صطلاح محیط خشک به مناطقی اطلاق می‌شود که با کمبود شدید آب و شرایط آب‌وهوایی بسیار خشک مواجه هستند. اگر بخواهیم دقیق‌تر صحبت کنیم، مناطق خشک طبق تعریف، کمتر از ۲۵ سانتی‌متر باران در سال دریافت می‌کنند. قرن‌هاست که معماران و طراحان با مناظر خشک کویری سروکار دارند و از اهمیت و ضرورت آب در این مناطق آگاه هستند، همین امر منجر به ابداع و اختراع تکنیک‌ها، فناوری‌ها و سازه‌های جدید شده است و رویکردهای خلاقانه بسیاری برای مهار، جمع‌آوری و خنک کردن آب در این مناطق به وجود آمده است. در ادامه با چند نمونه از ساختمان‌های نمادین مختلف واقع در محیط‌های بیابانی خشک جهان آشنا می‌شویم و بررسی می‌کنیم که چگونه طراحی هر ساختمان به‌طور متفاوت و منحصربه‌فردی بر کمبود آب می‌تواند غلبه کند.

شهر مصدر، امارات متحده عربی

شهر مصدر با طرح شهری پایدار، برای توسعه بدون کربن و بدون زباله در ابوظبی طراحی و ساخته شده است. این شهر که به عنوان مرکز تجاری و مقصد شرکت‌های فناوری طراحی شده است، بسیاری از تکنیک‌های مدیریت آب سنتی عربی را در خود جای داده است. به عنوان مثال، در سازه‌ها از برج‌های بادی استفاده می‌شود که تهویه متقاطع و خنک‌کننده غیرفعال ایجاد می‌کنند. معروفیت طرح توسعه شهری این شهر که به عنوان سبزترین شهر جهان نیز شناخته می‌شود، به لطف سیستم فاضلاب آن است که آب باران را به شیوه‌ای مؤثر جمع‌آوری می‌کند. سازمان فاضلاب در دانشگاه خلیفه امیدوار است که در درازمدت سیستم بازیافت آب باران خود را تکمیل کند و از فناوری نمک‌زدایی برای بازیافت و استفاده مجدد آب کمک بگیرد.

دانشگاه علم و صنعت ملک عبدالله (KAUST)، عربستان سعودی

در امتداد ساحل دریای سرخ، KAUST یک دانشگاه تحقیقاتی خصوصی در یک محیط بیابانی است. KAUST علاوه بر این‌که اولین پردیس دانشگاهی در عربستان سعودی است، کارخانه نمک‌زدایی آب دریا را نیز در اختیار دارد. علاوه بر این، دانشگاه دارای یک کانال آبی است که از مسیر پیاده‌روی مرکزی می‌گذرد و به‌طور همزمان محیط بیرون را خنک می‌کند. در سال ۲۰۱۹ حدود ۱۴۷ هزار و ۴۴۹ مترمکعب آب آشامیدنی توسط کارخانه آب‌شیرین‌کن این دانشگاه تولید شد و نیاز ۴۳۴۹ دانشجو و استاد تمام‌وقت حاضر در دانشگاه را برآورد کرد.

خانه سه باغ، کویت

در آب‌وهوای به‌شدت خشک کویت، سازه خانه سه باغ به کمک آب و با استفاده از تکنیک هم‌سطح‌سازی، راه‌حلی برای استفاده از فضای باز در ۳۶۵ روز سال پیدا کرد. یک باغ پررطوبت در طبقه همکف این ساختمان قرار دارد که فضاهای مجاور و سالن‌های اجتماعی اصلی خانه را در گرم‌ترین ساعات خنک می‌کند. یک مخزن لایه‌ای بزرگ آب، چهار متر پایین‌تر از سطح خیابان قرار دارد و توسط توده گرمایی خاک محافظت می‌شود، در ساعات گرم این مخزن به سمت بالا حرکت می‌کند و موجب خنک شدن هوا می‌شود و هوای گرم از طریق این دهلیز مرکزی آب زیر زمین با هوای سرد زیر زمین جایگزین می‌شود.

سیستم سقف مقعر، ایران

در جیرفت استان کرمان محوطه‌ای طراحی شده است که از ایده «سقف مقعر» به عنوان راه‌حلی برای ایران خشک و کم‌آب استفاده می‌کند. این زیرساخت که به عنوان جمع‌آوری‌کننده آب باران عمل می‌کند، اجازه می‌دهد تا حتی کمترین مقدار باران از پشت‌بام‌ها پایین بیاید و از تبخیر آن جلوگیری شود. در این محوطه یک مدرسه با مساحت ۹۲۳ متر مربع تحت پوشش سیستم سقف مقعر، از طریق برداشت مؤثر بارندگی به شکل «آب باران» و «شبنم صبحگاهی» تقریباً ۲۸ متر مکعب آب تولید می‌کند.

ساختمان‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، راه‌های مختلفی مانند کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن، خنک‌کننده غیرفعال، بازیافت آب و برداشت بارندگی را برای استفاده از آب در شرایط خشک نشان می‌دهند. مطالعه آب در سازه‌های واقع در محیط‌های خشک، توانایی معماران و برنامه‌ریزان شهری را برای ایجاد فناوری‌های جدید در راستای یکپارچه‌سازی با محیط اطراف، افزایش می‌دهد.