شهر اسپانیایی؛ زادگاه رمضان در اروپا

اندلس در قلب پرهیاهوی کوردوبا (قرطبه) اسپانیا، در سال ۷۱۱ پس از میلاد پایتخت امپراتوری اروپای غربی بود. به‌رغم اینکه تصور می‌شود ادغام مسلمانان در غرب یک مفهوم نسبتاً جدید است، مسیرهای پرپیچ‌وخم این شهر داستان‌هایی از نفوذ اسلامی را زمزمه می‌کنند که به بیش از هزار سال پیش بازمی‌گردد.

مسلمانان اروپایی همچون دیگر نقاط جهان به مدت یک ماه قبل از طلوع آفتاب برای سحری از خواب بیدار می‌شوند، در ساعات روشنایی روزه می‌گیرند، سپس افطار می‌کنند و برای فعالیت‌های معنوی و اجتماعی در مساجد سراسر اروپا گردهم می‌آیند، اما تنها کوردوبا می‌تواند به‌طور منطقی ادعا کند که زادگاه رمضان در اروپا است، زیرا این شهر اولین مکان در اروپا است که روزه‌داری در آن به‌طور سازمان‌یافته مشاهده شد.

ورود اسلام به اندلس

تنها یک قرن پس از تأسیس اسلام، ارتشی از اعراب دمشق، شمال آفریقا را طی کردند و از تنگه جبل‌الطارق گذشتند. چشم‌انداز آن‌ها ایجاد خلافت جدیدی بود که با مراکز قدرت اسلامی در سراسر مصر و شام رقابت می‌کرد. آن‌ها قرطبه را به‌عنوان پایتخت خود انتخاب کردند و طی ۷۸۰ سال آینده ملت اسلامی اندلس به‌آرامی شکل گرفت. قرطبه در دوران اوج خود پایتختی با بیش از ۳۰۰ هزار نفر جمعیت و مرکز خلافتی بود که بیشتر شبه‌جزیره ایبری را در بر می‌گرفت.

گسترش اسلام به انفجاری در جمعیت قرطبه انجامید، سپس حاکمان شهر در آن مدینه‌الزهرا به‌معنای «شهر درخشان» را ساختند. این بنای سه‌طبقه در قرن دهم توسط خلیفه عبدالرحمن سوم ساخته شد. شکوه مدینةالزهرا در سال ۱۰۱۰ پس از میلاد با شورش بربرها کاهش پیدا کرد، چراکه این حمله به تخریب آن و پراکنده شدن گنجینه‌هایی منجر شد که به شمال اروپا راه یافت و بر هنر و فرهنگ آنجا تأثیر گذاشت.

با این حال اندلس امروزه فرهنگ‌هایی را در دل خود جای داده است که ریشه‌های موری و تأثیرات اسپانیایی معاصر را منعکس می‌کند و دارای آثار دیدنی قابل‌توجهی همچون یک مسجد-کلیسای جامع ۲۴ هزار متر مربعی مساحت است که بر منظره شهر تسلط دارد و درون آن به اندازه تاریخ داستانی‌اش پیچیده است.

ساخت‌وساز این بنا در سال ۷۸۵ بعد از میلاد با هدایت عبدالرحمن اول برای ایجاد مسجدی شبیه به آنچه در دمشق و بغداد وجود دارد، آغاز شد. پس از سقوط اندلس و رکونکیستای اسپانیایی در سال ۱۲۳۶ پس از میلاد مسیحیان این مسجد را تغییر دادند و یک محراب زیر نورگیر آن و یک ناقوس به مناره آن اضافه کردند. آنچه امروز باقی مانده، نمونه‌ای از ادغام فیزیکی دو فرهنگ و دین است که هم‌زمان احساس راحتی و ناراحتی دارد، زیرا شامل دو ساختمان مختلف می‌شود که در یک زمان یک فضا را اشغال کرده‌اند.

۸۵۶ ستون شگفت‌انگیز از مرمر و جاسپر در ردیف‌هایی منظم در این بنای تاریخی کشیده شده است، اما مرکز این سازه متفاوت است و تقریباً مانند یک عضو پیوندی با مجسمه‌های مرمری پیچیده از قدیسین و شخصیت‌های برجسته کاتولیک در آن قرار گرفته است. این کلیسای جامع حداقل به چهار سبک معماری ساخته شده است و تنها چند متر دورتر از محراب سابق مسجد قرار دارد که از نظر تاریخی نشان‌دهنده تسلط سابق مسلمانان بر شهر است.

امروزه این محل به‌عنوان یک کلیسای جامع عمل می‌کند و مسلمانان مجاز به اقامه نماز در آن نیستند که این امر اعتراضات بسیاری را نیز به‌دنبال داشته و به درگیری‌هایی منجر شده است. در فضای خارج از این مسجد-کلیسا یک پل رومی بازسازی‌شده توسط مورها در برج کالاهورا قرار دارد که در حال حاضر دارای یک موزه کوچک است و به زندگی در اندلس اختصاص دارد.

اندلس در کنار این موارد مملو از دیدنی‌های شگفت‌انگیز و تاریخی بسیار است که ارزش بازدید را دارد و در این زمان از سال (ماه مبارک رمضان) به زیبایی تاریخ ریشه‌دار اسلام و رمضان در اروپا را به تصویر می‌کشد و نشان می‌دهد که مقصدی قابل توجه برای کشف تأثیرات دین فراتر از خاورمیانه است.