مسئولان شهری در سراسر جهان به دنبال راهکارهای خلاقانه برای ایجاد محله‌های سالم و افزایش کیفیت زندگی در شهرها و در نتیجه رسیدن به هدف جامعه پایدار هستند. در طراحی فعال حاشیه‌های خیابان، به کمک مسئولان سیاست‌گذاری، طراحان شهری، معماران منظر و برنامه‌ریزان شهری نیاز است تا از طریق طراحی هوشمندانه هرکدام تخصص خود را برای ارتقای کیفیت فضای باز عمومی به کار گیرند و زمینه‌های بالقوه را کشف و نوآوری‌های متناسب با فرهنگ و شرایط هر شهر را ایجاد کنند.

پیاده‌روها بستری عمومی برای تجربیات جدید و پرهیجان برای مردم یک شهر هستند تا در مبلمان‌های شهری آن استراحت کنند، با افراد مختلف تعامل داشته باشند و در طول مکان‌های متنوع در خیابان‌ها گردش کنند. وقتی پیاده‌روها به شکلی نوآورانه طراحی شوند، عابران پیاده را دعوت به حضور می‌کنند و به این ترتیب آنها بدون اینکه متوجه شوند، در حال انجام فعالیت بدنی هستند؛ از این رو پیاده‌روها می‌توانند نقش مهمی در مبارزه با چاقی و دیابت، اپیدمی‌های سلامتی عصر حاضر، ایفا کنند.

راهکارهای معماری شهری برای پیاده‌روهای فعال

منظور از فعال کردن پیاده‌روها، افزودن استفاده‌های کاربردی به نقاطی است که پتانسیل استفاده برای کاربری‌های تعاملی مانند فضاهای اجتماعی، غرفه‌های خرده‌فروشی، صندلی‌ها، باغچه‌ها، مسیرهای دوچرخه‌سواری و پارکلت‌ها را دارند تا از برقراری تعامل زنده بین ساختمان‌ها و قلمرو عمومی اطمینان حاصل شود. هنگام قرار دادن عناصر مورد نیاز مانند مبلمان و المان‌های شهری لازم است که وقفه در تردد عابران به حداقل برسد. در ادامه چند راهکار طراحی و معماری عنوان می‌شود که می‌تواند در ایجاد پیاده‌روهای فعال مؤثر باشد.

طبقات همکف مرتفع

شهرسازی قابل پیاده‌روی در جایی اتفاق می‌افتد که پیاده‌رو و ساختمان با هم ارتباط برقرار می‌کنند و ارتفاع طبقه همکف تأثیر زیادی در موقعیت ساختمان هم از نظر پیاده‌روی افراد و هم جذب ورود افراد به فضای داخلی آن دارد. در نظر گرفتن ارتفاع ۲۰ فوت برای طبقه همکف ساختمان‌ها منجر به انعطاف‌پذیری بیشتر برای استفاده ترکیبی از فضای جلوی ساختمان می‌شود و طیف وسیع‌تری از کاربری‌ها را در خود جای می‌دهد.

انعطاف پذیری خرده‌فروشی

از آنجایی که ساختمان‌ها عمر طولانی دارند، طراحی و ساخت آنها باید به گونه‌ای باشد که با شرایط جامعه در دوره‌های متفاوت سازگار باشد. به عنوان مثال، یک ساختمان جدید ممکن است در محله‌ای ساخته شود که در زمان راه‌اندازی نتواند از مقاصد خرده‌فروشی پشتیبانی کند اما با گذر زمان این امکان به وجود آید. فضای خرده‌فروشی یک فضای فعال است که می‌تواند با قرار دادن صندلی‌ها، تابلوها و سایر نمایشگرها مردم را جذب کند و یک منظره متنوع و پایدار در خیابان ایجاد کند.

فضایی برای مردم

بهتر است در طراحی ساختمان‌های جدید فضایی برای تعریض پیاده‌رو یا خیابان در نظر گرفته شود، این فضای اضافی قلمروی بیشتری در اختیار عابران پیاده قرار می‌دهد و امکان اجرای طرح‌های خلاقانه پیاده‌راه را فراهم می‌کند. فضای کافی در پیاده‌روها فرصت ایجاد مکان‌هایی برای نشستن، پارکینگ دوچرخه و سایر کاربری‌هایی را ارائه می‌دهد که ساختمان و ساکنان آن را به محله متصل می‌کند. برای این کار نیازی به عقب‌نشینی کل ساختمان نیست و کافی است که طبقه همکف عقب‌نشینی داشته باشد و فضای مفید بقیه طبقات حفظ شود.

نمای ساختمان‌های مسکونی

هنگامی که یک ساختمان مسکونی در لبه پیاده‌رو یا بسیار نزدیک به آن قرار می‌گیرد، جزئیات طراحی آن نقش مهمی در شکل دادن به تجربه عابر پیاده دارد و نمای آن می‌تواند سرزندگی را در مقیاسی کوچک اما با بازدهی بزرگ به محله آورد. باغچه‌ها و پلکان‌های ورودی می‌تواند در عین محافظت از ساختمان، فضاهای زندگی را به دنیای بزرگ‌تر بیرونی پیوند دهد و حس اجتماعی را بین ساکنان تقویت کند.

فعال‌سازی‌های بصری

بدون استفاده‌های تعاملی آشکار نیز حاشیه‌های ساختمان‌ها و پیاده‌روها می‌توانند جذابیت‌های بصری ارائه دهند و از طریق رنگ و الگو، نورپردازی داخلی یا خارجی، نمای ساختمان یا حیاط و باغچه‌های کوچک خیابانی به منظره خیابان کمک کنند.

فضای فیزیکی پیاده‌رو

درون یک محله، شرایط مختلف پیاده‌رو برای ایجاد یک شبکه جامع عابر پیاده جامع با مسیرهایی که مقاصد مختلف را به هم متصل می‌کنند، می‌تواند بر نیاز به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا خودروی شخصی برتری پیدا کند. الگوی خیابان‌ها، کاربری‌های کوچک و گزینه‌های دسترسی به یک فروشگاه محلی، زمین بازی، پارک و سایر امکانات، پیاده‌روی محلی را تشویق می‌کند. در برنامه‌های توسعه شهری و سیاست‌های کاربری زمین باید مبدا و مقصد سفرهای پیاده‌روی شامل مرکز شهر، مدرسه، اداره‌ها، مغازه‌ها، رستوران‌های محلی، بازار یا پارک در نظر گرفته شود و با نقشه‌برداری از مقاصد و ارتباطات بین آنها مسیرهای ایمن و جذاب بین مقاصد کلیدی برای گروه‌های مختلف عابران پیاده طراحی شود. استفاده خلاقانه از فضای فیزیکی موجود بین مقاصد کلیدی و طراحی مکان‌های کوچک برای استراحت و تعامل بر جذابیت یک مسیر می‌افزاید.

همچنین استفاده از المان‌ها و مبلمان شهری همچون سیستم‌های روشنایی، نیمکت‌ها، سایبان‌ها و سطل‌های زباله می‌تواند کیفیت فضاهای عمومی را به‌طور قابل‌توجهی بهبود ببخشد تا علاوه بر رفع نیاز کاربران، آن‌ها را به حضور بیشتر در این فضاهای سبز سوق دهد. علاوه بر این موارد، طراحی مبلمان شهری به صورت سیار برای نصب در زمان‌های خاصی از روز یا طی رویدادهای ویژه کمک بزرگی به خیابان‌ها و پیاده‌روهای خیلی شلوغ می‌کند که امکان نصب دائمی مبلمان در آن‌ها وجود ندارد. در ادامه به چند نمونه از طراحی‌های نوآورانه موفق در شهرهای مختلف اشاره می‌شود.

پارکینگ‌های سیار دوچرخه در هلند

در هلند پارکینگ‌های سیار برای پارک دوچرخه‌ها طراحی شده‌اند که با اشغال فضای خیابان به اندازه پارک یک خودروی معمولی، تعداد هشت دوچرخه را در خود جای می‌دهند. این پارکلت‌های مسقف روی چهار چرخ قرار گرفته‌اند تا امکان جابه‌جایی به مناطقی با بیشترین فروشگاه و مراکز تجاری را داشته باشند و آن‌ها همچنین مجهز به یک پلاک قانونی دولت هلند هستند تا بتوانند در هر نقطه از شهر قرار بگیرند و هزینه پارک در آن محل را پرداخت کنند. هزینه پارک این پارکینگ سیار برابر با هزینه پارک یک خودرو است.

پارکینگ وسایل نقلیه میکروموبیلیتی در برلین

وسایل نقلیه میکروموبیلیتی اشتراکی مانند دوچرخه‌ها یا اسکوترهای برقی بخش عمده‌ای از حمل‌ونقل عمومی در برلین به‌شمار می‌روند. برای کاهش خطرات ناشی از پراکندگی این وسایل نقلیه در پیاده‌روها، این شهر پارکینگ‌هایی را در کنار پیاده‌روها ایجاد کرده است تا به محل پارک این وسایل میکروموبیلیتی نظم دهد و امنیت در تردد بدون مانع را برای عابران پیاده به‌ویژه سالمندان و افراد کم‌بینا فراهم کند.

پارکلت شارژ در لندن

راه‌حل جدیدی برای شارژ وسایل نقلیه الکترونیکی در لندن ارائه شده است که فضای خیابان را اشغال نمی‌کند و در عوض فضای پارک یک خودرو را به محلی برای شارژ و یک پارک بسیار کوچک تبدیل می‌کند. این پارکلت‌ها علاوه بر شارژ خودرو، دوچرخه و اسکوتر برقی، امکان شارژ تلفن همراه و تبلت را نیز فراهم می‌کنند و امکانات دیگری نظیر وای‌فای، صندلی، پایه نگهدارنده دوچرخه و فضای سبز را نیز در اختیار شهروندان قرار می‌دهند تا با رفع موانع و جذاب‌تر کردن دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی، تعامل اجتماعی در خیابان را بهبود ببخشند.

مبلمان‌های چند منظوره در برزیل

معماران برزیلی در شهر سائوپائولو پارکلت‌هایی زیبایی را در محل پارک خودروها راه‌اندازی کرده و شادابی و پویایی را به پیاده‌روهای این شهر آورده‌اند. در طراحی این پارکلت‌ها از موادی نظیر چوب‌های مقاوم به تغییرات آب‌وهوا، فلزات رنگ‌آمیزی شده به روش الکتروستاتیکی و مبلمان‌های چندمنظوره شهری، گلدان‌ها و نیمکت‌ها استفاده شده است تا فضای داخلی آنها بهینه‌سازی شود.

پارکلت‌های ماژولار در انگلیس

شرکت Cyclehoop راه‌حلی متحرک و کم‌هزینه‌تر برای اجرای پارکلت‌ها در انگلیس ارائه کرده است بر این اساس که پایه‌های پرهزینه را حذف و نیمکت‌، پایه نگهدارنده دوچرخه و فریم پارکلت را به‌صورت جداگانه به خیابان متصل می‌کند. این پارکلت‌های ماژولار را می‌توان در مکان‌های مختلف نصب کرد و با توجه به نیاز و شرایط هر محیط، پارکلت را به‌صورت گسترده یا فشرده اجرا کرد. بعضی از این پارکلت‌ها دارای صندلی‌های ماژولار برای سرویس‌دهی به کافه‌ها یا مغازه‌های کنار خیابان هستند.