سینما؛ هویت‌ساز شهرهای جهانی
سینما به‌عنوان یک رسانه تصویری قدرتمند، نقش بسزایی در معرفی شهرها، شکل‌دهی به تصویر ذهنی مخاطبان از فضاهای شهری و بازتاب هویت فرهنگی و اجتماعی شهرها ایفا می‌کند.
Admin1
جهان در حال همگن شدن است. شهرها در حال تبدیل شدن به مکان‌های مشابه هستند؛ آنچه شهرهای جهان را به یکدیگر پیوند می‌دهد تجارت، بازرگانی و امور مالی است و آنچه آنها را از یکدیگر متمایز می‌کند فرهنگ است. به‌اندازه اقتصاد و تجارت، فرهنگ نیز از اهمیت ویژه‌ای در شکل‌دهی به هویت شهرهای جهانی و رشد و رونق آنها ایفا می‌کند.
فرهنگ در اشکال متنوع آن، عاملی کلیدی در جذابیت شهری برای نیروهای متخصص و در نتیجه جذب کسب‌وکارهایی است که به دنبال این استعدادها هستند. هرچند شهرهای جهانی قطب‌های بین‌المللی تجارت هستند، اما نیروگاه‌های فرهنگی نیز محسوب می‌شوند. در لندن، صنایع خلاقه به‌تنهایی ۱۹ میلیارد پوند به اقتصاد کمک می‌کنند و موجب ایجاد ۳۸۶ هزار شغل می‌شوند. بهره‌برداری از ظرفیت کامل فرهنگ، عاملی است که شهرها را به مکان‌هایی هیجان‌انگیز و جذاب برای زندگی و بازدید تبدیل می‌کند و همزمان سهمی عمده در اهداف اجتماعی و اقتصادی گسترده‌تر دارد.
شهرهایی همچون لندن، پاریس و نیویورک با دارا بودن زیرساخت‌های فرهنگی پیشرفته از جمله سالن‌های تئاتر و سینما، موزه‌ها، گالری‌ها و کتابخانه‌ها، محیطی پویا برای جذب نیروهای تحصیل‌کرده فراهم می‌کنند. بر اساس گزارش انجمن فرهنگی شهرهای جهانی، صنایع فرهنگی در لندن ایجادکننده یک شغل از هر ۶ شغل است و سهمی بزرگ‌تر از بخش‌هایی همچون ساخت‌وساز یا خدمات مالی دارد.
زنجیره سینما از تولید تا اکران، یکی از ارکان اساسی فرهنگ در هر جامعه است که با سه مکانیسم اصلی تجربه مشترک، بازتاب چندصدایی و فعال‌سازی اقتصادی به ابزاری بی‌بدیل برای همبستگی اجتماعی تبدیل می‌شود. سینما تنها یک رسانه تفریحی نیست، بلکه یک «زیرساخت نرم» برای ساختن جامعه‌ای منسجم‌تر است و یک رابطه چندوجهی با شهر برقرار می‌کند.
آنچه شهرها را از هم متمایز می‌سازد، فرهنگ منحصربه‌فردشان است. عناصری همچون سالن‌های موسیقی، تئاتر و سینما هویت فرهنگی هر شهر را شکل می‌دهند. فرهنگ به‌عنوان عاملی کلیدی در موفقیت اجتماعی‌اقتصادی شهرها، نیازمند پژوهش و سرمایه‌گذاری بیشتر است.
بازنمایی فضاهای شهری
سینماها با ثبت معماری، خیابان‌ها و تعاملات اجتماعی، شهرها را به‌عنوان موجودیت‌های زنده و پویا به تصویر می‌کشند. فیلم‌هایی همچون «بلید رانر» با خلق شهری آینده‌نگرانه و «شهر تاریک» با تمرکز بر جنبه‌های روانشناختی فضاهای شهری، بعدی فراتر از جغرافیا به شهرها می‌بخشند. این بازنمایی‌ها نه‌تنها جنبه‌های فیزیکی شهرها، بلکه روح فرهنگی و تضادهای اجتماعی آنها را نیز آشکار می‌کنند. فیلم‌های مستند همچون آثار شارل دوکوک درباره پاریس، شهرها را به‌عنوان صحنه تحولات تاریخی و مدرنیته نشان می‌دهند.
بازآفرینی شهری از طریق سینما می‌تواند با جذب گردشگری، حمایت از کسب‌وکارهای محلی و ایجاد شغل، منافع اقتصادی برای شهرها ایجاد کند. شهرهایی همچون لیورپول با میزبانی از تولیدات فیلم و توسعه صنایع فیلم محلی، از جذابیت سینمایی خود بهره برده‌اند و دارایی‌های شهری خود را به مزیت‌های رقابتی تبدیل کرده‌اند.
سینما با روایت‌های خود تصویری ماندگار از شهرها در ذهن مخاطبان جهانی می‌سازد و هویت شهری را به شکلی نمادین بازتعریف می‌کند. گردشگران با انگیزه بازدید از لوکیشن فیلم‌ها و تماشای نمایش‌های مشهور در معروف‌ترین سالن‌های نمایش و تئاتر، به شهرهای مختلف سفر می‌کنند. چنین تأثیری نشان می‌دهد که سینما نه‌تنها بازتاب‌دهنده واقعیت شهری، بلکه سازنده تصاویر ذهنی و هویت‌های فرهنگی است.
برندینگ شهری از طریق سینما به پدیده‌ای جهانی تبدیل شده است؛ همان‌طور که‌هالیوود لس‌آنجلس را به‌عنوان پایتخت سینمای جهان تثبیت کرد و بالیوود الگویی از شهرهای در حال توسعه ارائه می‌دهد. سینما نه‌تنها شهرها را بازنمایی می‌کند، بلکه می‌تواند به عاملی فعال در بازسازی فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی شهرها تبدیل شود.
احیای مناطق محروم
پروژه‌های فرهنگی همچون ساخت سینما و اکران فیلم در مناطق محروم، با ترکیب دسترسی به هنر و اشتغال‌زایی، به ابزاری مؤثر برای شکستن چرخه فقر تبدیل شده‌اند. در ریودوژانیرو، پروژه «CineCarioca Nova» با احداث سالن‌های سینمایی در قلب محله‌های فقیرنشین، نه‌تنها امکان تماشای فیلم را برای ساکنان محروم فراهم کرد، بلکه با آموزش نیروهای محلی در بخش‌های مدیریت سالن، فروش بلیت و نگهداری تجهیزات، فرصت‌های شغلی پایدار ایجاد کرد. این اقدام توانست علاوه بر کاهش نابرابری‌های فرهنگی، حس تعلق مکانی و غرور اجتماعی را تا حد زیادی تقویت کند.
در مکزیکوسیتی، سینماهای خیابانی با نمایش فیلم‌های مستند و داستانی در محلات فقیرنشین، فضایی امن برای گفت‌وگوی جمعی درباره مسائلی همچون خشونت‌های خانگی، نابرابری جنسیتی و فقر ساختاری ایجاد کرده‌اند. این پروژه‌ها که اغلب با مشارکت سازمان‌های مردمی اجرا می‌شوند، از سینما به‌عنوان ابزاری برای آگاهی‌بخشی و ظرفیت‌سازی اجتماعی استفاده می‌کنند. بعضی پروژه‌ها همچون حمایت از مشاغل سینمایی آسیب‌دیده پس از کرونا و تولید آثار مرتبط با مناطق محروم، نشانگر نگاه جامع به زنجیره ارزش سینما، از تولید تا اکران، در این مناطق است.
این اقدامات ثابت می‌کند که سینما می‌تواند همزمان به‌عنوان محمل گفت‌وگوی اجتماعی و موتور محرکه اقتصادی عمل کند، به‌شرط آنکه از نگاه صرفاً فیزیکی به ساخت سالن فراتر رود و به نیازهای آموزشی، اشتغال‌زایی و مشارکت مردمی توجه شود.
تقویت انسجام اجتماعی
سینما با گردهم‌آوردن افراد در فضایی مشترک، احساسات تماشاگران را هماهنگ می‌کند. مطالعات دانشگاهی نشان می‌دهند تماشای فیلم در سالن‌های سینما موجب همگام‌سازی واکنش‌های فیزیولوژیک همچون ضربان قلب و افزایش تمرکز گروهی می‌شود. این هماهنگی حسی، درک مشترک از روایت‌های انسانی را تقویت می‌کند و زمینه‌ساز گفت‌وگوهای پس از نمایش می‌شود. به‌عنوان مثال، پروژه‌های سینمای خیابانی در مکزیکوسیتی با نمایش فیلم‌های مستند درباره خشونت خانگی، فضایی امن برای زنان محلات فقیرنشین ایجاد می‌کند تا تجربیات خود را بازگو کنند.
سینما با نمایش داستان‌های گروه‌های اقلیت، به بازتعریف هویت جمعی کمک می‌کند. سینماهای محلی با اکران فیلم‌های مستقل، امکان دیده‌شدن جوامع حاشیه‌ای را فراهم می‌کنند. نمونه بارز این رویکرد، پروژه «فیلم برای توسعه» در کامرون است که با مشارکت زنان محلی، فیلم‌هایی درباره محرومیت‌های جنسیتی تولید و اکران می‌کند تا آگاهی اجتماعی را افزایش دهد.
سینماها با میزبانی از رویدادهای جمعی همچون پرسش‌وپاسخ با کارگردانان، نمایش اپرا یا بحث‌های زیست‌محیطی، به مکانی برای تبادل ایده‌ها تبدیل می‌شوند. سینما ترانس‌توپیا در برلین نمونه‌ای از این مدل است که علاوه بر نمایش فیلم، میزبان کارگاه‌های آموزشی درباره حقوق پناهندگان است.
تقویت اقتصاد محلی
سینماها به‌عنوان «قطب فرهنگی» موجب رونق فعالیت‌های اقتصادی اطراف خود همچون رستوران‌ها، کافه‌ها و فروشگاه‌ها می‌شوند. بر اساس گزارش اتحادیه سینماهای اروپا، هر بازدید از سینما به‌طور متوسط ۳۰ یورو برای اقتصاد محلی ارزش افزوده ایجاد می‌کند. پروژه CineCarioca در برزیل با استخدام نیروهای محلی و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک در محله‌های فقیرنشین موجب تقویت اقتصاد محلی شده است.
لیورپول پس از ساخت فیلم‌های مشهوری همچون «بتمن»، با سرمایه‌گذاری در استودیوهای فیلمسازی، به قطب تولیدات سینمایی بریتانیا تبدیل شد. انیمه‌های موفق همچون «سفر هایائو میازاکی» موجب رونق گردشگری در شهرهای کوچکی همچون سوکای ژاپن شدند.
جشنواره‌های سینمای خیابانی در پارک‌ها و میدان‌های متروک آتن، این فضاها را به کانون تعامل اجتماعی تبدیل کرده است. این جشنواره‌ها یکی از مشهورترین رویدادهای سینمایی این شهر هستند که از فضاهای عمومی همچون پارک‌ها، گالری‌های تاریخی و کافه‌ها به‌عنوان سالن نمایش استفاده می‌کنند. جشنواره سینمای خیابانی که در ماه اوت برگزار می‌شود، با نمایش فیلم‌های متنوع در ژانرهای مختلف، شهروندان و گردشگران را در محیطی غیررسمی گرد هم می‌آورد تا ضمن لذت بردن از تماشای فیلم، تعاملات اجتماعی خود را تقویت کنند. دسترسی رایگان یا کم‌هزینه به سینما در مناطق مختلف شهر، امکان مشارکت گروه‌های کم‌برخوردار را افزایش می‌دهد.
نیویورک با پروژه‌های سینمایی خلاقانه در فضاهای سبز، به‌ویژه پروژه «سینما در پارک»، اقدامات مؤثری در جهت تقویت حس تعلق شهروندان به محیط‌های شهری ایفا انجام داده است. سنترال پارک نیویورک که به‌عنوان محبوب‌ترین لوکیشن فیلم‌برداری جهان شناخته می‌شود، با میزبانی از رویدادهای سینمایی، فضای منحصربه‌فردی برای تعامل اجتماعی ایجاد می‌کند. نمایش فیلم‌های کلاسیک در این پارک ۳۴۲ هکتاری که سالانه پذیرای ۳۷ تا ۳۸ میلیون بازدیدکننده است، نه‌تنها به احیای خاطرات جمعی می‌پردازد، بلکه کارکردهای چندگانه فضاهای سبز را از منظر فرهنگی بازتعریف می‌کند.
سینماهای سیار در شهرک‌های فقیرنشین کیپ‌تاون، امکان دسترسی به آموزش رسانه‌ای برای جوانان محروم را فراهم کرده‌اند. پروژه «CineMaterna» در برزیل با نمایش فیلم برای مادران و نوزادان، فضاهای امن شهری برای زنان ایجاد کرده است.
قطب‌های فرهنگی جهان
سینما تنها یک سرگرمی نیست، بلکه ابزاری استراتژیک برای برنامه‌ریزان شهری در رویارویی با چالش‌های قرن بیست‌ویکم است. سینماها می‌توانند با بازنمایی فضای شهری، فضاهای متروک را به کانون تعامل اجتماعی تبدیل کنند. شهرها با اولویت‌های فرهنگی متفاوت، مسیر توسعه شهری خود را شکل می‌دهند. سینما در کلانشهرهای فرهنگی جهان نه یک ابزار تزئینی، بلکه موتور محرکه‌ای برای جذب استعدادها، ایجاد اشتغال و تقویت غرور محلی است. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فرهنگی، به‌ویژه در حوزه‌های تخصصی همچون سینما، تئاتر و کمدی، می‌تواند به اهداف اجتماعی، اقتصادی و هویتی شهرها پاسخ دهد.
پاریس، پایتخت سینمای جهان
پاریس با ۳۰۲ سینما و ۱۰۰۳ سالن نمایش، عنوان پایتخت سینمای جهان را از آن خود کرده است. این شهر نه‌تنها از نظر تعداد سالن‌های سینمایی پیشتاز است، بلکه با دارا بودن سینماهای تاریخی همچون گراند رکس (۲۸۰۰ صندلی) و سالن‌های مدرنی همچون لوک سینما برانلی، ترکیبی منحصربه‌فرد از میراث سینمایی و نوآوری را به نمایش می‌گذارد. پالاییس گارنیه، مشهورترین سالن اپرای پاریس با ۱۹۷۹ صندلی، نمادی از تلفیق هنرهای نمایشی و معماری باشکوه قرن نوزدهم است.
نیویورک، پایتخت تئاتر جهان
نیویورک در حوزه تئاتر حرف اول را می‌زند. این شهر با ۴۲۰ سالن تئاتر، رکورددار این عرصه است و سالانه ۲۸.۱ میلیون تماشاگر را جذب می‌کند. این رقم دو برابر لندن است. نمادهایی همچون خانه اپرای متروپولیتن با ۳۸۰۰ صندلی و آکوستیک استثنایی و کارنگی‌هال با ۲۸۰۴ صندلی و تاریخچه ۱۳۰ ساله، نشان می‌دهند که چگونه زیرساخت‌های فرهنگی می‌توانند همزمان هم گردشگرپذیر باشند و هم هویت شهری خلق کنند. پاریس در عرصه تئاتر با ۳۵۳ سالن، پس از نیویورک در رتبه دوم قرار دارد و لندن با ۲۱۴ سالن تئاتر، جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است.
لندن، پیشگام در کمدی
لندن با ۱۰۸ سینما و ۵۶۶ سالن نمایش، اگرچه از نظر تعداد سینماها از پاریس عقب‌تر است، اما در حوزه‌های فرهنگی دیگری همچون اجراهای کمدی پیشرو عمل می‌کند. این شهر سالانه میزبان ۱۱۳۸۸ اجرای کمدی است که این رقم از نیویورک و پاریس بیشتر است. لندن همچنین با صنایع خلاقه‌ای که سالانه ۱۹ میلیارد پوند به اقتصاد شهر کمک می‌کنند، الگویی موفق در تلفیق فرهنگ و اقتصاد شهری ارائه داده است. رویال آلبرت‌هال با ظرفیت پنج هزار نفر و شکسپیرز گلوب به‌عنوان قدیمی‌ترین سالن تئاتر فعال جهان سالانه گردشگران بسیاری را به لندن فرامی‌خوانند.
