در دوران معاصر مفهوم شهرهای هوشمند به عنوان یک استراتژی محوری برای توسعه شهری با هدف ارتقای کیفیت زندگی، تضمین توسعه پایدار و تقویت رشد اقتصادی از طریق ادغام فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و دستگاه‌های متعدد متصل به شبکه اینترنت اشیا (IoT) مطرح می‌شود. اهمیت نقش دانشگاه‌ها در رویکرد تحول‌آفرین شهرهای سراسر جهان در تلاش برای هوشمندتر شدن به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.

دانشگاه‌ها با استفاده از تخصص و قابلیت‌های خود می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی در ایجاد شهرهای هوشمندی کمک کنند که نه‌تنها از نظر فناوری پیشرفته هستند، بلکه پایدار، فراگیر و پاسخگوی نیازهای ساکنان خود باشند. همانطور که مناطق شهری در مواجهه با چالش‌های جهانی به تکامل خود ادامه می‌دهند، هم‌افزایی بین دانشگاه‌ها و برنامه‌ریزان شهری نیز یک عامل حیاتی در شکل دادن به شهرهای هوشمند آینده خواهد بود.

کاتالیزور نوآوری و تحقیق

دانشگاه‌ها در واقع آزمایشگاه‌های نوآوری و تحقیق هستند و نقش مهمی در پیشبرد فناوری لازم برای توسعه شهرهای هوشمند دارند. تلاش‌های تحقیقاتی آنها در حوزه‌هایی همچون فناوری اطلاعات و ارتباطات، برنامه‌ریزی شهری، انرژی‌های تجدیدپذیر، علوم محیطی و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها انجام می‌شود. دانشگاه‌ها با پیش‌بردن مرزهای فناوری، به ایجاد راه‌حل‌های نوآورانه‌ای برای رسیدگی به چالش‌های پیچیده امروزی کمک می‌کنند که مناطق شهری با آن مواجه هستند. برای مثال، تحقیق در مورد راه‌حل‌های انرژی پایدار می‌تواند منجر به توسعه سیستم‌های مدیریت انرژی کارآمدتر برای شهرهای هوشمند شود و پیشرفت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند اتصال و کارایی زیرساخت‌های شهری را افزایش دهد.

تقویت همکاری بین دانشگاهیان و برنامه‌ریزان شهری

یکی از نقش‌های کلیدی دانشگاه‌ها، توانایی آنها برای تقویت همکاری بین رشته‌ای نه‌تنها در بخش‌های دانشگاهی بلکه با بخش‌های برون‌دانشگاهی همچون برنامه‌ریزان شهری، سازمان‌های دولتی و شرکای بخش خصوصی است. این همکاری‌ها برای اجرای موفقیت‌آمیز پروژه‌های شهر هوشمند حیاتی است، زیرا تضمین می‌کند که راه‌حل‌های فناوری توسعه‌یافته در آزمایشگاه‌های دانشگاهی با نیازهای دنیای واقعی شهرها همسو هستند. دانشگاه اغلب به عنوان یک نهاد بی‌طرف عمل می‌کند که در آن ذی‌نفعان مختلف برای بحث، برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های شهر هوشمند گرد هم می‌آیند و استراتژی‌های توسعه شهری جامع‌تر و مؤثرتری ارائه می‌دهند.

آموزش و توسعه نیروی کار آینده

شهرهای هوشمند به نیروی کار ماهر در فناوری‌های جدید و رویکردهای نوآورانه برنامه‌ریزی شهری نیاز دارند و دانشگاه‌ها از طریق برنامه‌های آموزشی خود نقش مهمی در آماده‌سازی این نیروی کار آینده ایفا می‌کنند. آنها با ادغام مفاهیم شهر هوشمند در برنامه‌های درسی، اطمینان حاصل می‌کنند که دانشجویان از آخرین فناوری‌ها آگاه هستند و پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی گسترده‌تر کاربرد آنها در بافت‌های شهری را درک می‌کنند. علاوه بر این، ارائه برنامه‌های آموزشی تخصصی برای متخصصانی که در حال حاضر در این زمینه کار می‌کنند، به‌طور مداوم مجموعه مهارت‌های نیروی کار درگیر در توسعه شهر هوشمند را ارتقا می‌دهد.

بستر آزمون برای راه‌حل‌های شهر هوشمند

یکی دیگر از سهم‌های مهم دانشگاه‌ها در توسعه شهر هوشمند، نقش آنها به‌عنوان آزمایشگاه‌های زنده یا بستر آزمون برای راه‌حل‌های نوآورانه قبل از افزایش مقیاس و پیاده‌سازی در مناطق شهری بزرگ‌تر است. بسیاری از دانشگاه‌ها دارای شبکه‌ها و زیرساخت‌هایی در سراسر مجموعه هستند که می‌تواند برای آزمایش فناوری‌های جدید همچون سیستم‌های روشنایی هوشمند، راه‌حل‌های مدیریت زباله یا خدمات حمل‌ونقل مورد استفاده قرار گیرد.

انجام پروژه‌های آزمایشی در دانشگاه، نه‌تنها داده‌ها و بینش‌های ارزشمندی را در مورد اثربخشی فناوری‌های جدید ارائه می‌دهد، بلکه امکان شناسایی و حل مسائل را قبل از اجرای گسترده‌تر فراهم می‌کند و توسعه راه‌حل‌های مقاوم و مقیاس‌پذیر شهر هوشمند را سرعت می‌بخشد.

کمک به توسعه سیاست و مشارکت جامعه

دانشگاه‌ها با مشارکت در توسعه سیاست‌ها و اطلاع‌رسانی به جامعه به توسعه شهر هوشمند کمک می‌کنند. کارشناسان دانشگاهی می‌توانند بینش‌های ارزشمندی در مورد ابعاد قانونی، اخلاقی و اجتماعی فناوری‌های شهر هوشمند ارائه دهند و به شکل‌دهی سیاست‌هایی کمک کنند که توسعه شهری پایدار و فراگیر را ارتقا می‌دهد. علاوه بر این، نقش کلیدی در تسهیل مشارکت جامعه دارند تا اطمینان حاصل کنند که صدای ساکنان شهر در برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های شهر هوشمند شنیده می‌شود. این کار به تقویت حس تعلق و پذیرش در میان افراد جامعه کمک می‌کند و برای موفقیت بلندمدت این طرح‌ها بسیار مهم است.

همکاری دانشگاه‌ها برای ارتقای کیفیت زندگی در شهر

به عنوان یکی از بزرگترین شهرهای جهان از نظر جمعیت، توکیو در صدر جدول مناطق جهان از نظر بیشترین تعداد دانشجویان دانشگاه قرار دارد. با بیش از دو میلیون نفر ثبت‌نام شده در آموزش عالی (از جمعیت شهری ۴۱ میلیونی) در نزدیک به ۱۵۰ دانشگاه، توکیو یکی از محبوب‌ترین مکان‌ها برای تحصیل در جهان است. این شهر توانسته است با ایجاد هاب‌های (مراکز) نوآوری دانشگاهی و آزمایشگاه‌های «زنده» شهری، خدمات بسیاری را به‌ویژه در زمینه هوشمندسازی برای این شهر به ارمغان بیاورد. بسیاری از شهرهای دیگر جهان نیز از ظرفیت علمی دانشگاه‌ها برای ارتقای کیفیت زندگی شهری آگاه شده‌اند و سعی می‌کنند تعامل بیشتری با این نهادهای علمی داشته باشند.

شهرداری آمستردام هلند با مشارکت دانشگاه آمستردام (UvA) و دانشگاه علمی کاربردی آن در حال کار به سمت ایجاد یک پلتفرم مشارکت مدنی است که برای ایجاد راه‌حل‌های لجستیک و حمل‌ونقل شهری طراحی شده است.

در لهستان، دانشگاه فناوری لوبلین با شهرداری شهر برای انجام تحقیقاتی در مورد مزایای سلول‌های فتوولتائیک در وسایل نقلیه عمومی همکاری می‌کند. شهرهای لهستان توانسته‌اند از ظرفیت انرژی خورشیدی به‌ویژه بر سقف واگن‌های برقی بیشترین بهره را ببرند.

شهرداری سنت کوئنتین فرانسه در پروژه پیاده‌سازی چارچوب نوآوری شهر هوشمند (SCIFI) با دانشگاه ساوتهمپتون همکاری می‌کند و به دانشگاه برای ارائه «فرآیند نوآورانه و سیاست تدارکات برای تعامل با بازار، شناسایی راه‌حل» متکی است؛ ارائه‌دهنده‌ای که می‌تواند یک راه‌حل داده‌های باز قابل تعامل ایجاد کند و راه‌هایی برای ادغام و استفاده مجدد از داده‌های باز شهری بیابد و در این راستا کیفیت خدمات شهری را برای شهروندان بهبود دهد.