فقر شدید مسکن گریبانگیر مردم است

بنابر آخرین آمار رسمی دست کم یک میلیون و ۸۰۰هزار خانواده در سکونتگاه‌های غیررسمی در کشور ساکن هستند و به سبب زندگی در این مناطق از کیفیت مطلوبی برای زندگی برخوردار نیستند.

فقر شدید مسکن گریبانگیر مردم است

سکونتگاه‌های غیررسمی بروز کالبدی پدیده فقر و نابرابری در جامعه هستند؛ این سکونتگاه‌ها را غیررسمی می‌خوانند، چرا که زمین و خانه‌های آن دارای سند رسمی نیست؛ اما معضل اصلی ساکنان این مناطق تنها نداشتن سرپناهی با زمین و مالکیت رسمی نیست؛ بلکه به رسمیت شناخته نشدن این افراد یا به تعبیری نامرئی بودن، چالش اصلی این سکونتگاه‌های غیررسمی است.

 بنابر آخرین آمار رسمی دست کم یک میلیون و ۸۰۰هزار خانواده در سکونتگاه‌های غیررسمی در کشور ساکن هستند و به سبب زندگی در این مناطق از کیفیت مطلوبی برای زندگی برخوردار نیستند. 

سکونتگاه‌های غیررسمی در حالی که زندگی مطلوبی را برای ساکنان رقم نمی‌زند، از منظر مدیریت شهری نیز به عنوان معضلی مهم شناخته می‌شود و بنابراین ساماندهی این سکونتگاه‌ها در زمره مسوولیت مدیران شهری در سطح دولت و شهرداری‌ها قرار دارد. در سالیان گذشته رویکرد سیاستگذاران شهری برای حل معضل سکونتگاه‌های غیررسمی تخریب این مکان‌ها بود، اما در ادامه و با مشخص شدن تبعات بیشتر این گونه تصمیمات قهری، بهسازی و توانمندسازی این سکونتگاه‌ها در دستور کار قرار گرفت.

درواقع بی‌نتیجه ماندن و حتی نتیجه عکس گرفتن از برنامه‌هایی که کنترل و حذف سکونتگاه‌های غیررسمی را دنبال می‌کنند طی دهه‌های متمادی باعث شد تا سیاستگذاران بپذیرند این مناطق و چالش‌های آن با تخریب قابل حذف نیست. 

بررسی‌ها حاکی از آن است که بهسازی و توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی نیاز به سه پیش‌شرط دارد که عبارتند از: توانمندسازی اقتصاد ساکنان، ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار برای این افراد و پرهیز از تحمیل الگوی شهری مدنظر دولت به ساکنان و جامعه بومی سکونتگاه‌ها.

در عین حال مطالبات ساکنان این سکونتگاه‌ها را می‌توان به هفت مولفه اصلی طبقه‌بندی کرد که شامل تامین خدمات زیرساختی اساسی زندگی شامل آب و برق و گاز، تعیین حقوقی مالکیت بناهای ساخته‌شده، بهبود کیفیت زندگی، ادغام در ساختار رسمی شهر و رفع گسست اجتماعی، کاهش فقر، تنظیم هزینه رسمی‌شدن سکونتگاه‌ها به دلیل افزایش اجاره‌بها و قیمت مسکن، تعیین‌تکلیف شغل ساکنان باتوجه به خطر از بین رفتن پیوندهای اجتماعی و شغلی شکل‌گرفته در این شیوه زندگی می‌شود. 

استاد گروه شهرسازی دانشگاه کردستان در نشست هم‌اندیشی چالش‌های اجتماعی سیاستگذاری در سکونتگاه‌های غیررسمی به بررسی چالش‌ها و موانع در مسیر بهسازی و توانمندسازی این سکونتگاه‌ها پرداخت و تاکید کرد: هر سیاستگذاری برای سکونتگاه‌های غیررسمی باید با درک صحیح از موانع موجود و تضادهای ایجادشده در مسیر انجام شود تا پیش از هر گونه اقدامی برای موانع احتمالی چاره‌اندیشی شود.