سلامت انسان و کره زمین، به طور چشمگیری به گنجاندن ورزش و فعالیت‌های سرگرمی در زندگی روزمره بستگی دارد. شرکت در فعالیت‌های ورزشی کلید حل بسیاری از مشکلات پیش‌بینی‌شده در آینده است که تا حدی چالش‌های امروزی هستند و همین امر مسئولان را در درک رابطه بین شهر آینده و ورزش و تخصیص منابع لازم متقاعد کرده است.

اهمیت فعالیت ورزشی در زندگی شهری

در عصری که فناوری و صفحه نمایش بر زندگی افراد مسلط شده است، نمی‌توان از اهمیت فراهم کردن امکانات ورزشی کافی در شهرها چشم‌پوشی کرد. این امکانات همچون پارک‌ها، زمین‌های بازی چندمنظوره و مسیرهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های فیزیکی و فرصت‌های تفریحی را ارائه می‌دهد که به‌طور یکسان برای همه اعضای جامعه دردسترس است. ورزش و به‌طور کلی فعالیت‌های تفریحی علاوه بر اینکه نوعی سرگرمی است، باعث افزایش آمادگی جسمانی افراد، سلامت ذهنی و تعامل اجتماعی بین شهروندان می‌شود و در نتیجه اتکا به مراقبت‌های بهداشتی و سایر خدمات اجتماعی پرهزینه را کاهش می‌دهد.

توسعه زیرساخت‌هایی که فعالیت‌های ورزشی را تشویق می‌کنند، افراد را به تحرک بیشتر و اتخاذ عادات سالم‌تر تشویق می‌کند و در نتیجه سلامت جامعه را بهبود می‌بخشد. علاوه بر این، ورزش درمانی برای مقابله با اپیدمی تنهایی است و با ترویج فعالیت‌های گروهی، ارتباط با دیگران و حتی تبادلات بین نسلی را تقویت می‌کند. شایان ذکر است که هدف اصلی یک مرکز ورزشی یا اوقات فراغت باید فراهم کردن فرصت‌هایی برای فعالیت بدنی و تفریح در یک محیط امن و فراگیر باشد.

برنامه‌ریزی تفریحی یک فرایند سلسله مراتبی است؛ هنگامی که ارائه خدمات تفریحی به باشگاه‌های ورزشی محلی از طریق زیرساخت‌ها یا برنامه‌ها مطرح می‌شود، سلسله مراتب گسترده‌ای از استراتژی‌ها و اهداف برنامه‌ریزی‌ها را هدایت می‌کند. این سلسله مراتب در راستای اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد (SDG) شروع می‌شود، چراکه سازمان ملل ورزش و تفریح را برای دستیابی به اهداف کلیدی توسعه پایدار با ایجاد نتایج بهبودیافته سلامت و تندرستی ضروری می‌داند. مراکز تفریحی به نوبه خود اقتصاد محلی را تقویت می‌کنند و می‌توانند به توسعه کلی اقتصادی شهر و کشور کمک کنند.

اساس یک جامعه سالم علاوه‌بر سلامت جسمی و روانی، بر سلامت اجتماعی نیز استوار است. پیوندهای اجتماعی که مردم در مراکز تفریحی اجتماعی ایجاد می‌کنند دارای مزایای بسیاری است و با بهبود شرایط زندگی به ایجاد جوامع قوی، ایمن و فراگیر کمک می‌کنند. برنامه‌های تفریحی بعد از مدرسه می‌تواند به بازدارندگی جوانان از فعالیت‌های پرخطر و مجرمانه کمک کند و محیط سالمی را برای رشد عزت نفس آنها فراهم کند.

افزون بر این موارد، می‌توان به تأثیر گسترش ورزش و فعالیت‌های تفریحی به کاهش استفاده از وسایل نقلیه در سطح شهر و درنتیجه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اشاره کرد که شهرها را دوستدار محیط‌زیست و محیط‌هایی قابل‌زیست‌تر می‌کند.

در بسیاری از شهرها و کشورهای دنیا مقامات محلی برنامه‌های جدیدی را برای تسهیل تبدیل محیط شهری به فضاهایی برای انجام ورزش و تفریح مهیا کرده‌اند. برای مثال در سالزبورگ اتریش مسئولان برنامه‌ای را تدارک دیدند که یک دید کلی از زمین‌ها و مکان‌های ورزشی سراسر شهر و رویدادهای ویژه مرتبط با ورزش در اختیار کاربران قرار می‌دهد و با ارائه اطلاعات روند انتخاب مناسب‌ترین مسیر را برای ورزش و دسترسی بهتر به امکانات مورد نیاز تسهیل می‌کند.

در تورنتو نیز استفاده بهینه از فضاهای زیرگذرها برای انجام ورزش و تفریح با استقبال ویژه‌ای روبه‌رو بوده است به طوری‌که راهکارهای خلاقی نظیر پروژه Bentway توانست توجهات را به خود جلب کند. Bentway یک فضای عمومی پویا است که مساحتی بالغ بر ۱.۷۵ کیلومتر از فضاهای زیرین بزرگراه «گاردینر» در شهر تورنتو کانادا را شامل می‌شود. فاز اول این پروژه در حال حاضر موفق به پیوند هفت محله این شهر و به مکانی برای اجرای رویدادها و فعالیت‌های اجتماعی تبدیل شده است. در این فضا، باغ اجتماعات، پیست اسکیت بازی، امکانات تفریحی، بازارها، مجمع هنرهای عمومی، نمایشگاه‌ها و مکانی برای اجرای جشنواره‌ها، نمایش‌های تئاتر، کنسرت‌های موسیقی و غیره در نظر گرفته شده است.

در بین شهرهای موفق سنگاپور قاطعانه به ادغام ورزش و فعالیت‌های اوقات فراغت در چشم‌انداز خود برای آینده متعهد است.

طرح سنگاپور برای ادغام ورزش و تفریح در شهر

سنگاپور طرح جامع تفریحی را به‌منظور بهبود کیفیت زندگی شهروندان خود راه‌اندازی کرده است. هدف از این طرح ارائه پیشنهادات و گزینه‌هایی برای همه سنین و علایق، از فعالیت‌های پرتحرک تا آرام است، در حالی که حفاظت از طبیعت و نیاز به ارتقای جامعه را نیز در نظر می‌گیرد.

این شهر برای دستیابی به این هدف قصد دارد خیابان‌ها و مسیرهای تفریحی شهری را گسترش دهد، زیرساخت‌هایی همچون اماکن ورزشی و استادیوم‌ها را توسعه دهد، پارک‌هایی را طراحی کند که پاسخگوی نیازها و سلایق همه سنین و توانایی‌ها باشد و فضاهای تفریحی چندمنظوره را در سراسر شهر ایجاد کند.

بر اساس این طرح، مناطق عمومی به فضاهایی برای دورهمی تبدیل می‌شود و فضاهای کم‌استفاده ازجمله زیر پل‌های روگذر بهینه‌سازی می‌شوند. علاوه بر این، طرح جامع تفریحی سنگاپور شامل یک مؤلفه فرهنگی قوی است و احترام به هنرها و سنت‌ها را جز لاینفک این ابتکارات می‌داند.

راهبردی برای افزایش پویایی و نشاط

این رویکرد با ماهیت استراتژی‌های برنامه‌ریزی شهری سنگاپور در دهه‌های اخیر هماهنگ است. سنگاپور تصمیم دارد از طریق برنامه‌ریزی شهری خود به مکانی پویا، متمایز و لذت‌بخش تبدیل شود که برای دستیابی به این هدف داشتن یک چشم‌انداز جامع و پایدار برنامه‌ریزی شهری بسیار مهم است.

بازسازی مجدد مناطق موجود و طراحی توسعه‌های شهری جدید، این موضوع را با گنجاندن فضاهای سبز بیشتر در نظر می‌گیرد. علاوه بر این، شبکه‌های عابر پیاده‌ای در حال احداث و گسترش است که برای همه، صرف‌نظر از نیازها و قابلیت‌های حرکتی آنها، قابل‌دسترسی است. برای مثال مسیرهای چند سطحی برای کاهش ازدحام در ساعات شلوغ و تضمین جریان مداوم عابر پیاده حتی در شرایط نامساعد جوی طراحی شده است. شبکه گسترده‌ای از خطوط دوچرخه نیز با هدف تکمیل کل شبکه جزیره تا سال ۲۰۳۰، برای تشویق دوچرخه‌سواری ایجاد شده است. در حال حاضر، ۷۰ درصد از محیط مرکزی را می‌توان با استفاده از این مسیرهای دوچرخه‌سواری پیمایش کرد.

مزایای این ابتکارات فراتر از اثرات زیست‌محیطی است؛ آنها با ترویج پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، نه‌تنها آلودگی ناشی از تردد خودروها را کاهش می‌دهند و در مسیر رسیدن به اهداف کربن‌صفر قدم برمی‌دارند، بلکه فعالیت بدنی را در میان افراد جامعه تشویق می‌کنند و در عین حال رابطه شهروندان را با محیط به شکل مثبتی تغییر می‌دهند.

نکته قابل‌توجه این است که طرح جامع تفریحی، این فضاها را با گسترش فعالیت‌های ورزش و پرتحرک ارتقا می‌دهد. برای رسیدن به این هدف، نظرسنجی‌هایی از ساکنان انجام شده است تا علایق آنها را بشناسند و فعالیت‌ها را بر اساس آن طراحی کنند. این رویکرد به‌عنوان یک جاذبه عالی برای جوان‌سازی و سرزندگی مردم در این مناطق عمل می‌کند، مشارکت مردم در امور جامعه را افزایش می‌دهد و در عین حال فرهنگ، تفریح و ورزش را در جامعه ترویج می‌کند.

برای مثال، برگزاری یک جلسه یوگای گروهی در یک میدان عمومی یک فعالیت ارزشمند است، زیرا شرکت‌کنندگان نه‌تنها درگیر تمرینات بدنی و ذهنی می‌شوند، بلکه با قرار گرفتن در گروه، احساس اجتماعی‌بودن و تعلق به جامعه در آنها تقویت می‌شود و ارتباط عمیق‌تری با محل زندگی خود پیدا می‌کنند.

تنها منطقه آبی شهری

سنگاپور با چالش تراکم بالای جمعیت مواجه است اما با ابتکاراتی که در برنامه‌های توسعه شهری خود انجام می‌دهد، توانسته است تا حد زیادی این چالش را مدیریت کند. اگرچه جمعیت انبوهی از مردم در یک منطقه کوچک زندگی می‌کنند، اما دولت زیرساخت‌های ضروری برای ورزش و تفریح را بدون از دست دادن فضا ایجاد کرده است و با اتخاذ رویکردی جامع و درک اهمیت برنامه‌ریزی شهری در تأثیرگذاری بر سلامت و رفاه ساکنان خود، عنوان تنها منطقه آبی شهری ( BLUE ZONE) در جهان را نصیب خود کرده است.

در این منطقه آبی، فضاهای سبز در طراحی و برنامه‌ریزی محله‌های مختلف ادغام می‌شود. علاوه بر این، در ساختمان‌های شهر با ساکنانی از طبقات و گروه‌های گوناگون، فعالیت‌هایی در مناطق مشترک سازماندهی می‌شود و اطمینان حاصل می‌شود که همه افراد می‌توانند در آن شرکت کنند. این امر افراد را تشویق می‌کند تا با همسایگان خود آشنا شوند و احساس تنهایی را کاهش دهند.

در سنگاپور، ۵۴ درصد از جمعیت حداقل یک بار در هفته و ۲۶ درصد سه بار در هفته ورزش می‌کنند. این یک پیشرفت قابل‌توجه در مقایسه با اوایل دهه ۱۹۹۰ است که تنها هشت درصد از جمعیت به‌طور منظم ورزش می‌کردند. این پیشرفت نقطه مقابل روند جهانی است که کمبود فعالیت بدنی به یک موضوع نگران‌کننده تبدیل شده است.

طراحی مجدد برند شهری

تأثیر ورزش و تفریح بر تصویر برند شهر نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این دگرگونی بر بهبود تصورات داخلی و خارجی از شهر تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود ویژگی‌های مثبت بیشتری به شهر نسبت داده شود. پیش از این نیز، مطالعات آکادمیک طراحی مجدد سنگاپور را با تعهد آن به این ابتکارات وابسته می‌دانست.

سنگاپور در ابتدای قرن در درجه اول به‌عنوان یک شهر تجاری دیده می‌شد، اما امروزه به جذابیت‌های متنوع و چندوجهی دست یافته است. این شهر از طریق تعهد خود به ورزش و سرمایه‌گذاری در این زمینه، هم از نظر برنامه‌ریزی شهری و هم از نظر میزبانی رویدادها، به این تحول دست یافته است و بعد دیگری را برای خود رقم زده است.