند و فرصت‌های گسترده‌ای را ایجاد کنند.

زیرساخت دیجیتال چگونه رشد شهری را پشتیبانی می‌کند؟

مطالعه‌ای در چین نشان داده است مناطقی که سرمایه‌گذاری بیشتری در نوآوری انجام داده‌اند، دارای زیرساخت فناوری قوی‌تر و توانمندی‌های تحقیق و توسعه بالاتری هستند. این ویژگی‌ها به شهرها کمک می‌کند تا زیرساخت‌های دیجیتال جدید را بهتر ادغام و استفاده و بهینه‌سازی در توزیع فضایی زمین‌ها را ممکن کنند. پذیرش گسترده فناوری دیجیتال می‌تواند یک اثر چندبرابری ایجاد کند که به تقویت سیستم‌های نوآوری شهری، توسعه فناوری و نیروهای تولیدی جدید منجر می‌شود و در نهایت، برنامه‌ریزی شهری محلی را بهبود می‌بخشد.

این روند موجب شکل‌گیری الگوهای جدیدی در توسعه فضایی شهرها می‌شود که بر پایه داده‌های دقیق، تحلیل‌های هوشمند و تصمیم‌گیری‌های مبتنی‌بر فناوری بنا شده‌اند. در چنین بستری، شهرها می‌توانند منابع خود را به‌صورت هدفمندتر تخصیص دهند و از ظرفیت‌های بدون‌استفاده یا کم‌استفاده شهری بهره‌برداری مؤثرتری داشته باشند. این تحول دیجیتال امکان ایجاد هم‌افزایی میان بخش‌های مختلف شهری را فراهم می‌آورد، به‌طوری‌که زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی، خدمات عمومی و حتی سیاست‌گذاری شهری بتوانند در یک چهارچوب یکپارچه و هوشمند با یکدیگر تعامل کنند.

شهرهایی که دارای زمین‌های صنعتی گسترده هستند به‌طور معمول فعالیت‌های تولیدی فشرده‌تری دارند که نیازمند لجستیک کارآمد، مدیریت اطلاعات و تخصیص منابع مؤثر هستند. این شهرها نیاز بیشتری به ابزارهای دیجیتال پیشرفته برای افزایش بهره‌وری دارند. زیرساخت‌های دیجیتال در این مناطق به بهبود بهره‌وری در مدیریت منابع و فرایندهای تولید کمک می‌کنند و موجب استفاده بهینه‌تر از زمین‌های صنعتی می‌شوند که این امر به نوبه خود منجر به تخصیص مؤثرتر منابع شهری می‌شود.

تحول هوشمند شهری دارای اثری فراتر از مرزهای مستقیم خود است و طبق یافته‌ها، این تأثیرات تا شعاع ۸۰ کیلومتری گسترش پیدا می‌کند. نزدیکی جغرافیایی انتقال سریع اطلاعات و منابع را تسهیل می‌کند، از سوی دیگر سرمایه‌گذاران به‌دنبال فرصت‌های موجود در مناطق کم‌تراکم‌تر اطراف شهرهای هوشمند هستند که این موضوع، اثرات مثبت ثانویه در شهرهای مجاور ایجاد می‌کند. ابتکارات شهر هوشمند رشد اقتصادی و رفاه شهری را ارتقا و بهره‌وری استفاده از زمین شهری را بیش از ۱۰ درصد افزایش می‌دهد. این اثرات به‌ویژه در مناطق پیرامونی که زیرساخت‌های دیجیتال ضعیف‌تری دارند، به تسریع تحول بر پایه فناوری و ارتقای ظرفیت‌های محلی منجر می‌شود.

گزارش مجمع جهانی اقتصاد توضیح می‌دهد که شهرهای متصل و مبتنی‌بر داده‌ها، علاوه‌بر ارتقای خدمات عمومی، زیرساخت‌های لازم برای سلامت بهتر، آموزش گسترده‌تر و رفاه اقتصادی بیشتر را فراهم می‌کنند. طبق این گزارش، افزایش ۱۰ درصدی نفوذ اینترنت پهن‌باند می‌تواند رشد تولید ناخالص داخلی را بین ۱.۲ تا ۱.۴ درصد افزایش دهد.

این گزارش تأکید می‌کند که امروزه اتصال دیجیتال شامل شبکه‌های سیمی و بی‌سیم، به‌اندازه برق، گاز و آب برای شهرها حیاتی است. شهرهای متصل نه‌تنها خدمات عمومی را بهبود می‌بخشند، بلکه زیرساخت‌های بنیادینی برای ارتقای سلامت عمومی از طریق داده‌های لحظه‌ای و خدمات از راه دور، گسترش آموزش دیجیتال و یادگیری از راه دور و تقویت رفاه اقتصادی از طریق تجارت الکترونیک، اشتغال دیجیتال و خدمات مالی نوین فراهم می‌کنند.

فناوری‌های کلیدی پشتیبان زیرساخت دیجیتال

یکی از فناوری‌های مهم، هوش مصنوعی مولد است که در اپلیکیشن‌ها، امنیت، زیرساخت و بسیاری از حوزه‌های دیگر کاربرد دارد. این فناوری عملیات را بهینه می‌کند، پایداری شبکه را افزایش می‌دهد، فعالیت‌های تکراری را خودکار و حل مسائل را به‌صورت پیش‌گیرانه ممکن می‌کند. طبق گزارش شرکت مک‌کینزی، هوش مصنوعی مولد می‌تواند زمان تحول دیجیتال را ۴۰ تا ۵۰ درصد و هزینه‌های مربوط به بدهی فنی را ۴۰ درصد کاهش دهد و در نتیجه کیفیت نتایج را بهبود ببخشد.

اینترنت اشیا نیز یکی دیگر از فناوری‌های محرک اقتصاد هوشمند است که با ایجاد درآمدهای جدید و افزایش بهره‌وری در بخش‌های مختلف، اثر اقتصادی بین ۳.۹ تا ۱۱.۱ تریلیون دلار تا سال ۲۰۲۵ خواهد داشت. این فناوری در بهینه‌سازی تولید در کارخانه‌ها و ایجاد شبکه‌های انرژی هوشمند نقش مهمی ایفا و مدل‌های جدید تجاری و خدماتی را ممکن می‌کند.

شبکه‌های اینترنت نسل پنجم اتصال سریع، پایدار و گسترده‌ای را فراهم می‌کنند که امکان اجرای عملیات اینترنت اشیا و تبادل داده در زمان واقعی را فراهم می‌آورد. روند همکاری دولت‌ها و بخش خصوصی برای پاسخ به نیازهای افزایشی پهنای باند، کاهش هزینه‌های زیرساختی نسل پنجم و توسعه شبکه‌های خصوصی، این فناوری را برای گسترش اتصال شهری مقرون‌به‌صرفه‌تر کرده است.

داده‌ها به‌عنوان منبع حیاتی در اقتصاد دیجیتال نقش مهمی دارند و ظرفیت بالایی برای رشد اقتصادی، نوآوری، ایجاد اشتغال و پیشرفت اجتماعی فراهم می‌کنند. توسعه برنامه‌های مبتنی‌بر داده موجب بهبود تصمیم‌گیری، ارتقای خدمات عمومی، توسعه خدمات سلامت و آموزشی و کاهش هزینه‌های دولت می‌شود.

آینده زیرساخت دیجیتال: اولویت‌ها و مسیر پیش‌رو

برای ادامه رشد شهری بر پایه زیرساخت دیجیتال، باید بر بهبود برنامه‌ریزی فضایی و استفاده بهینه از زمین تمرکز کرد. فناوری‌های جدید باید به‌گونه‌ای به کار گرفته شوند که تعادل میان نیازهای مختلف زمین از جمله مسکونی، صنعتی، بازآفرینی شهری، فضاهای عمومی و خدمات اجتماعی حفظ شود. از سوی دیگر، لازم است تاب‌آوری شهرها در برابر بحران‌های طبیعی و انسانی با استفاده از فناوری تقویت شود و سیاست‌ها و طرح‌های پیش‌بینی‌کننده برای مقابله با چالش‌های اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی تدوین شود.

مدیریت داده در سطح محلی از دیگر از اولویت‌هاست، به‌طوری که جمع‌آوری، استفاده، ذخیره‌سازی و به اشتراک‌گذاری داده‌ها در مقیاس محلی (در سطح محله‌ها) بهبود پیدا کند تا خدمات شهری بهتر ارائه و توسعه اقتصادی محلی و نوآوری تقویت شود و اقشار آسیب‌پذیر توانمند و استعدادها جذب و حفظ شوند.

اقتصاد هوشمند با تکیه بر زیرساخت‌های دیجیتال، مسیر جدیدی برای رشد پایدار شهری فراهم می‌کند. فناوری‌هایی همچون هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، شبکه‌های پرسرعت و تحلیل داده‌ها به‌طور همزمان موجب افزایش بهره‌وری، بهبود کیفیت زندگی، جذب سرمایه، ارتقای خدمات عمومی و کاهش هزینه‌ها می‌شوند و شهرها را به‌سمت آینده‌ای تاب‌آور، نوآور و پایدار هدایت می‌کنند، با این حال موفقیت در این مسیر نیازمند همکاری چندجانبه بین دولت‌ها، بخش خصوصی، جامعه مدنی و شهروندان است تا آینده‌ای دیجیتال، کارآمد و عادلانه برای همه فراهم شود.