تاریخچه روز جهانی حفظ طبیعت به تأثیرات مخرب فعالیت‌های انسانی در قرن گذشته بر منابع طبیعی برمی‌گردد که طی آن رشد بی‌رویه صنعت و قطع درختان جنگل‌ها برای پاسخگویی به نیازهای جمعیتی باعث تغییرات اقلیمی و تخریب گسترده زیست‌بوم‌ها شد.

در پاسخ به این بحران، سازمان بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) نقش مهمی ایفا کرده است. این سازمان از دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی فعالیت‌های گسترده‌ای برای حفاظت از گونه‌ها و زیستگاه‌های آن‌ها آغاز کرد. در سال ۱۹۶۴، لیست قرمز گونه‌های در معرض تهدید (IUCN Red List) معرفی شد که به عنوان مرجعی جهانی برای ارزیابی وضعیت انقراض گونه‌ها شناخته می‌شود.

با وجود افزایش آگاهی‌ها درباره لزوم حفاظت محیط زیست در سال‌های اخیر، هنوز راه زیادی تا رسیدن به اهداف واقعی حفاظت از طبیعت باقی است. روز جهانی حفظ طبیعت یادآوری است برای همه جهانیان که باید دست به اقدامات جدی‌تر و مستمر برای حفاظت از منابع طبیعی بزنیم، چرا که آینده زمین به آن بستگی دارد.

بهترین کشورهای جهان در حفاظت از طبیعت

حفاظت از محیط زیست و تنوع زیستی به‌عنوان یکی از جدی‌ترین چالش‌های جهانی در قرن بیست و یکم همواره مورد توجه کشورهای پیشرو قرار گرفته است. کشورهایی همچون لوکزامبورگ، استونی، دانمارک، فنلاند، سوئد، نروژ، نیوزیلند، استرالیا و بریتانیا با سیاست‌های نوآورانه و نتایج چشمگیر در حوزه حفاظت از طبیعت و محیط زیست، به‌عنوان الگوهای جهانی شناخته می‌شوند. این کشورها با اقدامات گسترده‌ای در زمینه احیای اکوسیستم‌ها، حفاظت از گونه‌های گیاهی و جانوری و بهره‌مندی از فناوری‌های پاک، جایگاه ویژه‌ای در میان بهترین‌های جهان یافته‌اند.

در لوکزامبورگ که به عنوان کشور پیشرو در حفاظت از طبیعت شناخته می‌شود، اجرای استراتژی ملی حفاظت از گیاهان از سال ۲۰۲۲ آغاز شده است و هدف آن بازگرداندن بیش از ۵۰ درصد اکوسیستم‌های تخریب‌شده تا سال ۲۰۳۰ با بهره‌گیری از گونه‌های بومی و حفظ تنوع زیستی است. این کشور با به‌کارگیری برنامه‌های ملی احیای خاک، حفاظت از زیستگاه‌های گرده‌افشانی و ایجاد مسیرهای پیوسته برای زندگی وحش، به بازسازی طبیعی زمین‌های آسیب‌دیده توجه ویژه‌ای دارد و استانداردهای بین‌المللی را در اجرای پروژه‌های حفاظت به کار می‌برد.

استونی نیز از طریق برنامه توسعه حفاظت از طبیعت و استراتژی زیست‌محیطی ۲۰۳۰، بر حفظ شبکه‌های اکولوژیکی یکپارچه، ارتقای آموزش زیست‌محیطی و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی تأکید دارد. این کشور، با هماهنگی کامل با قوانین اتحادیه اروپا و کنوانسیون تنوع زیستی، حفاظت از زیستگاه‌های ارزشمند خود مانند باتلاق‌ها، جنگل‌ها و رودخانه‌ها را در اولویت قرار داده است.

دانمارک برنامه‌های بلندپروازانه‌ای را برای کاهش کشتزارهای زراعی در خاک‌های غنی از کربن و ایجاد بیش از ۲۵۰ هزار هکتار جنگل جدید تا سال ۲۰۴۵ در نظر گرفته است. احیای تالاب‌ها و پیوند مناطق طبیعی از طریق طرح «نقشه سبز دانمارک» بخشی از سیاست‌های این کشور برای تقویت تنوع زیستی و مقابله با تغییرات اقلیمی است که نیازمند کنار گذاشتن بخشی از زمین‌های کشاورزی فعلی است.

فنلاند با استراتژی ملی جنگل برای سال ۲۰۲۵، مدیریت پایدار جنگل‌ها را در صدر برنامه‌های خود قرار داده است. نوآوری در مدیریت اقتصادی و زیست‌محیطی و همچنین اجرای برنامه‌های ترمیم پوشش جنگلی از مهم‌ترین اقدامات فنلاند است. اصلاح قانون حفاظت از طبیعت و ارتقای مشارکت عمومی در برنامه‌های حفاظت، نشان از تعهد این کشور به توسعه پایدار دارد.

نروژ با برنامه جامع حفاظت از مناطق ویژه دریایی و خشکی، ضمن حفظ تنوع زیستی در مناطق حساس، به توسعه پایدار مبتنی بر منابع هیدروالکتریکی و سیاست‌های خودروهای برقی اهمیت می‌دهد. این کشور تلاش می‌کند با ایجاد مراکز تخصصی، چالش‌های مربوط به بهره‌برداری بهینه و حفاظت همزمان از منابع طبیعی را مدیریت کند.

نیوزلند با استراتژی ملی موسوم به «تی مانا او ته تایائو» که با مشارکت فعال جوامع بومی مائوری و دولت و سازمان‌های مردم‌نهاد تدوین شده، حفاظت از تنوع زیستی در همه زیست‌بوم‌ها، از زمین‌های عمومی و خصوصی گرفته تا آب‌های ساحلی، را هدف قرار داده است. برنامه پنج‌ساله ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ بازگردانی و استفاده پایدار از زیست‌بوم‌ها را با حفظ فرهنگ حفاظت بومی مائوری ترویج می‌کند.

استرالیا در قالب «طرح طبیعت مثبت» اصلاحات گسترده‌ای در قوانین محیط زیست به اجرا گذاشته و با اختصاص بودجه عظیم ۲.۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴-۲۵، پروژه‌های احیای زیستگاه و تقویت تاب‌آوری اکوسیستم را حمایت می‌کند.

بریتانیا نیز با اجرای برنامه‌هایی برای بازسازی مناطق طبیعی و افزایش مناطق تحت حفاظت به ۳۰ درصد از سطح خشک‌سرزمین و دریاها تا سال ۲۰۳۰، قوانین سختگیرانه‌ای را برای حفظ زیستگاه‌ها، کاهش آلودگی و توسعه زیرساخت‌های سبز به کار بسته است. سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌های سبز و ترغیب به بازیافت و استفاده بهینه از منابع باعث شده بریتانیا به‌عنوان یکی از کشورهای مطرح در حفاظت محیط زیست مطرح باشد.