گفتگوی دو باسواد در رستوران حاج مرتضی
باسواد اول: میدانی رشت چقدر قدمت دارد؟
باسواد دوم: احتمالاً دوره قاجار
باسواد اول: بله توسعه اصلی شهر رشت از دوره قاجار است اما از حدود ۱۱۰۰ سال پیش در متون مختلف به رشت اشاره شده و احتمالا قدمتی از دوره ساسانیان دارد. خیابان شریعتی و مجاور زرجوب حدفاصل شمالی شهر دوران صفویه است.
باسواد دوم: چه جالب، من شنیده بودم اولین راه آهن ایران در رشت احداث شده.
باسواد اول: بله، سال ۱۸۴۸ از پیر بازار تا رشت یک خط آهن توسط روس‌ها احداث شد. خیابان باقرآباد در مجاورت زرجوب که مسیر به پیربازار هم هست محل این خط بوده و ایستگاه هم در خیابان سعدی قرار داشته. محله باقرآباد در همان زمان، محل ساخت کالسکه و گاری بود.
باسواد دوم: چه چیزی در قدیم باعث توجه به رشت شده بود که اولین راه آهن ایران در رشت ساخته شد؟
باسواد اول: تجارت ابریشم و همجواری با روسیه… خارج محدوده قدیم شهر یعنی سمت شرقی زرجوب یعنی همین حوالی، محل پرورش کرم ابریشم بود. برای همین این محدوده شهر سابقه تاریخی – طبیعی بااهمیتی دارد.
برند شهر رشت
گفتگوی دو باسواد دیگر در کافه دارک
باسواد سوم: مرکز دنیا کجاست؟
باسواد چهارم: جایی که من ایستادم! بله جایی که من ایستاده‌ام مرکز دنیاست زیرا اتفاقاتی در آن رخ می‌دهد که در دنیا همتا ندارد و این اتفاقات چشمان همه دنیا را به آن نقطه دوخته است. روسیه در جام جهانی ۲۰۱۸ مرکز دنیا بود و توکیو در المپیک ۲۰۲۰ مرکز دنیا خواهد بود.
باسواد سوم: پس اگر یک شهر بتواند همه اتفاقات یگانه را گرد هم آورد مرکز دنیا خواهد شد.
با سواد چهارم: مرکز ایران کجاست؟
باسواد سوم: تهران، نه یزد، شاید اصفهان یا شیراز
باسواد چهارم: مرکز استان گیلان کجاست؟
باسواد سوم: رشت
باسواد چهارم: واقعاً، پس چرا کسانی که به گیلان می‌آیند کمتر در رشت می‌مانند !
باسواد سوم: مرکز استان است، با تعریفی که می‌کنی، یعنی تقسیم بندی‌های استانی یک اشتباه رایج و کلیشه‌ای دارند. در حالی که تعریف مرکزیت جدای از وسعت و جمعیت با مفاهیم مهم تری میبایست در ارتباط باشد.پس مرکز استان فقط جایی است که مرکز اتفاق‌های استان باشد. اتفاق‌هایی که در یک استان و حتی در کشور، فقط و فقط در آن شهر ممکن باشد.
باسواد چهارم: بله رشت به جای شهر مرکز استان میبایست یک برند-شهر در استان و کشور باشد تا مردم استان آنجا را به عنوان یک مرکز واقعی انتخاب کنند نه یک مرکز اجباری در تقسیمات کشوری.
طراحی منظر رشت
گفتگوی دو فعال شهری در پارک ملت رشت
فعال اول: من اصلا از اوضاع شهر رشت راضی نیستم، این طبیعت و تاریخ در ترکیب با ساختمان‌ها و توسعه شهر گم شده است.
فعال دوم: بله، در هر جای دنیا رودی که در شهر جریان دارد محور فعالیت شهروندان است و اما در رشت محور دفع زباله.
فعال اول: این به نحوه مدیریت و برخورد اشتباه ما با رود برمی گردد. آب همواره مقدس بوده است و رودها در تاریخ هسته ایجاد شهر نشینی بودند.
فعال دوم: الان رود تبدیل شده است به یک جوب بزرگ. پهن جوب!
فعال اول: باید ارتباط رود با شهر احیا بشود. محدوده زرجوب بین میدان زرجوب تا پل بوسار نزدیک به ۵۵ هکتار وسعت دارد ۲۰ هکتار بزرگتر از پارک ملت تهران. اما این محدوده هیچ تاثیری در شهر ندارد. اما پارک ملت از همه جای ایران گردشگر دارد.
فعال دوم: فکر میکنم این محدوده نیاز به بازنگری و طراحی دارد باید کاربری‌های مجاور شناسایی شوند و با یک سری شرایط تغییر کاربری داده شود تملک کاربری‌های مزاحم هم هزینه دارد هم سخت است شاید اگر طرح کلی در چند مرحله عملیاتی کوتاه مدت، موقت میان مدت و ایده آل بلند مدت تقسیم شود، اجرای طرح شدنی باشد.
فعال اول: باید تا حد امکان ارتباط بین شهر و رود برقرار شود. حیاط مدرسه‌های مجاور، فضاهای عمومی باید با رود یکی شوند.
ایده طراحی
گفتگوی فعالان و باسوادان حین پیاده روی کنار زرجوب جنوب به شمال
باسواد اول: اینجا تاریخ خوابیده است. این قدمت و تاریخ باید عیان شود. همین بالاتر باغ تاریخی نوغانداری است. فکر کنید تلمبارهای پرورش کرم ابریشم لابه لای جنگل انبوه مجاور زرجوب تا همین ۱۰۰ سال پیش چه منظره زیبایی داشته است.
فعال اول: می‌شود این صحنه تاریخی را دوباره از نو ساخت، هنوز فضای سبز زیادی حاشیه زرجوب باقی مانده است.
فعال دوم: این بستر طبیعی رود با اینکه پر از زباله است اما به مراتب از جوی پهن و آن لوله‌های فاضلاب زیباتر است.
باسواد دوم: من یادم نمیاد با همین شکل طبیعی در این دهه‌های اخیر سیل از زرجوب از این بستر طبیعی آسیبی به اطراف رسانده باشد.
باسواد چهارم: به نظر من برای اینکه یک مرکز شهری متفاوت برای رشت ایجاد کنیم یک مسیر خطی حاشیه زرجوب بهترین انتخاب است.
باسواد اول: اما فاضلاب …
باسواد سوم: کلی راه در دنیا امتحان شده است بدون بلندپروازی و تغییر الگو و قطع مسیرهای فاضلاب می‌توان یک طرح عملیاتی تهیه کرد.
فعال اول: کافی است یک اتاق فکر در شهر تشکیل شود کل ماجرا به شهروندان ارائه شود .
فعال دوم: کلی عاشق داریم تو رشت که شهر براشون خیلی مهمه. تا حالا رفتید استادیوم بازی سپیدرود رو ببینید؟
باسواد چهارم: حتما کلی سرمایه مردمی هم جمع میشود مهم نیست که مادی باشد یا معنوی مهم این است که اتفاق تعریف شود.
شرکت معماری رشت
نتیجه گیری شنونده از قضا طراح که پشت این گروه شش نفری راه افتاده است…
– احیای سیما و خاطره تاریخی محدوده زرجوب
– ایجاد الگوی عملی و تجربه شده کوتاه مدت و کم هزینه برای تفکیک فاضلاب از زرجوب
– ایجاد یک مرکز شهری جدید و طراحی منظر متفاوت برای شهر
– ایجاد لایه طبیعی و تاریخی حرکتی با محوریت پیاده در رشت
– ایجاد برند شهر رشت با تقویت هویت و ایجاد داستان برای شهر
– تعریف رویداد و ساخت محیط رویداد پذیر با محوریت زرجوب
– جذب گروه‌های خلاق، فعالان شهری و علاقمندان به شهر برای ایجاد محیط زنده
– توجه به کودکان و آموزش کودکان به عنوان شهروندان تصمیم ساز آینده در خصوص اهمیت رود
– ایجاد مشوق‌های مختلف برای ساکنین محلی جهت مشارکت

مشخصات طرح:
• طراح: مهندسین مشاور منظر بوم نقش
• معمار مسئول: شهاب میرزائیان
• سایر همکاران: شهریار متولی، شروین تیموریان، محمدامین سعیدی، مرضیه نبی‌زاده، ماندانا بنیادلو و محمدابراهیم تاجیک
• کارفرما: وزارت راه و شهرسازی، شرکت بازآفرینی شهری ایران
• مساحت زمین: ۵۵ هکتار
• محل پروژه: رشت
• سال: ۱۳۹۸
• جوایز و افتخارات:
o رتبه سوم مشترک مسابقه طراحی حاشیه رودخانه زرجوب شهر رشت | ۱۳۹۸