سازه قابل مشاهده از فضا نه در چین است و نه در مصر!
سازهای مدرن و زنده در دل زمینهای خشک جنوب اروپا که چهره کشاورزی را دگرگون کرده است، از فضا نیز بهعنوان یکی از درخشانترین ردپاهای انسانی قابل مشاهده است.

بزرگترین سازه قابل مشاهده از فضا در جنوب اروپا پنهان شده است. این سازه گسترده که نه از سنگ و آجر، بلکه از پلاستیک، فناوری و کشاورزی پایدار ساخته شده است، از مدار زمین همچون لکهای سفید و درخشان به چشم میآید. این منطقه در جنوب شرقی اسپانیا، در استان آلمریا واقع شده و فضانورد اسپانیایی پدرو دوکه آن را «اقیانوس پلاستیکی» نامیده است. این ناحیه با بیش از ۴۰ هزار هکتار گلخانههای پوشیده از پلاستیک سفید، یکی از شناختهشدهترین نشانههای انسانی از فضاست که در اطراف شهرهای ال اجیدو و کامپو د دالیاست گسترش پیدا کرده است.
پوششهای پلاستیکی این گلخانهها نهتنها نور خورشید را بازتاب میدهند و باعث کاهش جزئی دمای منطقه میشوند، بلکه به تنظیم دما، رطوبت و نور درون گلخانهها کمک میکنند. این منطقه که زمانی زمینهایی خشک و غیرقابلکشت بود، از سال ۱۹۵۹ با ابتکار خوزه هرناندز بوج و الگوبرداری از گلخانههای بلژیکی، به یکی از پربازدهترین مناطق کشاورزی اروپا تبدیل شد. طراحی ساده، مصالح ارزان و مقاومت در برابر باد باعث شد تا این روش بهسرعت در میان کشاورزان محلی مورد استقبال قرار گیرد و شبکهای منظم از گلخانهها شکل گیرد.
با ورود آبیاری قطرهای، مصرف آب این گلخانه بهینه شد و تبخیر کاهش پیدا کرد. استفاده از پلاستیک سفید و مالچ ماسهای به تنظیم دما کمک کرد و سیستم تهویه باعث شد گیاهان در برابر خشکسالی مقاومتر شوند. بازیافت پسماندها و استفاده مجدد از بسترهای کشت، بهرهوری را افزایش داد و اعتماد بانکها و تعاونیها را برای سرمایهگذاری جلب کرد. امروزه سالانه بین ۲.۵ تا ۳.۵ میلیون تن محصولات کشاورزی از این منطقه صادر میشود. گوجهفرنگی، خیار، کدو و فلفل از جمله محصولاتی هستند که در فصل زمستان بازارهای اروپا را تغذیه میکنند. این تولید پایدار نهتنها اشتغال در حوزه بستهبندی، حملونقل و تجهیزات را تقویت کرده، بلکه نوسانات قیمتی را برای مصرفکنندگان شهری کاهش داده است.
درون هر گلخانه، دقت حرف اول را میزند؛ سنسورها تغییرات دمایی را رصد میکنند، فیلمهای بافتدار نور را پخش میکنند و شبکههای سایهبان از اوج تابش جلوگیری میکنند. تغذیه موضعی ریشهها را فعال نگه میدارد و بسیاری از کشاورزان با کاهش مصرف مواد شیمیایی، موفق به دریافت گواهیهای زیستمحیطی شدهاند. تصاویر ماهوارهای ناسا گسترش این گلخانهها را ثبت کردهاند و نشان میدهند که این سازه زنده، الگویی از زیرساختهای قابل تنظیم است. پژوهشگران اکنون در حال بررسی امکان انتقال این مدل به مناطق نیمهخشک دیگر جهان هستند، چرا که بهرهوری آب در کشتهای بسته بسیار بالاست، اما موفقیت آن به طراحی، مدیریت پسماند، مصرف انرژی و آموزش بستگی دارد.
این سازه نهتنها نمادی از توانایی انسان در سازگاری با طبیعت است، بلکه الگویی برای کشاورزی آینده در شرایط تغییرات اقلیمی محسوب میشود. اروپا، با این «سازه زنده»، نشان داده است که ساختوساز میتواند معنایی فراتر از بتن و فولاد داشته باشد.