راهبردهای کلیدی برای فضاهای شهری با محوریت خانواده
طراحی شهری که بر اساس نیازهای همه افراد جامعه باشد، به یک اصل اساسی در شهرهای امروزی تبدیل شده است. ایجاد فضاهای شهری که ایمن، پایدار و در دسترس باشند، به سلامت و آسایش ساکنان کمک می‌کند و حضور خانواده‌ها در محیط‌های شهری را تسهیل می‌کند.
Admin1
طراحی شهری فراگیر در عصر حاضر، به یک ضرورت تبدیل شده است. ایجاد فضاهای شهری که برای همه ساکنان، صرف‌نظر از سن، توانایی یا پس‌زمینه، در دسترس و لذت‌بخش باشند، به زیست‌پذیری و پایداری شهرها کمک می‌کند و حس تعلق به جامعه را میان اعضا ارتقا می‌دهد. حضور خانواده‌ها به‌عنوان مهم‌ترین واحد اجتماعی در فضاهای شهری، می‌تواند در ارتقای آسایش محیطی و حضور سایر گروه‌های اجتماعی مؤثر باشد.
شهرهای موفقی همچون پاریس، وین، کوریتیبا، بارسلونا و توکیو به‌عنوان الگوهای طراحی شهری فراگیر عمل می‌کنند که محوریت طراحی شهری را بر خانواده‌ها گذاشته‌اند. ایجاد پیاده‌روهای عریض و در دسترس، کاهش سرعت تردد خودروها، توسعه مسیرهای دوچرخه، طراحی فضاهای بازی و تفریحی برای کودکان، مشارکت اجتماعی و بازخورد گرفتن از جامعه می‌تواند به ایجاد فضاهایی منجر شود که اولویت آنها بر ایمنی، پایداری و فراگیری است تا نیازهای خانواده‌ها را برآورده کنند.
پیاده‌رو بودن و دوچرخه‌سواری
طراحی محله‌های شهری باید بر حصول اطمینان از ایمنی کودکان و خانواده‌ها در مسیرهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری متمرکز باشد. این شیوه طراحی موجب تشویق کودکان به فعالیت بدنی و تقویت استقلال آنها می‌شود. مسیرهای عریض و ایمن موجب افزایش تحرک میان ساکنان شهر می‌شود و کاهش خطر بیماری‌های قلبی، دیابت، چاقی و اختلالات سلامت روان را در پی دارد. کاهش وابستگی به خودرو، آلودگی هوا را کاهش می‌دهد و به جامعه کمک می‌کند در محیطی سالم‌تر زندگی کنند. این دو فعالیت از نظر محیطی پایداری را افزایش و با کاهش انتشار کربن، اثرات تغییرات اقلیمی را کاهش می‌دهند.
افزایش قابلیت پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری در محله‌ها موجب افزایش تمایل به رفت‌وآمد پیاده و رونق کسب‌وکارهای محلی می‌شود که به افزایش فروش و فعالیت اقتصادی محله‌ها کمک می‌کند، همچنین هزینه‌های حمل‌ونقل برای افراد و جوامع را کاهش می‌دهد.
برای اجرای این استراتژی، توسعه زیرساخت‌ها بسیار مهم است که شامل پیاده‌روهای پهن، گذرگاه‌های ایمن و تقاطع‌های مناسب برای عابرپیاده، مسیرهای دوچرخه اختصاصی، قفسه‌های دوچرخه و اقدامات آرام‌سازی ترافیک است. سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی شهری باید اولویت پیاده‌رو بودن و دوچرخه‌سواری را در نظر بگیرد تا جوامعی پویا و پایداری ایجاد شود که برای حضور خانواده‌ها مناسب هستند.
مناطق بازی و فضاهای عمومی
مناطق بازی و فضاهای عمومی از اجزای ضروری برنامه‌ریزی شهری هستند که مزایای زیادی برای بازی و رشد کودکان و خانواده‌هایشان به همراه دارند. این فضاها با تشویق به فعالیت‌های فیزیکی همچون دویدن، بالا رفتن و ورزش، توسعه جسمی و سلامت کودکان را تسهیل می‌کنند و با فراهم کردن فضایی برای بیان هیجانی و تعاملات اجتماعی، استرس و اضطراب را کاهش می‌دهند.
فضاهای عمومی به‌عنوان مراکز اجتماعی عمل می‌کنند که کودکان می‌توانند مهارت‌های اجتماعی ضروری همچون به اشتراک گذاری، همکاری و حل تعارض را بیاموزند. این فضاها همچنین همبستگی اجتماعی را بین خانواده‌ها و اعضای جامعه تقویت می‌کنند و حس تعلق و مشارکت اجتماعی را ارتقا می‌بخشند.
مناطق بازی می‌توانند فرصت‌های آموزشی را فراهم کنند که به‌عنوان محیطی برای یادگیری و توسعه شناختی عمل می‌کنند و کودکان از طریق آشنایی با محیط زیست، اکتشاف و تعامل با محیط اطراف خود، آموزش می‌بینند. پارک‌ها و مناطق بازی که به خوبی نگهداری می‌شوند، می‌توانند ارزش املاک را افزایش دهند و خانواده‌ها و سرمایه‌گذاران را جذب کنند و در نهایت به تقویت اقتصاد محلی کمک کنند.
در طراحی این مناطق باید اطمینان حاصل شود که فضاها برای کودکان با توانایی‌های مختلف در دسترس هستند و عناصر جذاب برای گروه‌های سنی مختلف از جمله جوانان و بزرگسالان را در بر دارند تا تعاملات بین نسلی تسهیل شود. جوامع محلی باید در فرایند برنامه‌ریزی مشارکت داده شوند تا نیازها و ترجیحات آنها برآورده شود. ادغام مناطق بازی و فضاهای عمومی در استراتژی‌های طراحی شهری به ایجاد محله‌های پویا و دوستدار خانواده کمک می‌کند.
مدیریت حمل‌ونقل
گزینه‌های حمل‌ونقل عمومی نیز در ایجاد فضاهای شهری دوستانه برای خانواده‌ها نقش مهمی دارند. حمل‌ونقل عمومی در دسترس و قابل اعتماد، نیاز به خودروهای شخصی را کاهش می‌دهد و شهرها را برای خانواده‌ها دوستانه‌تر می‌کند. بستن خیابان‌ها برای ایجاد مناطق بازی یا اجرای سرعت‌گیر برای کاهش سرعت تردد خودروها در خیابان‌ها می‌تواند مناطق ایمن‌تری برای رفت‌وآمد و بازی کودکان بدون نظارت مداوم والدینشان ایجاد کند.
مدیریت ترافیک یک بخش حیاتی از برنامه‌ریزی شهری است که هدف آن بهینه‌سازی جریان ترافیک، کاهش تراکم و ارتقای کارایی سامانه‌های حمل‌ونقل است. استراتژی‌های مؤثر مدیریت ترافیک شامل ادغام سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی و ترویج شیوه‌های تردد پایدار است که مردم را تشویق می‌کند به‌جای خودروهای شخصی، از دوچرخه، اتوبوس، مترو یا قطار استفاده کنند. هماهنگی بین سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی و سیستم‌های مدیریت ترافیک، انتقال بدون معطلی بین انواع حمل‌ونقل را تضمین می‌کند.
استراتژی‌های دیگر همچون قیمت‌گذاری بر اساس ترافیک در ساعات اوج و مدیریت تقاضا، مردم را تشویق می‌کند که به استفاده از حمل‌ونقل عمومی یا سفر در ساعات غیر اوج بپردازند. ایجاد مسیرهای دوچرخه و زیرساخت‌های دوستدار عابرپیاده، مردم را به پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری تشویق می‌کند و تعداد خودروهای خیابان‌ها را کاهش می‌دهد که نتیجه آن ارتقای سبک زندگی سالم‌تر و فعال‌تر در جامعه است.
سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند ابزارهای مهمی در طراحی شهری هستند. نظارت در زمان واقعی با استفاده از حسگرها و دوربین‌ها، بینش فوری از شرایط ترافیک را فراهم می‌کند، سناریوهای ترافیکی آینده را پیش‌بینی می‌کند و امکان اجرای اقدامات پیشگیرانه برای مدیریت تراکم را فراهم می‌کند. این اقدامات می‌تواند وقوع حوادث و تصادفات را به حداقل برساند و سرعت واکنش به حوادث را افزایش دهد. شهرهای هوشمند با اجرای این استراتژی‌ها، ترافیک را به شیوه‌ای مؤثر مدیریت می‌کنند و محیطی آرام‌تر و امن‌تر برای حضور خانواده‌ها فراهم می‌کنند.
طراحی فراگیر در برنامه‌ریزی و معماری شهری
طراحی فراگیر در معماری و برنامه‌ریزی شهری بر ایجاد محیط‌هایی متمرکز است که برای همه، صرف‌نظر از سن، توانایی یا پس‌زمینه، در دسترس، قابل استفاده و لذت‌بخش باشند. این رویکرد اطمینان می‌دهد که فضاهای عمومی، ساختمان‌ها و سیستم‌های حمل‌ونقل به نیازهای متنوع همه کاربران به‌ویژه اعضای یک خانواده پاسخ دهند.
این رویکرد ویژگی‌هایی همچون رمپ‌ها، آسانسورها و درهای پهن را دربر می‌گیرد تا دسترسی بدون مانع برای همه کاربران تضمین شود، همچنین فضاهایی طراحی می‌کند که قابل انعطاف باشند، همچون مبلمان ماژولار و کانترهای قابل تنظیم که به نیازها و ترجیحات مختلف پاسخ می‌دهند. نصب نیمکت‌ها، رمپ‌ها و سرویس‌های بهداشتی در دسترس در شهرها و فضاهای عمومی، از خانواده‌هایی با کودکان خردسال و همچنین افراد با مشکل جسمی حمایت می‌کند.
مشارکت و بازخورد
مشارکت کودکان در طراحی شهری و دریافت بازخورد منظم از خانواده‌ها، راهکاری مهم و کاربردی در اصلاح و بهبود فضاهای شهری است. در نظر گرفتن دیدگاه کودکان در برنامه‌ریزی شهری اطمینان می‌دهد که نیازهای آنها برآورده و فضاهایی طراحی می‌شود که خلاقیت آنها را پرورش می‌دهد. مشارکت در تصمیم‌گیری موجب ایجاد حس مالکیت و مسئولیت‌پذیری در ساکنان می‌شود و به مدیریت و حفاظت بهتر از مناطق شهری کمک می‌کند.
شهرها می‌توانند از روش‌های خلاقانه همچون کارگاه‌ها و نمایشگاه‌های تعاملی برای مشارکت دادن خانواده‌ها و افزایش آگاهی آنها از فرایندهای برنامه‌ریزی استفاده کنند. این رویکرد به ایجاد حس مالکیت و مسئولیت‌پذیری در خانواده می‌انجامد. مشارکت والدین و کودکانشان در این فرایندها، منجر به طراحی فضاهای شهری به‌گونه‌ای می‌شود که نیازهای همه اعضای خانواده در کنار یکدیگر را برآورده کند و حضورپذیری آنها را در شهر افزایش دهد.
بازخورد گرفتن از جامعه و خانواده‌ها به برنامه‌ریزان کمک می‌کند تا راه‌حل‌هایی متناسب با نیازهای خاص ایجاد کنند که کارایی پروژه‌های شهری را افزایش می‌دهد. پلتفرم‌های اجتماعی و دیجیتال برای دسترسی گسترده‌تر و بازخورد در زمان واقعی ابزار خوبی در این رابطه هستند.
تنوع مسکن
تنوع در انواع مسکن از جمله انواع، اندازه‌ها و اشکال آن، از دیگر عوامل مهم افزایش حضور خانواده‌ها در محیط‌های شهری است. ارائه انواع مختلف گزینه‌های مسکن از ساختارهای مختلف خانواده و نیازهای آنها حمایت و به ایجاد جامعه‌ای متنوع و پویا کمک می‌کند. این راهکار برای ایجاد محیط‌های شهری پویا، انعطاف‌پذیر و فراگیر بسیار مهم است که به سبک‌های زندگی مختلف، سنین و سطوح درآمدی پاسخ می‌دهند.
تنوع مسکن با ارائه طیف وسیعی از گزینه‌ها، تنوع نژادی و درآمدی را در شهر ترویج می‌کند و جامعه‌ای فراگیرتر ایجاد می‌کند، همچنین به جوامع کمک می‌کند تا در برابر رکودهای اقتصادی مقاومت کنند، زیرا ترکیبی از انواع و قیمت‌های مسکن را فراهم می‌کند که تأثیر نوسانات بازار را کاهش می‌دهد. ارائه گزینه‌های متنوع مسکن همچنین مزایای محیطی و بهداشتی دارد. تراکم برنامه‌ریزی‌شده به‌طور دقیق از کسب‌وکارهای محلی و خدمات حمایت می‌کند و پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری را تشویق می‌کند که به نتایج بهداشتی بهتر مرتبط است.
نمونه‌های شهرهای خانواده‌محور در جهان
شهرهای مختلفی در جهان به‌عنوان نمونه‌های موفق شهرهای فراگیر برای خانواده شناخته شده‌اند که در طراحی و برنامه‌ریزی شهری، بر ایجاد فضاهای در دسترس و فراگیر برای همه اعضای خانواده تمرکز دارند. شهر پاریس در فرانسه، یکی از این شهرها است که مفهوم «شهر ۱۵ دقیقه‌ای» را پیاده کرده است. ساکنان این شهر می‌توانند به تمام نیازهای روزمره خود در فاصله کوتاه پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری دسترسی داشته باشند. طرح‌های اجرایی در این شهر شامل خدمات غیرمتمرکز، افزایش مسیرهای دوچرخه و حمایت از کسب‌وکارهای محلی است پاریس با فعالیت‌های متنوع برای کودکان و قابلیت پیاده‌روی بالا، به‌عنوان دومین شهر برتر برای خانواده‌ها در سال ۲۰۲۴ شناخته شده است.
پونتبدرا در اسپانیا نیز از شهرهای فراگیر موفق است که به‌عنوان یک شهر با محوریت کودک شناخته شده است، چراکه طراحی شهری خود را به‌گونه‌ای تغییر داده است که اولویت اصلی آن نیازهای کودکان باشد. تردد خودرو در مرکز شهر حذف شده و به جای آن مناطق بازی ایمن ایجاد شده است. گذرگاه‌هایی در سطح پیاده‌رو طراحی شده‌اند تا برای کالسکه و ویلچر در دسترس باشند. این شهر با محدودیت سرعت و ایجاد فضاهای بازی در میدان‌های عمومی، محیطی را فراهم کرده است که خانواده‌ها احساس راحتی و امنیت کنند. پونتبدرا به‌عنوان الگویی برای شهرهای با محوریت خانواده عمل می‌کند که در آن اولویت اصلی بر نیازهای کودکان و خانواده‌ها گذاشته شده است.
وین، پایتخت اتریش، به برنامه‌ریزی شهری حساس به جنسیت شناخته شده است. این شهر پروژه‌های روشنایی خیابانی، پیاده‌روهای پهن‌تر برای کالسکه و مسکن اجتماعی را با توجه به نیازهای زنان طراحی کرده است، همچنین با افزودن آینه در کوچه‌ها و مسیرهای کوتاه، ایمنی را بهبود بخشیده است.
توکیو، پایتخت ژاپن، یکی از شهرهای برتر برای خانواده‌ها است که به‌دلیل سطح بالای ایمنی و محیط پویا شناخته شده است. این شهر با وجود شلوغی، فضاهای سبز و پارک‌های بسیاری دارد که محیطی برای تفریح و بازی کودکان هستند. توکیو همچنین از نظر دسترسی به خدمات آموزشی و بهداشتی، شرایط بسیار خوبی را برای خانواده‌ها فراهم کرده است. این شهر به‌دلیل تنوع فعالیت‌های خانوادگی از جمله پارک‌های تفریحی و مراکز خرید، محیطی ایده‌آل برای خانواده‌ها است. با وجود اینکه توکیو یک شهر شلوغ است، اما به‌دلیل سیستم حمل‌ونقل عمومی کارآمد و ایمن و مدیریت ترافیک پیشرفته، محیطی امن برای خانواده‌ها فراهم کرده است.
کپنهاگ دانمارک، یکی از زیباترین و مهم‌ترین شهرهای اروپا است که به کیفیت بالای زندگی و محیط دوستانه شهرت دارد. این شهر با ترکیب معماری مدرن و سنتی، فضاهای سبز وسیع و سیستم حمل‌ونقل عمومی کارآمد، محیطی ایده‌آل برای زندگی خانوادگی فراهم کرده است. کپنهاگ به‌دلیل امنیت بالا، دسترسی رایگان به سیستم آموزشی و محیطی پایدار، به یکی از بهترین شهرهای جهان برای خانواده‌ها تبدیل شده است.
مناطق مختلفی در کپنهاگ همچون اوستربرو و فردریکسبرگ به‌دلیل پارک‌ها و فضاهای سبز، محیطی ایده‌آل برای خانواده‌ها هستند. این شهر همچنین با زیرساخت‌های گسترده برای دوچرخه‌سواری، به یکی از بهترین شهرهای جهان برای دوچرخه‌سواری تبدیل شده است. کودکان در کپنهاگ به‌راحتی با دوچرخه به مدرسه می‌روند. این شهرها نشان می‌دهند که چگونه برنامه‌ریزی شهری فراگیر می‌تواند زیست‌پذیری، پایداری و حضور خانواده‌ها را در مناطق شهری ارتقا دهد و به‌عنوان الگویی برای سایر شهرها عمل می‌کنند.
