روال روزمره زندگی انسان‌ها از یک فضای خصوصی به فضای بزرگ‌تر و عمومی در حال تغییر است، به‌ویژه در شهرها که مردم برای تعامل با یکدیگر به مکان‌هایی می‌روند که انجام فعالیت‌های تفریحی را تسهیل و زندگی شهری سالم‌تری را ترویج می‌کند. بازارها، میدان‌های شهری، پارک‌ها، ساختمان‌های مدنی و حتی پیاده‌روها، خیابان‌ها و مراکز حمل‌ونقل، نمونه‌هایی از فضاهای عمومی هستند که هر یک می‌توانند با ویژگی‌های برجسته خود، گروه گسترده‌ای از ساکنان شهرها را برای حضور در اجتماع و برقراری روابط اجتماعی فرابخوانند.

بازطراحی مکان‌های عمومی

توجه به اهمیت بازاندیشی و بازطراحی فضاهای عمومی در سال ۲۰۲۴ به‌طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است که هدف اصلی آن برآورده کردن نیازهای شهروندان و جوامع به بهترین شکل است. تغییر در فضاهای عمومی نه‌تنها به بهبود کیفیت زندگی مردم کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیرات مثبت اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی نیز به همراه داشته باشد.

فضاهای عمومی نقش حیاتی در تقویت پیوندهای اجتماعی و ایجاد حس تعلق به جامعه دارند و با بازطراحی این فضاها می‌توان محیط‌های فراگیرتری ایجاد کرد که برای گروه‌های مختلف از جمله سالمندان، کودکان و افراد دارای معلولیت مناسب باشد. این تغییرات می‌توانند تعاملات اجتماعی را تشویق و پیوندهای اجتماعی را تقویت کنند. بهبود امنیت و ایمنی یکی از نتایج مهم بازطراحی فضاهای عمومی است که از طریق بهبود نورپردازی، افزایش قابلیت دید، افزایش تردد افراد و ایجاد فضاهایی محقق می‌شود که تعاملات اجتماعی مثبت را ترویج می‌دهند.

فضاهای عمومی به‌خوبی طراحی‌شده می‌توانند با تشویق به سبک‌های زندگی فعال از طریق پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و فعالیت‌های خارج از منزل، به بهبود سلامت عمومی کمک کنند. فراهم کردن مناطقی برای استراحت و کاهش استرس و ارائه فرصت‌هایی برای باغبانی‌های گروهی و کشاورزی شهری، به بهبود کیفیت زندگی مردم کمک می‌کند.

با توجه به چالش‌های زیست‌محیطی روزافزون در شهرها، فضاهای عمومی می‌توانند به‌گونه‌ای تغییر کنند که زیرساخت‌های سبز و راه‌حل‌های بر پایه طبیعت را در خود جای دهند و به این ترتیب اثرات جزیره گرمایی شهری را کاهش و کیفیت هوا را بهبود دهند. علاوه بر این، با افزایش تنوع زیستی و ایجاد زیستگاه‌هایی برای حیات وحش شهری می‌توان به پایداری و تاب‌آوری شهرها در برابر تغییرات اقلیمی کمک کرد.

بازطراحی فضاهای عمومی می‌تواند به‌گونه‌ای باشد که با جذب کسب‌وکارها و افزایش تردد به توسعه اقتصادی شهرها کمک کند. افزون بر این، افزایش ارزش ملک در محله‌های اطراف و ایجاد فرصت‌هایی برای رویدادهای محلی، بازارها و فعالیت‌های فرهنگی، از دیگر مزایای این تغییرات است. در ادامه چند مورد از مشهورترین مکان‌های عمومی در سراسر جهان معرفی می‌شود.

میدان سن‌پیتر | واتیکان

میدان سن‌پتر یک میدان بزرگ بیضی‌شکل در شهر تاریخی واتیکان است که درست روبه‌روی کلیسای سن‌پتر واقع شده و با ستون‌های ردیفی احاطه شده است. سالانه میلیون‌ها گردشگر از سراسر جهان برای بازدید از این میدان تاریخی سفر می‌کنند که در دهه ۱۵۰۰ ساخته شده است. دو فواره بزرگ به‌عنوان دو کانون میدان عمل می‌کنند و یک ستون هرمی با ارتفاع ۴۱ متر در مرکز آن قرار دارد. میدان سن‌پتر امروزه به‌اندازه زمان طراحی و ساخت آن شلوغ است و نمونه‌ای کلاسیک از یک فضای عمومی موفق به‌شمار می‌آید.

پارک لاویلت، پاریس | فرانسه

پارک لاویلت در پاریس، طراحی متمایزی از طراحی‌های سنتی پارک‌ها دارد که به‌طور معمول بر اساس تقلید از محیط طبیعی شکل می‌گیرد؛ طراحی این پارک ریشه در فرهنگ دارد و فلسفه‌های پست‌مدرنیسم را برای ایجاد فضای عمومی زیبا به نمایش می‌گذارد. این پارک در زمین سابق یک بازار گوشت متروکه ساخته شده و در دهه ۱۹۷۰ بازطراحی شده است. شهرک علم و صنعت و هنرستان موسیقی پاریس در این پارک واقع شده است.

پارک لاویلت شامل ۳۵ سازه هنری معماری است که به‌عنوان نقاط کانونی در محل‌های مشخص قرار گرفته‌اند و هرکدام عملکرد خاصی دارند، بعضی از آن‌ها فقط تزئینی هستند، اما بعضی دیگر مکانی برای برقراری تعاملات اجتماعی فراهم کرده‌اند. این پارک مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و موضوعات مختلف را از کنسرت‌ها و نمایش‌های سیرک گرفته تا باغ‌های موضوعی و مکان‌های بازی در خود جای داده است و دارایی ارزشمندی برای پاریس و منبع الهام معماری برای معماران در سراسر جهان به‌شمار می‌آید.

باغ‌های خلیج | سنگاپور

باغ‌های خلیج یکی از بزرگ‌ترین طراحی‌های مدرن پارک در جهان است که بخشی از چشم‌انداز شهر سنگاپور به‌شمار می‌رود و به یک مقصد تفریحی بر پایه طبیعت تبدیل شده است. این باغ ۱۰۱ هکتاری شامل گلخانه‌ها، دریاچه‌ها، فضاهای استراحت و مناطق بازی برای کودکان است و با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، گونه‌های زینتی بسیاری را به‌منظور افزایش آگاهی عمومی درباره این موضوع در بر دارد. طراحی این فضا به‌گونه‌ای است که سنگاپور را به‌عنوان برترین باغ‌شهر گرمسیری با محیطی عالی برای زندگی و کار و شهر پیشروی جهانی قرن بیست‌ویکم معرفی می‌کند.

کانون توجه اصلی در این باغ، مجموعه سازه‌های «ابردرخت» با ارتفاع ۲۵ تا ۵۰ متر است که بر پایه طبیعت و با الهام از درختان واقعی طراحی شده‌اند. پوشش این درختان با گونه‌های مختلف گیاهان است و از فناوری‌های پایدار انرژی و آب در ساخت آنها استفاده شده است. درختان در شب نورپردازی شده‌اند و جلوه‌ای زیبا به شهر بخشیده‌اند. تجربه کلی در باغ بر مبنای یادگیری و سرگرمی است و طراحی منظر و معماری پارک، روند جدیدی را برای طراحی فضاهای عمومی در آینده معرفی می‌کند.

بازار بزرگ، استانبول | ترکیه

بازار بزرگ استانبول در ترکیه یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین بازارهای جهان است که بیش از چهار هزار فروشگاه و ۶۱ خیابان سرپوشیده دارد و فضایی شلوغ و پر از فعالیت در شهر ایجاد کرده است. ساخت این بازار تاریخی در دهه ۱۴۵۰ به‌منظور تحریک رونق اقتصادی در استانبول انجام شده است و به‌عنوان یکی از نخستین مراکز خرید در جهان شناخته می‌شود.

طراحی گذرگاه‌های طاق‌دار بازار، گنبدهای آجری و نورگیرهای مستطیلی در طاق‌ها به‌صورتی است که بهترین بهره را از نور خورشید فراهم می‌کند. دسترسی به بازار از طریق چهار ورودی امکان‌پذیر است و انواع مختلفی از کالاها از جمله جواهرات، طلا، مبلمان، فرش، کالاهای چرمی، لباس و منسوجات در آن به فروش می‌رسد. بازار بزرگ استانبول یک مکان عمومی بزرگ برای جمعیت انبوه استانبول است که در دوران مدرن نیز به ارائه کالاهای لوکس ادامه می‌دهد.

های‌لاین، نیویورک | ایالات متحده آمریکا

های‌لاین در نیویورک یک پروژه نوآورانه است که یک خط آهن متروکه را باز طراحی کرده و آن را به فضای عمومی پرمخاطبی در شهر تبدیل کرده است. این فضای عمومی در سمت غرب منهتن به طول ۱.۴۵ مایل، به‌عنوان یک نمونه کلاسیک از همزیستی فعالیت‌های عمومی و فردی در دل طبیعت طراحی شده است. های‌لاین شامل باغ‌هایی است که بعضی از آن‌ها از زمان متروکه بودن باقی مانده‌اند و بعضی دیگر فضاهای طراحی‌شده جدید دارند.

محوطه‌هایی برای اجرا، فضاهای اجاره‌ای برای رویدادها، رستوران‌ها و فروشگاه‌ها و نقاط تعاملی متعددی برای ساکنان و گردشگران در این پارک طراحی شده است. وجود ورودی‌های متعدد در طول پارک موجب جداسازی جمعیت و روان شدن حرکت می‌شود و به دلیل هم‌پوشانی فضاهای گردش و فضاهای فعالیت، تعامل و ارتباط امیدوارکننده‌ای بین همه کاربران ایجاد می‌کند.