یکسوم مردم جهان در خطر افزایش سطح دریا
یکسوم جمعیت جهان در نواحی ساحلی زندگی میکنند که با افزایش سریع سطح آب دریاها و فرونشست زمین، در معرض خطرهای جدی سیلابها و فرسایش قرار دارند؛ رشد جمعیت در این مناطق نیازمند مدیریت دقیق و برنامهریزی منسجم برای حفظ امنیت و زیرساختهاست.

بر اساس مطالعهای منتشرشده در مجله گزارشهای علمی (Scientific Reports) و اهمیت مدیریت رشد جمعیت در مناطق ساحلی را در برابر خطرات افزایش سطح دریاها به خوبی نشان میدهد. جمعیت جهان بهطور چشمگیری بهسمت سواحل حرکت کرده است؛ جایی که خشکی و آب بههم میرسند. بر اساس یک مطالعه جدید، رشد جمعیت در نوارهای ساحلی بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸، بسیار بیشتر از مناطق داخلی بوده است. در سال ۲۰۱۸ حدود دو میلیارد نفر در فاصله ۵۰ کیلومتری از ساحل زندگی میکردند و نزدیک به یک میلیارد نفر در ۱۰ کیلومتری ساحل ساکن بودند که نشاندهنده تمرکز بسیار زیاد جمعیت در این مناطق است.
این تحقیق با استفاده از دادههای دقیق و تصاویر ماهوارهای انجام شده و نهتنها محل سکونت، بلکه محل کار و فعالیتهای روزانه مردم را هم در نظر گرفته است. نتایج نشان میدهد جمعیت در نزدیکترین نواحی ساحلی بسیار متراکمتر است و با فاصله گرفتن از ساحل، تراکم جمعیت کاهش پیدا میکند. از سال ۲۰۰۰ تاکنون، حدود ۴۶۳ میلیون نفر به جمعیت نواحی ساحلی اضافه شده که نیمی از این افزایش در فاصله کمتر از ۱۰ کیلومتر از ساحل رخ داده است.
زندگی در این نواحی زیبا اما پرخطر است و نهتنها خطر جزر و مد و نسیمهای دریایی وجود دارد، بلکه بسیاری از شهرهای ساحلی با مشکل افزایش سطح آب دریاها و فرونشست زمین روبهرو هستند. این موضوع موجب سیلابهای بیشتر، نیاز به ساخت دیوارها و سدهای حفاظتی گرانقیمت و همچنین آسیب دیدن زیرساختهای حیاتی همچون جادهها، خانهها و اسکلهها میشود. در عین حال، توسعه این زیرساختها برای پاسخ به رشد جمعیت هم ضروری است.
آسیا با بیشترین جمعیت ساکن در سواحل و اضافه شدن حدود ۲۶۸ میلیون نفر طی ۱۸ سال و آفریقا با سریعترین نرخ رشد جمعیت ساحلی و افزوده شدن نزدیک به ۹۷ میلیون نفر، بیشترین سهم را در این افزایش دارند. این دو قاره بهطور تقریبی ۸۰ درصد از رشد جمعیت نواحی ساحلی جهان را شامل میشوند که چالشهای بزرگی برای مدیریت منابع و بهداشت ایجاد میکند.
مطالعه مذکور مدلی به نام «منحنی کوپاپ» ارائه داده که ارتباط بین تراکم جمعیت و فاصله از ساحل را نشان میدهد و به برنامهریزان شهری کمک میکند تخمینهای دقیقتری از جمعیت در نوارهای ساحلی داشته باشند. این مدل همچنین در طراحی برنامههای اضطراری و مدیریت منابع کاربرد زیادی دارد.
با توجه به رشد جمعیت و تمرکز آن در نزدیکی ساحل، رصد مستمر جمعیت و تغییرات فصلی و بلندمدت با دادههای واقعی و تصاویر دقیق، بسیار مهم است تا تصمیمگیرندگان بتوانند بهطور منصفانه منابع را تخصیص و خطرات را کاهش دهند.
کنترل کامل آب اقیانوسها از دست شهرها خارج است، اما با مدیریت مناسب رفتارهای انسانی و قوانین ساختوساز، میتوان خسارات ناشی از سیلاب و فرسایش ساحلی را کاهش داد. قوانینی همچون محدود کردن ارتفاع ساختمانها، اصلاح نظام منطقهبندی و ساخت و حفظ بافتهای طبیعی همچون تپههای شنی و تالابها نقش مهمی در کاهش آسیبها دارند.