پروژه ای که برای طراحی به ما سپرده شد، در ابتدا قرار بود آپارتمانی باشد همانند بقیه آپارتمان های دیگر. به طور معمول «اپارتمان» و «خانه روستایی» دو مفهوم غریبه اند. مفاهیمی روز به روز از هم دور شده که در دهه های اخیر کمتر آپارتمانی در گیلان ساخته شد که همگام با معماری بومی آن منطقه باشد.

چالش پروژه مذکور، بهره گیری و استفاده از معماری بومی و بازگرداندن این مضموم از دست رفته به ساختمان بود. آپارتمانی که نه قرار بود از معماری کلاسیک رومی و نه از معماری امروزی (بین المللی) بهره گیرد. می خواستیم که هم در لایه فرم و هم در لایه عملکرد، تا حد امکان خاطره هایی که رو به فراموشی هستند را مرور کنیم و از عناصر بصری و هویت بخش خطه گیلان در طراحی خود بهره مند شویم.

در ابتدای امر سعی نمودیم که توده ساختمان را به گونه ای جاگذاری کنیم تا درختان قدیمی موجود در حیاط حفظ شده و در عین حال، دو رمپ سواره (بالا و پایین رو) و همینطور ورودی پیاده نیز در این بین جانمایی شود.

فرایند طراحی

در زمان های نه چندان دور بخش بزرگی از زندگی در خانه های گیلانی در بالکن و فضای نیمه باز صورت می گرفت؛ اما بافت پرتراکم شهری، مجالی برای بهره بردن از ایوانی بزرگ، کشیده و سراسری را نمی داد و با توجه به دید نامناسب ساختمان همسایه روبرویی، عملاً بلا استفاده باقی می ماند؛ لذا باید به نحوی این دید کنترل می شد.

برای این منظور، در ابتدا بالکن را به نحوی چرخاندیم که دید مناسبی به فضای سبز انتهای کوچه داشته باشد و همچنین برای جلوگیری از اشراف و دید همسایه، جداره بالکن را با پوششی از چوب ها پوشانیم. جداره ای که تداعی کننده دیوارها و پرچین های معماری بومی گیلان و یا هنر سنتی حصیر بافی باشد.

این دیوار مشبک چوبی در نهایت به کل ساختمان تعمیم یافت و تبدیل به شالوده فرم بصری و هویت بخشی ساختمان شد؛ فرمی که نه تنها در نما، بلکه در کل ساختمان مورد استفاده قرار گرفت.

از آنجایی که فضای باز طبقه همکف عملاً با راه های دسترسی و رمپ ها اشغال شده بود، هیچ حیاط و فضای بازی برای زندگی باقی نمانده بود؛ بنا براین به جای پشت بام شیبدار از بام مسطح استفاده و با باغبام، فضای باز و فضا سبز عمومی ساختمان را تامین کردیم.

از آنجا که در این ساختمان آسانسور به باغبام دسترسی داشت، خرپشته دو طبقه و بسیار بلند بود. به طور معمول بخش هایی همچون خرپشته به عنوان حجمی زائد در نظر گرفته می شوند و نقش آنها در ترکیب با بقیه ساختمان نادیده گرفته می شود. در فرایند طراحی با تعمیم دادن پوسته مشکب چوبی (طراحی شده جهت کنترل دید بالکن ها) به خرپشته و حذف کردن قسمتی از سقف آخرین بالکن، خرپشته را به عنوان حجمی در هم تنیده با نما کل ساختمان دیدیم.

طراحی فضاهای مشاء در امتداد طراحی کلی ادامه یافت. ورودی مجموعه، لابی، سقف پارکینگ و نورپردازی آن فضا نیز با این پوسته مشبک چوبی ترکیب شد.

ایده و کانسپت پلان

با توجه به اقلیم مرطوب شمال، در پروژه نیاز به کوران وجود داشت؛ بنابراین راهرو و درب اتاق ها به گونه ای جانمایی شدند که به جهت باد همگام باشند. یک بازشو باریک درکمدی که در راهرو واقع شده بود، به برقراری جریان کوران باد کمک کرد. نهایتاً در روند طراحی داخلی واحدها، تصمیم گرفتیم که فضا را به ساده ترین و مینیمال ترین حالت ممکن در بیاوریم و به جای بازی با بافت ها (کاغذ دیواری و …) با حجم ها (دیوارها و فضاهای پر و خالی) بازی کنیم. از بافت مجوف چوبی (نما) استفاده نکرده و دست ساکنین را در انتخاب انواع مبلمان، بافت ها و سبک ها طراحی داخلی باز بگذاریم و در نهایت، تنها فضای داخلی که بافت چوب در آن استفاده شد، سرویس و آشپزخانه بود.

مشخصات پروژه:

• طراح: پژمان طیبی

• تیم اجرایی: جواد جعفرزاده، حسین صفر نژاد، ربیع تاجی، وحید تاجی، سارنگ خاکپور، محمد راستگو

• سازه: شرکت بهسازان خاک ایرانیان

• سرپرست اجرا: محمد علی طیبی

• تاسیسات: آرمان امیدی شهرام روستا

• کارفرما: علی جعفری، محمد جعفر فر

• رده: مسکونی

• زیربنا: ۱۱۵۰ مترمربع

• سطح اشغال: ۱۹۵ مترمربع

• محل پروژه: گیلان / رشت / گلسار

• سال: ۱۳۹۹ – ۱۳۹۶

• جایزه:

تقدیر ویژه مسابقه Architizer A+Awards | 2022 | مسکونی

• تصاویر: ماهان حاجی عباس، پژمان طیبی