در دنیای امروزی که آسمان‌خراش‌های بتنی سراسر شهرها را فرا گرفته و کمتر جایی برای توسعه فضاهای سبز به جا گذاشته است، وجود باغ‌های بارانی می‌تواند بسیاری از چالش‌های پیش روی شهرنشینی را نظیر کمبود چشم‌اندازهای سبز، انتشار کربن، تغییرات اقلیمی و حتی وقوع سیل را به طور مثبت تحت تأثیر قرار دهد. باغ‌های بارانی فضاهایی ساخته دست بشر است که به شکل فرورفتگی‌هایی در چشم‌اندازهای شهری طراحی و سراسر در گل‌ها و گیاهان پوشیده می‌شود. این گودال‌های سبز مزایای بی‌شماری را برای شهرها و ساکنان آن‌ها به ارمغان می‌آورد، با این حال بیشترین تأثیر را در کاهش احتمال وقوع سیل به دنبال دارد.

اثربخشی باغ‌های بارانی در پیشگیری از وقوع سیل

زمانی که باران می‌بارد، آب باران آلاینده‌ها را به همراه زباله‌ها به منابع آبی دیگر مانند دریاها و رودخانه‌ها هدایت می‌کند که به دنبال آن، آلودگی آب اتفاق می‌افتد که این امر به سهم خود می‌تواند باعث بیماری انسان‌ها و جانداران آبزی شود. از سوی دیگر نفوذناپذیر بودن خیابان‌ها و سطوح بتنی و آسفالتی شهرهای امروزی مانع از جذب آب باران به اعماق زیرزمینی می‌شود و در نتیجه آب در معابر سراسر شهر جریان پیدا می‌کند و وقوع سیل را به دنبال دارد. از دیگر اثرات مخرب جمع شدن رواناب‌ها در شهرها می‌توان به فرسایش خاک و محصولات کشاورزی اشاره کرد که به سهم خود می‌تواند به محیط زیست طبیعی شهرها لطمه جدی وارد کند.

چنانچه در طراحی باغ‌های بارانی از گیاهان بومی بهره گرفته شود، آن‌گاه احتمال جذب جاندارانی نظیر پروانه‌ها و پرندگان را افزایش می‌دهد، ضمن این‌که کاهش قابل توجه تجمع پشه‌ها را به دنبال دارد و از این طریق مزایای بی‌شماری را برای شهرها و شهروندان به ارمغان می‌آورد.

جمع‌آوری آب باران، تصفیه آن از آلودگی‌ها و جلوگیری از سرریز شدن آب در منازل و فضاهای میزبان باغ‌های بارانی از مهم‌ترین کاربرد این فرورفتگی‌های سبز به‌شمار می‌رود که می‌تواند احتمال وقوع سیل را به حداقل برساند.

علاوه بر این، باغ‌های بارانی از طریق کمک به افزایش آب‌های زیرزمینی محلی به جبران کمبود آب آشامیدنی کمک می‌کند، ضمن این‌که آب نسبتاً آلوده جمع شده ناشی از آن نیز قابل استفاده برای آبیاری گیاهان است.

توسعه باغ آبی در نیوارولئان، آمریکا

مدیران نیواورلئان، از شهرهای ساحلی آمریکا، به منظور کاهش احتمال وقوع سیل در پی افزایش سطح آب دریاها که نتیجه تغییرات اقلیمی است، یک باغ بارانی موسوم به میرابئو ایجاد کرده‌اند. بسیاری از کارشناسان استدلال کرده‌اند که حضور این باغ مدیریت روان‌آب‌ها و سیلاب‌های آینده را به‌طور شگفت‌انگیزی تحت تأثیر قرار خواهد داد و رویکردی برای آگاهی مردم نسل‌های بعد از ارزش فراموش شده آب خواهد بود.

پروژه احداث باغ بارانی نیواورلئان بخشی از طرح بزرگ شهر به نام «برنامه آب شهری» به‌شمار می‌رود که با هدف بهبود ایمنی و افزایش سرمایه‌گذاری برای پیشگیری از وقوع سیل و فرونشست زمین اجرا شده است. برنامه‌ریزان ادعا کرده‌اند که از زمان احداث باغ بارانی مدیریت پایدار آب شهر متحول شده، ضمن این‌که قابلیت کنترل آب‌های زیرزمینی و مدیریت روان‌آب‌ها فراهم آمده است.

باغ آبی میرابئو در یک فضای سبز به مساحت ۲۵ هکتار احداث شده و از آن‌جا که دارای محیطی سبز و دلنشین است، منبعی برای جذب بازدیدکنندگان بی‌شمار نیز به‌حساب می‌آید. این باغ آب جمع‌آوری شده از باران را به اطراف پمپاژ می‌کند و حوضچه‌هایی بهم‌پیوسته را در بر گرفته است که علاوه بر نگهداری آب باران، سیراب کردن سفره‌های زیرزمینی را نیز به عهده دارد. حفظ رطوبت آب در اعماق زمین از طریق باغ بارانی میرابئو در پیشگیری از فرونشست زمین نقش مهمی ایفا کرده، ضمن این‌که در تأمین آب مورد نیاز برای فضای سبز اطراف بسیار اثربخش بوده است.

بانکوک، میزبان پارک ضد سیل

بانکوک، پایتخت تایلند، میزبان بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت است و در نتیجه تغییرات اقلیمی در آن در سطح بسیار بالایی قرار دارد که همین امر وقوع سیل‌های مکرر را برای شهر رقم زده است. بسیاری از محققان استدلال کرده‌اند که چنان‌چه تدابیری برای حل بحران سیل در شهر اندیشیده نشود، همه ساله فضاهای شهری به میزان دو سانتی‌متر زیر آب می‌رود که این امر احتمال غرق شدن کامل بانکوک را به دنبال دارد. سیل عظیمی که در سال ۲۰۱۱ در پایتخت تایلند اتفاق افتاد و عنوان بزرگ‌ترین سیل نیم‌قرن اخیر کشور را از آن خود کرد، خسارت‌های مالی و جانی جبران‌ناپذیری را بر شهر تحمیل کرد، با این حال مدیران را از اهمیت توجه بیشتر به این مسئله و اعمال اقداماتی برای پیشگیری از وقوع سیل سوق داد.

در این راستا، یکی از معماران پرآوازه شهر طرح توسعه یک پارک بارانی را در بانکوک ارائه داد که با استقبال گرم مدیران مواجه شد. این پارک در فضایی به مساحت ۱۱ هکتار احداث شد و مخزن‌های عظیم متعددی را برای جمع‌آوری آب در زیرزمین خود فرا گرفت. علاوه بر این یک استخر و یک تالاب بزرگ در پارک تعبیه شد که از قابلیت جمع‌آوری یک میلیون گالن آب باران برخوردار است. جالب است بدانید که تمام مخازن پارک ضد سیل بانکوک در فضاهای زیرزمینی و زیر درختان تعبیه شده است و جذب آب باران را به عهده دارد. در واقع در شرایط عادی آب توسط گیاهان جذب نمی‌شود، بلکه به مخازن زیرین راه پیدا می‌کند و در زمان‌های کم‌آبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پارک سن‌آنتونیو در آمریکا

مدیران سن‌آنتونیو در ایالات متحده آمریکا با بهره‌گیری از رویکرد سطح پایین یا توسعه کم‌اثر به کاهش جاری شدن آب باران در شهر کمک کرده و توانسته‌اند احتمال وقوع سیل را به حداقل برسانند. این اقدام به دنبال وقوع سیل عظیم سال ۲۰۱۹ شهر و اثرات مخرب آن اعمال شد که البته با وجود بزرگی خود هیچ شهروندی را قربانی نکرد. به دنبال این رویداد، توسعه زیرساخت‌های سبز در سراسر شهر در رأس اهداف مدیران قرار گرفت و مدیریت آب به روش سنتی جای خود را به جذب آب باران از طریق باغ‌های بارانی داد. امروزه به دنبال ایجاد یک فضای سبز بزرگ در نزدیکی رودخانه شهر آب باران به‌طور مستقیم به اعماق زمین هدایت می‌شود و همین امر جاری شدن آن را در معابر شهری به حداقل رسانده است.

اجرای استراتژی کم‌اثر نیز بخش مهمی از طرح توسعه فضاهای سبز سن‌آنتونیو به‌حساب می‌آید که بر اساس آن ذرات آلاینده توسط خاک جذب و مانع از جاری شدن آن به سمت رودخانه‌ها می‌شود. در نتیجه آلودگی آب‌های اطراف به حداقل رسیده است و همین امر تنوع آبزیان شهر را نیز افزایش داده است.

پارک سن‌آنتونیو مسیری سبز را به طول ۱.۳ مایل در بر گرفته و جاذبه‌های معروف شهر نظیر موزه سن‌آنتونیو، باغ وحش شهر، منطقه تاریخی Pearl و باغ چای ژاپنی را به هم پیوند می‌دهد.