چهار اثر از «لیو جیاکون»؛ برندۀ معتبرترین جایزۀ معماری جهان
جایزه سالانه معماری «پریتزکر» در سال 2025 به لیو جیاکون از چین اهدا شد. این بزرگ‌ترین افتخار در حوزه معماری است که او آن را به خاطر «شیوه‌ای از معماری که زندگی شهروندان عادی را گرامی می‌دارد» به دست آورد.
Admin1
لیو جیاکون که در حال حاضر ۶۸ سال دارد، پنجاه و چهارمین برنده جایزه پریتزکر است؛ جایزه‌ای که در دنیای معماری به نوعی معادل جایزه نوبل محسوب می‌شود. او در مصاحبه‌ای با خبرگزاری آسوشیتدپرس در دفترش در چنگدو، واقع در منطقه جنوب غربی سیچوان چین، تعریف ساده‌ای از حرفه‌اش ارائه داد:
او گفت: «به زبان ساده، وظیفه معماران این است که محیط زندگی بهتری برای انسان‌ها فراهم کنند. اول از همه باید چیزی بسازید که کارآمد باشد. اما اگر فقط همین باشد نمی‌توان آن را معماری نامید. پس باید شعر را هم به آن اضافه کنید.»
لیو عمدتا به خاطر خلق فضاهای عمومی در شهرهای پرجمعیت که فضاهای عمومی کمی دارند شناخته شده است. همه بیش از سی پروژه معماری تکمیل‌شده او در داخل چین قرار دارند. داوران به‌ویژه تحت تأثیر این قرار گرفتند که چگونه کارهای او با وجود ثبات و یکپارچگی، در چارچوب سبک یا قوانین زیبایی‌شناختی خاصی محدود نمی‌شوند.
او معتقد است کپی‌برداری بدون فکر از فرم‌های سنتی انسان را در گذشته نگه می‌دارد. برای لیو بهترین راه احترام به سنت صرفاً تقلید از آن نیست، بلکه زنده کردن آن با دانش و فناوری مدرن است. او ترجیح می‌دهد از مواد خام محلی به جای محصولات آماده استفاده کند؛ این روش نه تنها به اقتصاد و محیط زیست کمک می‌کند، بلکه با استفاده هوشمندانه از این مواد، بافت و هنر دست را به نمایش می‌گذارد و نوعی «نقص» خلق می‌کند که با گذر زمان ارزشمندتر می‌شود.
این فلسفه معماری به بهترین شکل در چهار اثر برجسته او نمایان است:
دپارتمان مجسمه‌سازی
این بنا در بخش باریکی از مؤسسه سیچوان قرار دارد و تکنیک سنتی گچ‌کاری چرخشی چونگ‌کینگ را احیا کرده است. به جای صاف کردن این جزئیات، آن‌ها به عمد حفظ شده‌اند. لیو مصالح این بنا را از ویرانه‌های زلزله ون‌چوان بازیافت کرده و با احیای آن‌ها و روح نهفته در آن‌ها، با استفاده از فیبر کاه گندم محلی و سیمان، آجرهایی با مقاومت فیزیکی و ارزش اقتصادی بیشتر از مواد اولیه خلق کرده است. این «آجرهای بازسازی‌شده» به طور گسترده در پروژه‌هایی مانند ساختمان نوارتیس، موزه چاه آب و حیاط دهکده غربی نیز استفاده شده‌اند.
موزه هنر حکاکی سنگ
این موزه که در میان بیشه‌های بامبوی چنگدو قرار دارد، عمدتاً میزبان مجسمه‌های سنگی بودایی است. طراحی آن از چیدمان باغ چینی بهره می‌برد و به بازدیدکنندگان امکان می‌دهد بین فضاهای طبیعی و مصنوعی جابه‌جا شوند. دیوارهای خارجی با هنر محلی ساخته شده‌اند و با استفاده از قالب‌های آجری، دیوارهای بتنی نمایان ترکیبی ایجاد شده است. با استفاده هوشمندانه از شکاف‌های بین عناصر سازه‌ای برای ورود نور، این موزه همزمان آثار و مناظر اطراف را به نمایش می‌گذارد و ساختمان را با طبیعت پیوند می‌دهد.
موزه آجر کوره امپراتوری
این موزه در محل پارک کورۀ سلطنتی در منطقه شیانگ‌چنگ سوژو واقع شده و عمدتاً برای حفاظت از محل و نمایش آثار آجری دوران امپراتوری طراحی شده است. این پارک با چیدمانی فراگیر، فضایی باغ‌مانند رو به داخل ایجاد کرده است. خیابان درخت‌کاری‌شده در سمت شمال، سر و صدای بیرون را مهار می‌کند، در حالی که مسیرهای پرپیچ‌وخم داخلی حس تغییر منظره را با هر قدم به وجود می‌آورند.
ساختمان اصلی نیز عناصر تاریخی کوره و کاخ را ترکیب کرده و با روش‌های مدرن، سنت را بازآفرینی می‌کند تا روح «کورۀ سلطنتی» را به تصویر بکشد. مجموعه ساختمان از انواع مواد آجری به صورت لایه‌ای استفاده کرده و ارزش آجرهای امپراتوری را برجسته می‌کند و تاریخچه‌ای از آجر را شکل می‌دهد. طراحی منظره نیز ظاهر اولیه محل را حفظ کرده و با کوره‌های سالم، نیمه‌ویران و باقی‌مانده، صحنه تولید آجر تاریخی را بازسازی می‌کند.
موزه ساعت‌ها
این موزه در منطقه تجاری متروکه‌ای در چنگدو قرار دارد و تضاد آشکاری بین شلوغی تجاری بیرون و فضای آرام نمایشگاه درون ایجاد می‌کند. نور خورشید از سقف دایره‌ای به حیاط دیوار آجری می‌تابد و اثری شبیه به ساعت آفتابی پدید می‌آورد.
