سازمان بهداشت جهانی گزارشی مبنی بر افزایش ۱۰ درصدی تعداد سالمندان تا سال ۲۰۵۰ ارائه داده است. بر اساس این گزارش، تعداد افراد بالای ۶۰ سال از ۹۰۰ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵، به دو میلیارد نفر در سال ۲۰۵۰ افزایش خواهد یافت که این آمار لزوم آماده شدن محیط‌های شهری برای استقبال از جمعیت سالمند را نشان می‌دهد. از دیدگاه جمعیتی، افزایش امید به زندگی یکی از دلایل اصلی این پدیده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰، میانگین طول عمر در جهان با افزایش ۵ سال به ۷۷ سال برسد.

یکی از نتایج مستقیم افزایش جمعیت مسن، مشاهده بیشتر بیماری‌های مرتبط با گروه سنی آنهاست که آلزایمر یکی از شایع‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌آید. انجمن آلزایمر در ایالات متحده نشان می‌دهد که ۱۰ درصد از افراد بالای ۶۵ سال به این بیماری مبتلا هستند. آلزایمر در نتیجه فرایند مغزی پدیدار می‌شود که در آن اتصالات بین شبکه‌های نورون‌ها از بین می‌رود و به صورت از دست دادن حافظه نمود پیدا می‌کند. این بیماری نیاز به مراقبت بالایی دارد و فرد بیمار نباید به تنهایی با این نوع اختلالات شناختی روبه‌رو شود.

برنامه‌ریزی شهرها برای کمک به افراد مبتلا به آلزایمر

مبحث روز در برنامه‌ریزی شهری این است که اقداماتی را در راستای تسهیل زندگی افراد مبتلا به آلزایمر انجام دهد. بعضی از مهم‌ترین اقدامات در ادامه مطرح می‌شود.

مدل‌های برنامه‌ریزی شهری

توسعه چیدمان‌های شهری هوشمند می‌تواند نه‌تنها به آسان‌تر کردن زندگی افراد مبتلا به این بیماری، بلکه به پیشگیری از شروع زودهنگام بیماری کمک کند. دانشمندان در حال کار روی نشان دادن رابطه بین برخی از جنبه‌های مشکلات شهری موجود، مانند کیفیت هوا و گسترش بیماری‌های شناختی هستند.

فضاهای شهری روباز

برنامه‌ریزی شهری می‌تواند نقش مؤثری در افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به زوال عقل داشته باشد و نکته کلیدی در ایجاد محیط‌های سازگار در فضای باز است که به آن‌ها کمک می‌کند تا با بیماری مقابله کنند. برای انجام این کار، به مطالعاتی عمیق برای تعیین مراحل مختلف بیماری‌های عصبی و امکانات شهری نیاز است.

ورزش و تعامل اجتماعی

علاوه بر اینکه ورزش و تعامل اجتماعی برای پیشگیری از ابتلاء به آلزایمر ضروری است، روش‌های کارآمد در این زمینه می‌تواند به کمک افراد مبتلا به این بیماری بیاید و آن‌ها را قادر سازد تا با فرایند سرگردانی که تجربه می‌کنند، مقابله کنند. به این منظور باید عناصر مرتبط با طراحی شهری، تحرک در مراکز شهر را برای سالمندان تسهیل کند.

نوآوری با مسیرهای حسی

طراحی فضاهای شهری با عناصر خاص مانند سنگفرش، باغ‌ها، فواره‌ها و علائم که به‌عنوان یک مرجع حسی عمل می‌کنند، راهی پویا و مؤثر برای حمایت از رشد، تعامل و رفاه کودکان و سالمندان ارائه می‌دهد. مسیرهای حسی با ادغام فعالیت‌های مبتنی بر حرکت که حواس را تحریک می‌کنند، باعث تقویت یکپارچگی حسی می‌شوند، ورودی حسی را تنظیم می‌کنند، یادگیری را تقویت می‌کنند و سلامت جسمانی را بهبود می‌بخشند.

در این روند، وجود مناطق وسیع عابر پیاده در سطح شهر بسیار مهم است. شهری که پیاده‌روی را ترویج می‌کند برای افراد مبتلا به زوال عقل بسیار کارآمد است و آن‌ها را قادر می‌سازد تا عادات خود را با این شکل از تحرک تطبیق دهند. علاوه بر این، یکی از عواملی که باید در برنامه‌های طولانی‌مدت در نظر گرفته شود این است که بیماری‌هایی مانند آلزایمر به محیط‌های پایدار و بدون انتشار نیاز دارند. مطالعاتی در بارسلونا انجام شده است که نشان می‌دهد بیماری‌های عصبی و شناختی به‌طور مستقیم با آلودگی هوا مرتبط هستند، همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ماده سفید مغز با آلودگی هوای ناشی از موتورهای احتراقی تحلیل می‌رود.

دانشمندان توافق دارند که کاهش آلودگی هوا در محیط‌های شهری ضروری است و به همین دلیل است که هنگام طراحی مجدد شهرهای آینده، مسائلی مانند افزایش فضاهای اختصاص داده شده به عابران پیاده و دوچرخه‌سواران، ایجاد مسیرهای مشخص برای وسایل نقلیه و استفاده از وسایل نقلیه بدون آلایندگی مانند خودروهای صددرصد الکتریکی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و راهی امیدوارکننده برای پیشگیری و کاهش اثرات بیماری‌های عصبی به‌شمار می‌آید.

دهکده آلزایمری‌های هلند

روستای هاگویک (Hogeweyk) راه را برای روش جدیدی از مراقبت سالمندان هموارتر کرده است و الهام‌بخش بزرگی برای سایرین در جهان شده است که به دنبال مراقبت انسانی برای تعداد فزاینده‌ای از مبتلایان به زوال عقل هستند. سال‌ها تجربه و دانش به‌دست‌آمده در این دهکده منجر به چشم‌اندازی روشن در مورد آینده مراقبت از زوال عقل می‌شود.

بسیاری از متخصصان آلزایمر، هاگویک را به عنوان محیطی امن می‌دانند که در آن افراد مبتلا به زوال عقل زندگی و در عین حال هویت و استقلال خود را تا حد امکان حفظ می‌کنند. آن‌ها در یک جامعه اجتماعی با خیابان‌ها و میدان‌های واقعی، رستوران و سوپرمارکت‌ها با مشتریان حقیقی زندگی می‌کنند. هیچ ایستگاه اتوبوس یا اداره پست جعلی وجود ندارد؛ در واقع هیچ مجموعه تقلبی در این دهکده وجود ندارد. کارمند رستوران، سرایدار، پرستار، آرایشگر همه مبتلایان به آلزایمری هستند که در دهکده کار می‌کنند و از مهارت‌های حرفه‌ای خود برای حمایت واقعی از یکدیگر استفاده می‌کنند.

هفت ژانر طراحی مختلف در سراسر آپارتمان‌ها وجود دارد و هر کدام سبک منحصربه‌فرد خود را دارند. ۲۵ باشگاه در این دهکده، فعالیت برای ساکنان و همچنین تعامل اجتماعی را برای آن‌ها ترویج می‌کنند. هاگویک در واقع یک خانه سالمندان در قالب شهری با ۲۳ مجتمع مسکونی است با این تفاوت که افرادی در لباس عادی آن‌ها را بیست‌وچهارساعته تحت نظارت دارند. تمام خیابان‌ها و خانه‌ها طوری ساده و دوستدار سالمند طراحی شده است که کهن‌سالان گم نشوند و در هر لحظه از فراموشی بتوانند سریع مسیر خود را پیدا کنند.