بارسلونا با چالش‌های متعددی از جمله گردشگری بیش از حد، مشکلات مسکن و دیگر نگرانی‌های اجتماعی و زیست‌محیطی روبه‌رو است که دلیل عمده آن را می‌توان به قوانین و مدیریت مالی نامناسب، پاندمی کرونا و گردشگری انبوه نسبت داد.

بارسلونا به‌دلیل عادت به پرداخت دستمزدهای بالا در دوران کرونا با بحران مالی روبه‌رو شد و نتوانست خود را با شرایط درآمدی جدید وفق دهد. هرچند راه‌حل‌های خلاقانه‌ای همچون اهرم‌های مالی برای حفظ رقابت تیمی ارائه شد اما این راه‌حل‌ها محدودیت‌هایی داشت که نتوانست بر موانع غلبه کند. این شهر با بدهی‌های سنگینی روبه‌رو است که ناشی از دستمزدهای بالا، سرمایه‌گذاری‌های ناموفق و هزینه‌های بازسازی استادیوم نیوکمپ است.

گردشگری انبوه و بحران مسکن

بارسلونا یک مقصد گردشگری بسیار محبوب در جهان است و به‌عنوان چهارمین شهر پربازدید در اروپا شناخته می‌شود و هر سال مورد استقبال شدید گردشگران قرار می‌گیرد. گردشگری انبوه در این شهر منجر به پیامدهای منفی برای جامعه محلی و محیط زیست از جمله بیرون راندن ساکنان محلی، افزایش قیمت و اجاره‌بهای مسکن، ترافیک سنگین در خیابان‌ها، جایگزینی مغازه‌های محلی با خدمات گردشگری و فشار بر خدماتی همچون مدیریت پسماند و آلودگی هوا و صوتی شده است.

جنبش‌های اجتماعی متنوعی در انتقاد از گردشگری انبوه در بارسلونا ظهور کرده‌اند و به نابرابری‌ها و درگیری‌های اجتماعی این پدیده اعتراض می‌کنند. افکار عمومی تغییر کرده است و گردشگری بیش‌از حد را به‌عنوان عامل اساسی افزایش هزینه‌های مسکن، تخریب هویت محلی و ایجاد مشاغل ناپایدار می‌دانند. این جنبش‌ها خواستار محدودیت در گردشگری، بازگرداندن آپارتمان‌های توریستی به بازار مسکن محلی و حمایت از کسب و کارهای محلی هستند.

دسترسی به مسکن به یک مشکل اساسی برای ساکنان بارسلونا تبدیل شده است. اسپانیا در طول دهه‌ها با ارائه یارانه خرید مسکن، بسیاری از واحدهای مسکن‌های اجتماعی خود را به فروش رسانده و در مقایسه با سایر کشورهای سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، دارای کمترین میزان مسکن اجتماعی است. این کمبود مسکن اجتماعی فشار زیادی بر بازار اجاره وارد می‌کند.

خرید ملک در بارسلونا به‌دلیل جذابیت توریستی و تقاضای بالا، به یک سرمایه‌گذاری سودآور تبدیل شده است که موجب سفته‌بازی و خالی نگه داشتن خانه‌ها می‌شود. سود اجاره دادن آپارتمان به گردشگران دو تا چهار برابر بیشتر از اجاره معمولی است که موجب افزایش قیمت‌ها و جابه‌جایی ساکنان شده است تا جایی که در بعضی مناطق ۲۵ درصد از املاک اجاره‌ای به‌عنوان آپارتمان توریستی استفاده می‌شوند.

افزایش قیمت مسکن، موجب نفوذ قشر مرفه به بافت‌های قدیمی و کم‌درآمد شده و ساکنان اصلی را از شهر بیرون رانده است. افزایش بی‌رویه اجاره‌های کوتاه‌مدت، دولت اسپانیا را وادار به اعمال محدودیت‌های جدید برای کنترل بازار مسکن کرده است. بارسلونا با بحران اجاره‌بهای بالا دست و پنجه نرم می‌کند؛ گزارش‌ها نشان می‌دهد که اجاره‌بها در اسپانیا ۳۰ برابر سریع‌تر از دستمزد طبقه متوسط در حال افزایش است و مستأجران در بارسلونا بیشترین هزینه را برای هر متر مربع پرداخت می‌کنند. حدود ۴۰ درصد از مستأجران اسپانیایی به‌طور متوسط ۴۰ درصد از درآمد خود را صرف اجاره خانه می‌کنند.

پس از شناسایی چالش‌های اساسی مسکن در بارسلونا، طرح «حق مسکن بارسلونا» ارائه شد که هدف اصلی آن، مقابله با مشکلات شناسایی‌شده و تضمین دسترسی به مسکن مناسب برای همه ساکنان شهر است. این طرح بر چهار محور استراتژیک اصلی پیشگیری و رسیدگی به شرایط اضطراری مسکن، تضمین ایفای نقش اجتماعی مسکن، افزایش تعداد واحدهای مسکونی مقرون‌به‌صرفه و بازسازی بافت مسکونی موجود استوار است. یکی از ارکان اساسی موفقیت این طرح، همکاری نزدیک با تمامی ذی‌نفعان، به‌ویژه ساکنان محلی است.

در پاسخ به بحران اجاره‌بهای بالا در بارسلونا، سیاست «۳۰ درصد مسکن اجتماعی» به اجرا گذاشته شده است که توسعه‌دهندگان را ملزم می‌کند ۳۰ درصد از واحدهای جدید را به مسکن اجتماعی اختصاص دهند. اگرچه این سیاست با هدف افزایش عرضه مسکن مقرون‌به‌صرفه اجرا شده، اما با انتقاداتی نیز روبه‌رو شده است. منتقدان معتقدند که این سیاست مانع ساخت‌وسازهای جدید می‌شود و کمبود مسکن را تشدید می‌کند، با این حال شورای شهر بارسلونا متعهد شده است که تا سال ۲۰۲۸ به‌عنوان بخشی از تلاش‌ها برای کاهش فشار بر مسکن ساکنان محلی، تعداد ۱۰ هزار آپارتمان توریستی را حذف کند.

ترافیک

ترافیک یکی دیگر از نگرانی‌های مهم برای ساکنان بارسلونا است که مشکلات زیست‌محیطی بسیاری را به همراه دارد. بارسلونا دارای تراکم بالای خودرو ۵۸۴۴ در کیلومتر مربع است و در صدر فهرست شهرهای اروپایی قرار دارد. روزانه ۶۶۰ هزار سفر از طریق وسایل نقلیه شخصی در داخل شهر انجام می‌شود. میانگین زمان رانندگی ۱۰ کیلومتر در سال ۲۰۲۴، ۳۱ دقیقه و ۱۳ ثانیه بود که ۵۰ ثانیه نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایش داشت. این شهر در حال رسیدگی به این مسائل از طریق ابتکارات تحرک پایدار همچون مفهوم «ابر بلوک» و ایجاد مناطق کم‌انتشار است. سطوح بالای آلودگی صوتی و هوای ناشی از هواپیماها و کشتی‌های کروز، همراه با تولید انبوه زباله و استفاده بیش‌ازحد از منابع طبیعی است. حمل‌ونقل موتوری به‌شدت در افزایش آلودگی صوتی و هوا در بارسلونا نقش دارد. آلودگی هوا در این شهر به سطح بالایی رسیده و در اغلب روزها برای گروه‌های حساس ناسالم است. سالانه نزدیک به ۳۵۰۰ مورد مرگ زودرس ناشی از آلودگی هوا در این شهر گزارش می‌شود. هرچند قوانین سختگیرانه بازیافت در اسپانیا به‌منظور دستیابی به اهداف تعیین‌شده توسط اتحادیه اروپا وضع شده است،

تولید زباله

میزان تولید زباله در بارسلونا به‌دلیل گردشگری انبوه، همچنان با رشد روزافزونی روبه‌رو است. بارسلونا به‌عنوان خواهرخوانده اصفهان، استراتژی زباله‌صفر را با محوریت گسترش سیستم جمع‌آوری تفکیک از مبدأ و مخازن هوشمند اجرا می‌کند. تنها ۴۰ درصد از پسماندهای شهری برای استفاده مجدد یا بازیافت آماده می‌شوند که از میانگین اتحادیه اروپا و کاتالونیا کمتر است. دستورالعمل چارچوب پسماند اتحادیه اروپا حداقل ۵۵ درصد تا سال ۲۰۲۵ را الزامی می‌کند که نشان‌دهنده نیاز فوری به بهبود است. ساکنان بارسلونا سالانه تقریباً ۵۰۰ کیلوگرم پسماند به ازای هر نفر تولید می‌کنند و عجیب اینکه منطقه کلان‌شهری بارسلونا دومین تولیدکننده بزرگ پسماند پلاستیکی در دریای مدیترانه است.

بارسلونا طرح صفر زباله برای سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۷ را برای رسیدگی استراتژیک به چالش‌های مدیریت پسماند آغاز کرده است. اهداف شامل کاهش پسماند جامد شهری و دستیابی به نرخ جمع‌آوری جداگانه ۶۷ درصدی تا سال ۲۰۲۷ است. نصب سیستم‌های جدید برای بهبود محله‌ها در حال انجام است، اما هنوز به پاکبان‌ها نیاز است زیرا برخی از مردم زباله‌ها را بیرون از سیستم می‌گذارند. بارسلونا با چالش‌های قابل‌توجهی در مدیریت پسماند مواجه است و تلاش می‌کند تا به اهداف بازیافت اتحادیه اروپا دست یابد و تولید کلی پسماند را کاهش دهد.

علاوه بر مشکلات شهری، پیری جمعیت نیز گریبانگیر بارسلونا است. تخمین زده می‌شود که تا سال ۲۰۳۲، بیش از نیمی از جمعیت بارسلونا بالای ۵۰ سال سن داشته باشند. این تغییر جمعیتی بارسلونا را با چالش‌های متعددی از جمله نیاز بیشتر به خدمات بهداشتی و درمانی، مراقبت‌های طولانی‌مدت و زیرساخت‌های مناسب برای افراد مسن روبه‌رو می‌کند که نیازمند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسب است. دسترسی و فراگیری مسکن‌های اجتماعی باید برای این گروه جمعیتی تضمین شود.