پاندمی کووید -۱۹ منجر به تغییرات بسیاری در فضاهای شهری در سراسر جهان شد. رانندگی‌ها به نصف کاهش یافت، جاده‌ها به روی خودروها بسته شد تا فضاهای عمومی ایجاد شود و رستوران‌های فضای باز یک شبه رونق گرفتند. به دولت‌های محلی این فرصت داده شد تا فضاهای عمومی غیر قابل استفاده مانند پارکینگ خیابان‌ها را دوباره بررسی کنند و آن‌ها را با مکان‌هایی جایگزین کنند که امکان برگزاری تجمعات ایمن را فراهم کند.

تأثیر جنبش تبدیل پارکینگ به فضای عمومی بر محیط زیست

همانطور که شهرها برای آینده پس از کووید -۱۹ برنامه‌ریزی می‌کردند، طرفداران محیط زیست و حمل‌ونقل عمومی نیز فرصت را غنیمت شمردند تا با ادامه دادن به تغییرات به وجود آمده و دائمی کردن فضاهای عمومی جایگزین پارکینگ‌ها، پیشرفت‌هایی را تقویت کنند که در زمینه مقابله با تغییرات اقلیمی و حمایت از محیط زیست به دست آمده بود. جنبش تبدیل پارکینگ‌ها به فضاهای عمومی راهی برای احیای فضاهایی است که به طور سنتی برای اتومبیل‌ها در نظر گرفته شده است. حذف دو یا سه جای پارک می‌تواند فضا را برای قراردادن صندلی برای ۲۴ نفر باز کند و فضاهای عمومی را ایجاد کند که دلپذیرتر و همسوتر با حفظ محیط زیست هستند.

هنگامی که همه‌گیری به طور ناگهانی دسترسی به بسیاری از مکان‌های سنتی برای تعاملات اجتماعی را قطع کرد، جوامع شروع به ابراز نیاز به فضاهای ملاقات ایمن در فضای باز کردند. با استفاده ترکیبی از طراحی انسان‌محور و مشارکت اجتماعی، رهبران شهری در همه کشورها به شناسایی مناطق محلی پرداختند که پتانسیل تبدیل شدن به فضای عمومی داشت. مشاهدات نشان داد که این فضاها تأثیر فرامحلی قابل‌توجهی برای گسترش شهرهای سبز دارند.

نوآوری در تبدیل جای پارک خودرو به فضای عمومی

به طور کلی می‌توان هر تعداد محل پارک خودرو را با استفاده از عناصری مانند نیمکت، میز، گلدان، بام سبز، آلاچیق، سایبان دوچرخه یا نورپردازی به فضای عمومی تبدیل کرد. حدود ۲۰ سال از تبدیل نخستین پارکینگ جهان به فضای عمومی شهری در سانفرانسیسکو می‌گذرد و در این مدت پیشرفت‌های زیادی در این زمینه صورت گرفته است. برای مثال اکنون از پنل‌های خورشیدی برای تأمین روشنایی و شارژ تلفن همراه کاربران، از سقف‌های سبز برای جذب تنوع زیستی و از مخازن آب برای هدایت آب باران و جلوگیری از سیل استفاده می‌شود. در بعضی مناطق، پارکینگ‌های کوچک نزدیک به مدارس به پارک‌هایی تبدیل شده است که علاوه بر انواع بازی‌های مخصوص کودکان را دارد، محیطی دوستانه برای خانواده‌هایشان فراهم می‌کند. اگر در این فضاهای عمومی وای‌فای نیز تعبیه شود جمعیت بیشتری را به سمت خود جذب می‌کند.

تأثیر این جنبش بر مشاغل اطراف

بر خلاف اینکه تصور می‌شود با حذف یک پارکینگ رونق مشاغل اطراف آن کم می‌شود، شواهد حاکی از آن است که کسب‌وکارهای اطراف افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی درآمد را تجربه کرده اند. بسیاری از مشتریان مغازه‌ها، کافه‌ها و رستوران‌ها از بودن در فضای باز لذت می‌برند، اما باریک بودن پیاده‌روها مانع از فرصت می‌شود، بنابراین کاملاً معقول است که گسترش فضای مشترک و تعبیه میز و صندلی باعث افزایش تعداد مشتریان این مشاغل بشود.

برنامه‌ریزی شهری و جنبش تبدیل پارکینگ به فضای عمومی

فضاهای عمومی ایجاد شده توسط این جنبش، به دلیل تشویق شهروندان برای حضور در جامعه بر کاهش رفتارهای ضداجتماعی تأثیر دارند. با نصب اطلاعیه‌هایی در مورد زباله و سیگار و قرار دادن سطل‌های زباله در این مکان‌ها، گامی مؤثر در جهت سلامتی افراد و زیبایی شهر برداشته شده است. برای گسترش این جنبش، یک پورتال برای ثبت درخواست‌ها می‌تواند این امکان را به مردم و مقامات محلی بدهد تا مکان‌هایی را که قابلیت تبدیل شدن به فضای عمومی دارند معرفی کنند. در ادامه به بررسی فعالیت‌هایی که در چند شهر جهان برای پیوستن به این جنبش صورت گرفته است می‌پردازیم.

استقبال پرشور برزیل از جنبش

استقبال از جنبش تبدیل پارکینگ به فضای عمومی در میان مردم برزیل بسیار پرشور بود. این مفهوم برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ مورد توجه مقامات رسمی قرار گرفت و درست یک سال بعد ایجاد این فضاهای عمومی در شهرهای مختلف آن گسترش یافت که سائوپائولو پیشرو در این جنبش بود. در این شهر بیشتر فضاهای عمومی ایجاد شده شامل نیمکت‌هایی با سایبان، باغچه‌های کوچک و تجهیزات ورزشی هستند.

ریو دو ژانیرو، یکی از شهرهای بزرگ برزیل است که در سال ۲۰۱۵ با هدف افزایش تعاملات اجتماعی بین مردم به این جنبش پیوست. اکثر فضاهای عمومی ایجاد شده در این شهر شامل تجهیزات ورزشی هستند که این فضاها را به ورزشگاه‌ها عمومی کوچکی با مساحت ۲۰ مترمربع تبدیل کرده است و در اطراف آن کافه‌ها، نیمکت‌های استراحت و پریزهایی برای شارژ تلفن همراه تعبیه شده است. نکته قابل‌توجه این فضاها، نصب پنل‌های خورشیدی برای تأمین روشنایی و برق مورد نیاز برای شارژ گوشی‌ها است. با گسترش این خلاقیت در اکثر شهرهای برزیل، مردم تمایل بیشتری برای حضور در خیابان و برقراری ارتباط با همشهریان خود نشان داده‌اند. نتیجه دیگری که این جنبش برای این شهر داشت کاهش ترافیک در مرکز شهر و کم شدن آلودگی هوا نسبت به سایر نقاط شهر است.

اصلاح مقررات در اوهایو برای گسترش فضاهای عمومی

با توجه به نتایج مثبت جنبش تبدیل پارکینگ به فضای عمومی، مقامات اوهایو اصلاحاتی اساسی در قوانین این شهر انجام دادند. هدف از این تغییرات این بود که به کسب‌وکارها اجازه دهد در تمام سال به پیاده‌روها و فضای عمومی آنها دسترسی داشته باشند و موانع بتنی را حذف کنند تا محوطه بزرگ‌تری برای نشستن در فضای باز ایجاد شود. برای مثال قبلاً مشاغل فقط در بهار و تابستان و پاییز مجوز استفاده از فضای باز اطراف مکان خود را داشتند اما طبق قانون جدید مجوزها در طول سال معتبر خواهد بود.

طبق قوانین جدید گروه بیشتری از مشاغل از جمله خرده‌فروشان اجازه دارند از فضاهای عمومی استفاده کنند، درحالی‌که قبلاً این فضاها فقط برای رستوران‌ها و کافی شاپ‌ها مجاز بود.

مقررات جدید به شرکت‌های توسعه اجتماعی اجازه می‌دهد تا مجوز ایجاد فضاهای عمومی بزرگ‌تر، احتمالاً در مناطق تجاری که طول چندین ملک را دارند، دریافت کنند. با این کار مناطقی ایجاد می‌شود که در آن پارک کردن خودرو مجاز نیست و از آن آشفتگی که بین فضاهای عمومی و پارکینگ‌ها وجود داشت دیگر خبری نخواهد بود.

وضع قوانین مرتبط با مکان‌های عمومی در بلژیک

بروکسل یکی دیگر از شهرهایی است که به جنبش تبدیل پارکینگ به فضای عمومی پیوست و مقامات آن تسهیلاتی را در قوانین مربوط به جنبش برای صاحبان رستوران‌ها و کافه‌ها و سایر مشاغلی که به‌خاطر پاندمی دچار رکود شده بودند در نظر گرفتند. بر اساس این مقررات، ساکنین می‌توانند از هر فضایی با ابعاد حداقل یک متر و ۵۰ سانتی‌متر برای ایجاد فضای عمومی استفاده کنند. صاحبان رستوران‌ها و کافه‌های این شهر برای ایجاد چنین فضایی نیاز به اخد مجوز از مقامات ندارند و کافی است از قوانینی که برای مدت زمان نصب مبلمان و مساحت این فضاها وضع شده است پیروی کنند. قانون مربوط به مدت زمان مجاز، استفاده از این فضاها را به تاریخ یکم آوریل تا سی‌ویکم اکتبر محدود می‌کند. از طرفی استفاده از مساحتی بیشتر از حد قانونی ۵۰ مترمربع خلاف قانون است و برای صاحب آن کسب‌وکار پیگرد قانونی خواهد داشت.

فضاهای سبز بازیافتنی در ایتالیا

به علت شیوع گسترده بیماری کووید -۱۹ در ایتالیا، حضور مردم در سطح شهر بسیار کمرنگ شد و مردم پیوندشان را با یکدیگر و فضای بیرون از دست دادند که همین امر آسیب‌هایی برایشان به همراه داشت. به همین دلیل مردم این کشور به سرعت به جنبش فضاهای عمومی پیوستند و مثل همیشه از ایده‌های خلاقانه خود در این زمینه بهره بردند. مردم میلان در ایجاد فضاهای عمومی فقط از مواد بازیافتی استفاده کردند و مبلمان‌های پیش‌ساخته از این مواد را برای استفاده در فضاهای سبز جدید به کار بردند. برای پیشگیری از بیماری‌های واگیردار ویروسی، ابعاد این فضاها کوچک و در حدی است که تنها چند نفر بتوانند از آن استفاده کنند. سایبان‌های سبزی که در این فضاها استفاده می‌شود گامی در راستای فراهم کردن هوای پاک برای کاربران و درنتیجه کاهش آلودگی هوا به حساب می‌آید. با توجه به اثرات خوشایند این جنبش، خلاقان ایتالیایی تصمیم گرفتند ایده فضای سبز بازیافتنی را در سراسر شهر اجرا کنند و میلان را یک قدم دیگر به سمت زیست‌پذیری سوق دهند.

تبدیل ۷۰۰ پارکینگ به فضای عمومی در نروژ

اسلو، پایتخت نروژ، برای کاهش آلودگی‌های ناشی از تردد خودروهای شخصی در مرکز شهر، دست به اقداماتی نظیر تبدیل بعضی خیابان‌های مرکز شهر به پیاده‌رو و گسترش حمل‌ونقل عمومی زد. نتیجه سیاست‌های شهری در اسلو پیشرفت دوچرخه‌سواری و ایجاد یک مسیر دوچرخه‌سواری ۶۰ کیلومتری و جمع آوری حدود ۳۵۰ هزار خودرو از سطح شهر است. با این کار بیش از ۷۰۰ پارکینگ در مرکز شهر خالی ماند و جای خود را به مسیرهای دوچرخه، پارک‌های کوچک، باغچه‌های زیبا و نیمکت‌هایی برای نشستن اهالی داد.

باغ‌های سرسبز در پاریس به جای پارکینگ‌های بی استفاده

معماران فرانسوی با در نظر گرفتن اهداف توسعه پایدار، پارکینگ‌های قدیمی شهر پاریس را به مکان‌هایی برای مشاغل سبز تبدیل کردند. در این مکان‌ها به جای آسفالت از سنگ‌فرش‌های نفوذپذیر و برای تأمین برق موردنیاز برای شارژ تلفن‌های همراه شهروندان از پنل‌های خورشیدی استفاده می‌شود. علاوه بر این، مقامات شهری برای مبارزه با بحران تغییرات آب‌وهوایی پارکینگ‌های قدیمی و بدون استفاده شهر را به مراکز تولیدی تبدیل کردند. احداث باغ‌های سرسبز در پاریس از جمله دیگر اقداماتی است که به پیشنهاد معماران در این شهر اجرا شد و آسفالت کف پارکینگ‌ها با خاک حاصلخیز برای پرورش گیاهان جایگزین شد. مردم از طریق کارهای مربوط به کشاورزی و پرورش سبزیجات و گیاهان خوراکی سهم خود را در رونق اقتصادی و حفاظت از محیط زیست به جا می‌آورند.

بهبود مناظر شهری در سیدنی

شهرهای استرالیایی برای بهبود وضعیت محله‌های درون شهری، شهری مانند سانفرانسیسکو را الگو قرار دادند که باغ‌های اجتماعی و فضاهایی را برای اشتراک‌گذاری هنر و گردهمایی مردم ایجاد کرده است. مقامات سیدنی برای مردمی که در خانه‌های خود فضای سبز یا حیاط خلوت ندارند، فضاهای سبز اشتراکی ساختند تا فرصتی برای ملاقات با همسایه‌هایشان باشد. علاوه بر این، قوانین جدیدی برای از رونق نیفتادن رستوران‌ها و کافه‌ها وضع شد و به آنها اجازه داد تا زمانی که مشتریان به مقررات بهداشتی پایبند هستند به فعالیت خود ادامه دهند. با سرمایه‌گذاری حدود ۲۰۰ هزار دلار برای ساخت فضای عمومی برای کسب‌وکارها به آنها کمک کرد تا با خیال راحت به ادامه و گسترش فعالیت‌های خود بپردازند.

مسئولین از فضاهای کوچک عمومی که در زمان همه‌گیری کرونا ایجاد شده بود برای فعالیت‌هایی مانند اجرای زنده و دورهمی‌های دوستانه استفاده کردند تا با ایجاد فضایی برای حمایت از فرهنگ‌های مختلف، جوامع را به هم نزدیک کنند. آن‌ها برای تداوم مکان‌هایی که برای ناهارخوری در پیاده‌روها ساخته شده بود تسهیلاتی را در نظر گرفتند که شامل هزینه‌های کمتر و فرایند ساده‌تر کسب مجوز می‌شود.

تبدیل ۲۵ درصد از پارکینگ‌ها در لندن

مجلس بریتانیا با حذف هزاران جای پارک در سراسر کشور و جایگزینی آنها با مبلمان خیابانی، سایبان‌های دوچرخه و باغچه‌های گل به جنگ خودروها رفت. مقامات محلی لندن به‌عنوان بخشی از طرح مبارزه با تغییرات اقلیمی، ۲۵ درصد از پارکینگ‌های مرکز شهر را با فضاهای عمومی جایگزین می‌کنند. در حالی که این کار مخالفت جوامعی مانند رانندگان و صاحبان مشاغلی را برانگیخته است که مشتریانشان ترجیح می‌دهند با خودروی شخصی برای خرید یا دریافت خدمات مراجعه کنند اما منافع آن برای اقتصاد و محیط زیست به مقامات محلی انگیزه می‌دهد تا بر برنامه‌های خود پافشاری کنند. برای مثال تبدیل پارکینگ‌ها به فضای عمومی مشترک، امکان فعالیت برای خرده فروشی‌ها، رستوران‌ها و کافه‌ها را فراهم می‌آورد که نتیجه آن داشتن یک اقتصاد پویا است. برای رسیدن به این هدف باید از تسلط وسایل نقلیه بر خیابان‌ها کاست و امکان پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری را در بسیاری خیابان‌ها فراهم آورد. بر اساس برنامه‌های جدید مجلس، تا سال ۲۰۳۰ حداقل ۸۵ درصد از سفرهای شهری از طریق پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری انجام می‌شود و ترافیک در این منطقه حدود ۲۷ درصد کاهش خواهد یافت.

به علاوه، در طول دوران همه‌گیری، فضاهای عمومی به سبک آمریکایی در سطح شهر ساخته شده بود که به شرکت‌ها اجازه می‌داد تا در قسمت‌هایی از پیاده‌رو و گاهی کنار جاده، محل‌هایی برای نشستن فراهم کنند تا مشتریان بتوانند با حفظ فاصله اجتماعی در فضای بیرونی منتظر بمانند. اکنون گردشگران و عابران پیاده نیز از این فضاها استفاده می‌کنند و با استراحت و خوردن غذا در فضای باز و گاهاً سرسبز لذت می‌برند.

یکی دیگر از جلوه‌های این جنبش در لندن، مراکز مطالعه‌ای است که در فضای باز امپریال کالج لندن ساخته شد و با داشتن سقف‌های سبز و آلاچیق‌های چوبی مکانی مناسب برای دانشجویان جهت استراحت و برقراری ارتباط با هم‌دانشگاهی‌های ایجاد کرد. بودجه این پروژه توسط فعالیت‌هایی تأمین شد که با هدف احیای خیابان‌های لندن انجام شده بود.