پارکی که نقص ژاپنی را به هنر مکزیکی تبدیل کرد

یکی از عجیب‌ترین پارک‌های شهری جهان، در میان محله‌های شلوغ و خیابان‌های پررفت‌وآمد مکزیکوسیتی پنهان شده است؛ پارک ماسایوشی اوهیرا، فضایی شگفت‌انگیز که گویی تکه‌ای از کیوتو را در دنیایی موازی و دور از انتظار رها کرده‌اند.

پارکی که نقص ژاپنی را به هنر مکزیکی تبدیل کرد

پارک ماسایوشی اوهیر که در دهه ۱۹۴۰ ابتدا به‌عنوان باغی ساده بنا شد، بعدها به‌تدریج به چشم‌اندازی عجیب و چندلایه تبدیل شد؛ زیرا فیلم‌سازان مکزیکی از آن برای ساخت فیلم‌های سامورایی استفاده کردند و بدون ترک شهر، صحنه‌هایی «ژاپنی» را اینجا بازسازی نمودند. همین سوابق باعث شد ماهیت پارک به شکلی غریب درهم‌تنیده شود؛ جایی که ژاپن ذهنی و خیال‌پردازانه با بافت شهری و فرهنگ مکزیک آمیخته است.

هنگامی که وارد پارک می‌شوید، این تناقض‌ها با هر قدم آشکارتر می‌شود. دروازه‌های چوبی سنتی ژاپنی، یا همان توری‌ها، در گوشه و کنار قرار گرفته‌اند، اما بسیاری از آن‌ها به هیچ مسیری مشخص ختم نمی‌شوند؛ گویی راهروهایی هستند که مقصد خود را فراموش کرده‌اند. فانوس‌های سنگی سنتی در کنار کاکتوس‌های چندمتری قرار گرفته‌اند و در کنار هم ترکیبی شگفت‌انگیز از مینیمالیسم شرقی و خشونت اقلیم بیابانی مکزیک می‌سازند. حوضچه‌ای که زمانی برای نگهداری ماهی‌های کوی طراحی شده بود، اکنون قلمرو اردک‌های شهری است و پل‌های چوبی کوچک، با آنکه همچنان زیبا به‌نظر می‌رسند، اغلب اندکی کج یا فرسوده‌اند. برخی از «معبدک‌ها» نیز در حقیقت بقایای دکورهای فیلم‌های قدیمی هستند؛ سازه‌هایی که کارکرد مذهبی ندارند اما حالا بخشی از حافظه جمعی این پارک شده‌اند.

پارکی که نقص ژاپنی را به هنر مکزیکی تبدیل کرد

عجیب بودن پارک تنها به ظاهر آن محدود نمی‌شود؛ فضای آن نیز حس و حالی متناقض و در عین حال دلنشین دارد. زوج‌هایی که برای عکاسی عروسی آمده‌اند، زیر پل‌های کم‌ارتفاع و کمی کج ژست می‌گیرند. گروه‌های جوان برای تمرین کاراته یا اجرای کازپلی (پوشیدن لباس شخصیت‌های محبوب و شبیه‌سازی ظاهر آن‌ها) در گوشه‌ای جمع می‌شوند. سالمندان محلی با آرامش در سایه ساختمان‌های چوبی به تمرین تای‌چی می‌پردازند و ورزشکاران از میان مسیرهای باریک و پیچاپیچ عبور می‌کنند. در هر گوشه صحنه‌ای می‌بینید که میان واقعیت، خیال و تفسیر فرهنگی معلق مانده است.

پارکی که نقص ژاپنی را به هنر مکزیکی تبدیل کرد

جذابیت این پارک در همین «نبود کمال» نهفته است. برخلاف بسیاری از پارک‌های شهری که با نظم، تقارن و برنامه‌ریزی دقیق طراحی می‌شوند، پارک ماسایوشی اوهیرا پذیرفته که عجیب باشد، ناقص باشد و همین ویژگی را به یک کیفیت شاعرانه تبدیل کرده است. نه نسخه‌ای دقیق از باغ‌های ژاپنی است و نه تقلیدی تصنعی؛ بلکه بازتابی صمیمانه، بومی و خلاقانه از یک فرهنگ بیگانه است که در متن زندگی روزمره مکزیکوسیتی معنا پیدا کرده است.

شاید این پارک نه مشهورترین باشد و نه چشمگیرترین، اما بی‌تردید یکی از عجیب‌ترین پارک‌های شهری جهان است؛ فضایی کوچک اما ماندگار که مرزهای میان فرهنگ‌ها، هویت‌ها و واقعیت‌ها را بر هم می‌زند و هر رهگذری را برای لحظه‌ای از جهان عادی جدا می‌کند.